9
D
iï EL
U
U
flP
BOEKEN
KR1MPENHUIS
stantie een aanvulling op het normale wel
standstoezicht. Het geeft vooraf de richtlij
nen waaraan een ontwerp moet voldoen.
Deze richtlijnen hoeven niet belemmerend
te werken op een goede vormgeving. Er
wordt bijvoorbeeld geen bepaalde dak-
vorm of raamindeling voorgeschreven,
maar alleen gesteld dat deze, het thema
kenmerkende, eigenschappen in het
nieuwbouwplan gerespecteerd moeten
worden. De architect is verder vrij in de
manier waarop hij deze eigenschappen in
terpreteert. Alleen wordt hij door deze
richtlijnen gedwongen om in zijn ontwerp
rekening te houden met de omringende
vormenstructuur. Nieuwbouwplannen die
in hun vormgeving en situering de be
staande beeldkwaliteit negeren kunnen op
grond hiervan geweigerd worden.
DWARSHU1S
Een andere waardevolle invalshoek van
het plan is de monumentenzorg, zeker nu
door de decentralisatie het financieren van
restauraties een stuk moeilijker geworden
is. De wettelijke bescherming die een mo
nument geniet, geeft geen garantie meer
voor behoud. In een beeldkwaliteitsplan
kunnen in ieder geval die eigenschappen
bescherming krijgen die van belang zijn
voor de karakterbepaling van een groter
stedebouwkundig geheel. Met behulp van
het stads- en dorpsvemieuwingsfonds kan
een gemeente hiervoor gerichte subsidies
vrijmaken.
De twee foto's, galerij Waalkens te Fin-
sterwolde en een bankgebouw in Sau-
werd, laten zien hoe binnen een bestaand
schema sommige beeldeigenschappen
overgenomen worden, terwijl tegelijker
tijd andere vrij geïnterpreteerd zijn.
Galerij Waalkens is gesitueerd in een
lintbebouwing van forse boerderijen van
het Oldambster type. De boerderijen lig
gen op ruime afstand van elkaar met het
voorhuis naar de weg. Het voorhuis en de
grote graanschuur zijn onder een doorlo
pend, flauw hellend zadeldak geplaatst,
met de nok haaks op de staart. Niet alleen
in zijn plaatsingseigenschappen en in de
dakvorm volgt het ontwerp het thema van
de omringende bebouwing. Het kleurge
bruik, de rode steen, verwijst naar de
kleur van de traditionele Groninger bak
steen. De raampjes van de zaadzolders
van de Oldambster boerderij vinden we
terug in de horizontale plaatsing van de
ramen.
VILLA
Geen nostalgie
Ook in het ontwerp voor het bankgebouw
is, zoals de foto laat zien, gebruik gemaakt
van het thema van de omringende bebou
wing. De gevelindeling is een interpretatie
van de verticale gerichtheid van de ramen
en de overheersing van de muurvlakken
van het belendende pand. Helaas heeft de
architect de hoofdvorm van het naastgele
gen pand zonder meer overgenomen, een
hoofdvorm die vreemd aandoet voor een
bankgebouw.
Juist door het letterlijk aanpassen van zijn
ontwerp aan deze beeldeigenschap van
de omringende bebouwing wordt naar
mijn idee de beeldkwaliteit verstoord. Een
nieuwe functie, zoals een bank, vraagt een
nieuwe vorm. Het desondanks vasthouden
aan oude vormen is een soort van nostal
gie die de gebouwde omgeving alleen
maar onbegrijpelijker maakt.
Een beeldkwaliteitsplan kan door zijn
specifieke invalshoek een belangrijke
aanvulling betekenen op het bestaande in-
AMSTERDAMSE
SCHOOL
strumentarium. Alleen zal er, in dit geval
door Welstandszorg Groningen als advi
seur van de gemeente Loppersum, voor
gewaakt moeten worden dat het bij
nieuwbouw niet leidt tot het overnemen
van vormen van de bestaande ruimtelijke
structuur zonder dat deze opnieuw door
dacht worden.
Math Berkers is kunsthistoricus en lid van
de provinciale commissie Heemschut Gro
ningen.
DELFTSE
SCHOOL
Nieuw bouwen binnen
beschermd stadsgezicht
De binnenstad van Dordrecht werd on
langs aangewezen als beschermd stadsge
zicht en deze brochure beoogt te inspire
ren tot meer aandacht en begrip voor
nieuwbouw binnen de historische stads
kern. Een uitgave van de gemeente Dor
drecht, dienst Stadsontwikkeling. Prijs
12,- te bevragen bij S. Leenderts, dienst
stadsontwikkeling 078-116552.
De 'Norbertijnen poort' te
Tilburg op 't Goirke
Overblijfselen van een vroegere pastorie;
door J. A. J. Becx en H. F. J. M. van den Ee-
renbeemt. Uitgegeven t.g.v. de actie tot
behoud en restauratie van deze poort.
Tilburg, drukkerij Gianotten, 1988.
Met de fiets langs Van Lochem
Door Wim de Wagt, in opdracht van de
Werkgroep Bouwhistorie Haarlem. Een
routebeschrijving langs een aantal van de
bouwwerken (woonwijken, landhuizen,
zwembad enz.) van de architect J. B. van
Lochem (1881-1940). Het boekje is te ver
krijgen bij de V.V.V. te Haarlem, tel. 023-
319059. Prijs 5,- excl. verzendkosten.
Het Gelders rivierengebied uit
zijn isolement
Een halve eeuw plattelandsvernieuwing;
onder red. van ir. H. P. de Bruin e.a. Deel
18 in de Gelderse Historische Reeks.
Zutphen, de Walburg Pers, 1988.320 pp.
ISBN 90.6011.614.3. Prijs 35,-.
De Hollandse stad in de
dertiende eeuw
Onder red. van E. H. P. Cordfunke e.a.
Deze bundel bevat acht onderzoeksresul
taten over het ontstaan en de eerste jaren
van de Hollandse en Zeeuwse steden van
de hand van verschillende deskundige au
teurs, geschreven op uitnodiging van de
Stichting 'Comité Oud-Muiderberg'.
Zutphen, de Walburg Pers, 1988,112 pp.
ISBN 90.6011.612.7. Prijs 29,50. AMtC
Heemschut, januari-februari 1989 19
