Buurtschap Brakkenstein bij
Nijmegen dreigt nu ook
haar laatste monument te
verliezen
BOERDERIJEN
Heemschut-agenda
Heemschut
Persprijsvraag
vrt
es?a
Het boerderijcomplex van landgoed 'De Drie Huizen'.
TIJSTUMMERS
De buurtschap Brakkenstein bij Nijmegen dreigt haar laatste monument, het fraaie boer
derijcomplex van het landgoed 'De Drie Huizente verliezen, nadat eerder al een Saksi
sche boerderij in de buurtschap werd afgebroken. Onze medewerker Tijs Tummers legt
uit waarom. De schuur is inmiddels al gesloopt.
De voormalige buurtschap Brakkenstein
ligt aan de zuidgrens van de gemeente Nij
megen. Ook na een grootscheepse bebou
wing in de jaren vijftig is de wijk geïso
leerd van de rest van de stad gebleven.
Aan drie zijden grenst de wijk aan bos en
weiden en de drukke St. Annastraat ba
kent Brakkenstein aan de vierde, weste
lijke zijde duidelijk af. Het eigen, onafhan
kelijke karakter van de wijk uit zich op
vele wijzen. Om een actueel voorbeeld te
noemen: in deze dagen accepteert het als
enige wijk niet de stadsprins, maar besluit
het als vanouds zich aan de hand van een
eigen Prins in het carnaval te storten.
Aan de oostelijke grens ligt, aan de
overkant van de in de jaren dertig be
bouwde Driehuizerweg, het landgoed 'De
Drie Huizen'. Al eeuwen lang is Driehuizen
de geografische benaming voor dit Nij
meegse buiten. De huidige bebouwing van
het landgoed bestaat uit een boerderijen
complex, dat gebouwd is in 1868. Zeer
fraai, vrij gelegen tussen de weiden, met
de bossen en heuvels van het Reichswald
als achtergrond, ligt daar het grote statige
woonhuis omringd door diverse bijgebou
wen. Na de illegale sloop door een verze
keringsmaatschappij van een Saksische
boerderij, nu een jaar geleden, is 'De Drie
Huizen' Brakkensteins laatste monument.
Maar ook dit dreigt het nu te verliezen.
Dat dit monumentale complex werkelijk
in gevaar is werd pas enige maanden ge
leden duidelijk. Toen zakte op een kalme
oktoberavond het licht gebolde zadeldak
van de monumentale paardenstal plotse
ling in elkaar. Oorzaak: ernstige verwaar
lozing. Het instorten gebeurde nqg geen
twee maandan nadat de gemeente het
pand officieel op de gemeentelijke monu
mentenlijst had laten plaatsen. Tevens
schreef het de eigenaresse aan om het
noodzakelijk onderhoud uit te voeren aan
de toen nog ogenschijnlijk fier overeind
staande schuur.
Plaatsing op de monumentenlijst leek de
plannen te doorkruisen van de eigenaren,
de erven Terwindt, die eerder dit jaar bij
de gemeente al een sloopvergunning had
den aangevraagd. Zij willen het gebied
vrijmaken voor nieuwbouw. Met verwij
zing naar de procedure om het complex
op de monumentenlijst te plaatsen werd
hen de sloopvergunning geweigerd. Na de
instorting van de paardenschuur kondigde
de gemeente zelfs aan dat het desnoods
zelf onder bestuursdwang en op kosten
van de eigenaresse de noodzakelijke
voorzieningen zou gaan treffen.
Raad van State
Tegenvaller voor de gemeente was echter
dat erven Terwindt in een aangespannen
procedure steun kregen van de Raad van
State. De afdeling Rechtspraak van deze
Raad schorste namelijk de aangekondigde
gemeentelijke bestuursdwang en heeft in
middels zelfs toestemming gegeven voor
sloop. De enige voorwaarde die zij hieraan
verbindt is dat de sloop op kosten van de
eigenaar geschiedt en wel zo zorgvuldig
dat herbouw in de toekomst nog mogelijk
is.
De eigenaren gingen hier aanvankelijk
niet mee accoord, maar lijken nu dit plan,
dat ongeveer 20.000,- zal gaan kosten, te
willen overwegen. De veel duurdere wens
van de gemeente, conserveren en stutten
in afwachting van een officieel restaura
tieplan, komt nu al niet meer ter sprake.
Het alternatief - zorgvuldige sloop - wekt
weinig vertrouwen bij de gemeente, aan
gezien de monumentenverordening het
recht ontbeert om herbouw te eisen van
een monument dat al gesloopt is. Inmid
dels hebben de Erven Terwindt bij de
Raad van State nog een bezwaarschrift in
gediend tegen de plaatsing van het hoofd
gebouw op de monumentenlijst.
Aangezien behandeling daarvan nog
wel even op zich zal laten wachten lijkt de
volgende ontwikkeling in deze zaak het
verder instorten van de monumentale
paardenstal. En zo dreigt de gemeente Nij
megen haar grip te verliezen op een com
plex dat, zeker wat de landschappelijke
structuur betreft, als een van haar mooiste
monumenten geldt. En de wijk Brakken
stein lijkt niet alleen binnen een jaar haar
laatste twee monumenten kwijt te raken,
maar tevens een deel van haar eigen,
unieke karakter.
Tijs Tummers is kunsthistoricus te Amster
dam.
22 april Voorjaarsexcursie Utrecht (zie
pag. 27)
20 mei Algemene Vergadering Heem
schut
2Z mei Excursie Zuid-Holland naar
Hellevoetsluis en Goedereede.
Tot een week nadat dit tijdschrift in uw bus
is gevallen kunnen nog inzendingen wor
den opgestuurd voor de Heemschut Pers
prijs. Voor deze prijs komen in aanmer
king geschreven artikelen of radio/tv-pro-
ducties over de bescherming van monu
menten in de ruimste zin van het woord,
incl. landschappen en stads- en dorpsge
zichten. Zie verder de aankondiging in ons
vorige nummer op pag. 6.
Prijs voor woonomgeving
Wilt u samen met uw buurt- of dorpsgeno
ten uw woonomgeving verbeteren en nog
een prijs winnen ook? Dat kan door in te
schrijven voor de wedstrijd 'Een kem,
waar pit in zit', die door de Koninklijke Ne
derlandse Heidemaatschappij wordt geor
ganiseerd. Inlichtingen: 085-455146.
VERBODEN
fOECANC
«STOffTINCS
gevaar
Heemschut, januari-februari 1989 17
