Nieuwe definities
Hogere straf
Reddingsactie oude tramremise
derhoudsplicht geregeld. Toch wordt nu
wel de mogelijkheid tot subsidie voor in
standhouding (en onderhoud) van monu
menten wettelijk vastgelegd. In een reac
tie hierop heeft de NCM hierover terecht
een aantal kanttekeningen gemaakt. Al in
de voorlopige Regeling uit 1981 werd spe
ciaal gedoeld op het onderhoud van 'ob
jecten met speciale monumentale waar
den, waarvan de instandhouding voor de
eigenaren een zware last betekent en die
in het economisch verkeer maar een be
perkte marktwaarde hebben.' Prima maar
waarom zou daarbij een limitatieve opsom
ming moeten worden gehanteerd van be
paalde categorieën monumenten? Be
paalde waterbouwkundige werken of ver
dedigingswerken kunnen immers ook mo
numentale waarde hebben, een last vor
men voor eigenaars, niet rendabel zijn
maar wel toe zijn aan onderhoud. We ho
pen met de NCM dat de minister vaak ge
noeg zal afwijken van zijn beperkte op
somming van categorieën, een mogelijk
heid die wordt open gelaten.
Orgels
Ook het onderhoud van waardevolle or
gels wordt in de nieuwe regeling ten on
rechte beperkt. Onderhoud van orgels
wordt alleen subsidiabel als het deel uit
maakt van een monument, dat vanwege
zijn monumentale waarde wordt be
schermd. Met de NCM vinden wij, dat voor
alle waardevolle orgels effectieve be
scherming en onderhoud mogelijk moet
zijn ook als ze zich in niet-beschermde ge
bouwen bevinden. De NCM pleit in dat ge
val voor een aparte beschermde status
voor het orgel en niet voor de bescher
ming van een niet-beschermenswaardig
gebouw alleen omwille van het monumen
tale orgel.
Onduidelijk vindt de NCM verder de
subsidieregeling voor het onderhoud van
kastelen, landhuizen en buitenplaatsen als
je die vergelijkt met de regeling voor ker
ken. Waarom geldt voor kerken een subsi
diepercentage van 50 procent en voor kas
telen een van 40 terwijl ook het plafond
voor kerken 50.000,- en voor kastelen
slechts 40.000,- bedraagt?
De NCM vindt het overdreven om een
aanvraag om subsidie voor kerk of kasteel
elk jaar opnieuw vergezeld te doen gaan
van een bouwkundig inspectierapport ter
wijl dat bij andere categorieën monumen
ten alleen bij de eerste aanvraag hoeft. Zij
is blij met de ernst, die de minister maakt
met de regeling voor een selecte groep
grote kerken, waarvan het onderhoud een
overmatig grote investering vraagt van de
eigenaar/beheerder. Het subsidiepercen
tage van 50 vindt zij echter te laag. Het zou
meer in de buurt moeten komen van het
subsidiepercentage bij restauraties, dat 80
bedraagt. De NCM pleit daarom voor ten
minste 60 procent. Zij hoopt bovendien,
dat deze regeling voor grote kerken, als zij
een succes wordt, kan worden uitgebreid
naar andere categorieën monumenten.
Tenslotte pleit de NCM ervoor om, in
dien de datum van inwerkingtreding van
de AMvB wordt bepaald op 1 mei 1989, de
gedeclareerde onderhoudskosten die ge
maakt zijn vóór die datum al volgens de
nieuwe regeling te verwerken, met terug
werkende kracht tot 1 januari 1989.
Zn de nieuwe Monumentenwet, die nu
van kracht is geworden, heeft het
stads- en dorpsgezicht een nieuwe om
schrijving gekregen. Het gaat nu om
'groepen van onroerende zaken, die
van algemeen belang zijn wegens hun
schoonheid, hun onderlinge ruimtelijke
of structurele samenhang dan wel hun
wetenschappelijke of cultuurhistori
sche waarden en in welke groepen
zich een of meer monumenten bevin
den'. In deze definitie is dus de limita
tieve opsomming verdwenen van de
elementen, waaruiteen gezicht kan zijn
opgebouwd. Op zichzelf een verrui
ming, die historisch-geografen en ste
debouwkundigen zeker zullen toejui
chen, maarn.b. de Monumentenraad
had nog verder willen gaan. Die raad
had de woorden 'in welke groepen zich
een of meer monumenten bevinden'
geschrapt willen zien, waardoor het
mogelijk zou worden ook historisch-
geograüsch waardevolle structiuren te
beschermen zonder dat daarin monu
menten voorkomen. Ondanks steun uit
diverse organisaties en Kamerfracties
haalde dit voorstel het niet.
Vijftig jaar
Ondereen monument zal voortaan wor
den verstaan: 'Alle voor tenminste 50
jaar vervaardigde zaken, welke van al
gemeen belang zijn wegens hun
schoonheid, hun betekenis voor de we
tenschap of hun cultuurhistorische
waarde'. Hierbij valt op dat het begrip
'cultuurhistorische waarde'in de plaats
is gekomen van 'volkskundige waarde'.
De nogal willekeurige vijftig-jaren
grens voor het monument is merkwaar
dig genoeg gebleven. Een grens, die
internationaal uniek mag worden ge
noemd met uitzondering van Denemar
ken, dat een 100 jaren-grens kent.
Verder worden ook in de nieuwe wet
oude schepen niet beschermd. Juri
disch en praktisch te lastig, vond de
minister. Jammer en bepaald niet over
tuigend.
JK
De strafmaat voor het opzettelijk han
delen in strijd met de bepalingen van
de Monumentenwet is in de nieuwe wet
aanzienlijk verhoogd. Aanvankelijk
wilde de minister niet verder gaan dan
een maximum van 10.000,- maar later
verhoogde hij dit tot 25.000,-. De
Tweede Kamer was nog strenger en
bracht dat maximum tenslotte op een
ton (of een gevangenisstraf van ten
hoogste een jaar).
Het is overigens de vraag of deze straf
fen afschrikwekkend genoeg zullen
werken want met het slopen van een
monument kunnen soms zakehjke
voordelen worden verkregen, die nog
ver uitstijgen boven een ton.
Bij de Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg is de complete wetstekst gratis
te krijgen evenals een Nieuwsbrief met
de wijzigingen t.o.v. de oude wet (tel.
03404-83211).
JK
Door het uitschrijven van obligaties hoopt de Stichting Mnseum Mooi Nederland uit Beek (ten
oosten van Nijmegen) de opknap van een in verval geraakte tramremise te kunnen financie
ren. Het gaat om een remise die diende voor het zgn. Bergspoortje dat in 1913 in dit toen
geliefde toeristenoord werd gebouwd. Het twee kilometer lange spoor liep van Beek naar het
veel hoger gelegen dorp Berg en Dal, waar een mondain hotelterras het eindpunt vormde. Het
was een sjiek tochtje, langs grote villa's en met prachtige vergezichten. Andere overblijfselen
van dit spoortje zijn verdwenen; zo werd een, vanwege het hoogteverschil indrukwekkend,
viaduct in 1969 opgeblazen. Via particuliere giften moet deze remise behouden blijven en in de
toekomst onderdak gaan bieden aan een industrieel en ambachtelijk streekmuseum. De stich
ting, die de remise onlangs voor een symbolisch bedrag van de gemeente overnam, heeft een
startkapitaal van f 60.000,-nodig. Dit bedrag denkt men door middel van obligaties met een
nominale waarde van/1.000,-bijeen te krijgen. Ieder jaar zal er een obligatie uitgeloot
worden voor een uitkering van 1.250,-. Rond de jaarwisseling had de stichting 15 obligaties
verkocht. lijs Tummers.
8 Heemschut, januari-februari 1989
