Invloed van luchtverontrei
niging op
natuursteen
zou meevallen
I
A^
Bond Heemschut
Antwoordnr. 3808
1000 PB Amsterdam
BERTFRANSSEN
Rapport over invloed van luchtverontreiniging: 'Visueel niet
aantoonbaar'
Heemschut
Vereniging tot bescherming
van cultuurmonumenten
in Nederland
bon uitknippen en in enveloppe
zonder postzegel opsturen naar:
'Schade aan natuursteen in Nederlandse
monumenten.Een rapport met deze titel
wordt geacht een nieuw drama van lucht
verontreiniging te onthullen, ofte onder
strepen. Maar dat gaat hier niet op.
Integendeel zelfs. Het pas verschenen
rapport van het Kunsthistorisch Instituut
van de Rijksuniversiteit te Leiden en het
Instituut voor Milieuvraagstukken van de
Vrije Universiteit, dat in opdracht van het
ministerie van VRO tot stand kwam,
spreekt geruststellende woorden.
Een citaat: 'In tegenstelling tot de vele,
nogal alarmerende berichten, die ons uit
verschillende hoeken van de samenleving
bereiken met betrekking tot de veronder
stelde aantasting van monumenten door
luchtverontreiniging, laten de resultaten
van dit onderzoek zien, dat er in Neder
land - met name als gevolg van de ge
bruikte natuursteen - niet echt sprake is
van een visueel aantoonbaar aantastings
proces als gevolg van de toegenomen
luchtverontreiniging.'
De onderzoekers selecteerden 100 mo
numenten, waarvan oude foto's beschik
baar waren. Deze werden dan opnieuw
gefotografeerd, zo mogelijk vanuit het
zelfde standpunt als de oude foto's (dat
was niet altijd mogelijk: sommige oude fo-
Delden, kasteel Twickel, Eva. (A. Kramer
1985).
Secretariaat:
Korenmetershuis
Nieuwezijds Kolk 28
tel. 020-225292
ledenadm.: 230994
Het aan ommezijde vermeld nieuw lid wordt
opgegeven door:
Naam:
Adres:
Postcode:
Woonplaats:
Geeft u dit lidmaatschap kado? Ja/Nee*
Omcirkelen wat u wenst.
Postzegel
niet nodig
to's zijn tijdens restauraties vanaf steigers
gemaakt).
Op die manier konden de geruststellende
woorden van het rapport ook geïllustreerd
worden. Een monumentenliefhebber, die
zich zorgen maakt over de toekomst, kan
Verlekkerd' kijken naar een foto uit 1988
van het Tempeliershuis te Zierikzee.
Reeds is vuil en gips aanwezig, de Gober-
tange vertoont al de meelzakvorm - uit een
foto uit 1985 blijkt echter, dat een verschil
in aantasting nauwelijks waarneembaar is.
Delden, kasteel Twickel, Adam. (A. Kramer,
1985). Beide beelden zijn in 1932 schoonge
maakt. Sinds die tijd is het beeld van Adam
sterk achteruitgegaan. In het verleden was
het al sterk gerestaureerd met mortel en
daarna geverfd.
Onderzoek slechts beperkt van
opzet
Het rapport houdt blijkbaar nog een slag
om de arm. Visueel aantoonbaar, 'op de
foto' bedoelt men, is de schade niet veront
rustend. Maar het onderzoek heeft zich be
perkt tot een fotodocumentatie van de on
derzochte monumenten, uitgebreid met
gegevens, die op de aantasting van in
vloed kunnen zijn geweest. 'De fysisch/
chemische processen in de natuursteen
als gevolg van de luchtverontreiniging zijn
niet in dit onderzoek meegenomen,'
schrijft men. 'Deze processen kunnen ons
op de langere termijn wellicht voor pro
blemen plaatsen, die op grond van voor-
