ëJ
HEEMSCHUT IN AKTIE
Limburg
Brabant
Zuid-Holland
Rijksmonumenten ook zaak voor provincie
Speciale Heemschut-
commissie voor
Amsterdam
Huize De Thooren
verbouwd
Onder het surfzeil op
Vrijthof?
Een op vijf
geïnventariseerde
monumenten
verprutst
Museum Bredius
wordt in oude luister
hersteld
Heemschut Gelderland:
De Bond Heemschut, die behalve
over een landelijk bureau in elke
provincie - behalve Flevoland -
over een provinciale commissie
beschikt, heeft er sinds kort ook
één voor Amsterdam. De bond
meent, dat voor de hoofdstad met
zijn enorme rijkdom aan monu
menten, een aparte commissie, die
die rijkdom bewaakt, onontbeer
lijk is. Steeds vaker komt het voor,
dat monumenten worden verwaar
loosd of moeten wijken voor vaak
lelijke nieuwbouwplannen. En zo
als bekend beperkt Heemschut
zich niet tot officiële monumenten.
Wie tips heeft over dreigende aan
tasting van het stadsschoon wordt
dringend gevraagd dat te melden
aan het secretariaat van de bond
(tel. 020-225292).
Roermond/Maasniel - Van Huize
De Thooren, een monumentaal en
kasteelachtig gebouw aan de
Eiermarkt in Maasmei, zijn diverse
bijgebouwen gesloopt. Verwijderd
zijn bedrijfsruimten, stallen en een
aangebouwde woning. Het oor
spronkelijke Thooren, dat waar
schijnlijk uit de veertiende eeuw
stamt, werd de laatste eeuwen nau
welijks gebruikt. Het blijft nu over,
samen met een vleugel met toren
tje uit de 17e eeuw en de complete
ringmuur. Na de verbouwing
neemt eigenaar G. van Bree, stad-
archivaris van Roermond, zijn in
trek in Huize de Thooren.
Maastricht - De ondernemersver
eniging Vriethof-Ondemummers'
ligt overhoop met de Maastrichtse
Monumentencommissie. De com
missie verwierp onlangs voor de
achtste keer een plan van de on
dernemers voor een semi-perma-
nente overkapping van de terras
sen aan de oostzijde van het V.'rijt
hof. Buiten het hoofdseizoen en bij
regen zou op ruim vier meter
hoogte een soort surfzeil over de
hoofden van de bezoekers langs
kabels naar de gevels moeten wor
den getrokken. Aan de trottoirzijde
zou over de volle breedte van het
Vrijthof - van Snacksons tot de Vo-
gelstruys - een rij onopvallende
palen komen, waaraan de over
kapping bevestigd kan worden.
De horecaondernemers laten het
er niet bij zitten. De overkapping
moet zorgen voor extra klandizie,
omzet en werkgelegenheid. Er is
een gesprek gepland met burge
meester Houben en enige wethou
ders. Of dat veel zal helpen valt
nog te bezien. De plannen staan
haaks op de uitgangspunten van
de Monumentencommissie. En de
ondernemers stellen zich op een
'kiezen- of delen' standpunt. We
wachten af.
Den Bösch/Helvoiri - Een vijfde
deel van de monumenten die de
provincie sinds 1979 heeft geïnven
tariseerd in zestig Brabantse ge
meenten, is weg of verprutst. Dat
deelde gedeputeerde T. Brugman
mee bij de start van het landelijke
inventarisatie project in Brabant.
De provincie ontvangt een rijksbij
drage van acht ton. Daarmee komt
er meer schot in het werk, dat in
1990 voltooid moet zijn.
Ook de Brabantse Kastelenstich
ting slaat aan het inventariseren.
Een subsidie van het Anjerfonds
12.500,-) stelt haar in staat on
derzoek te doen naar het kastelen
en historische landhuizenbestand
in de provincie. Vooral over het
historische landhuis in Brabant is
nog weinig bekend.
Den Haag - Stadsherstel Den Haag
is de laatste tijd actievêr dan ooit.
Deze particuliere instelling heeft
de afgelopen maanden twaalf his
torische panden opgekocht om ze
te restaureren en voor bewoning
geschikt te maken. Het voormalige
museum Bredius aan de Prinse
gracht wordt in zijn oude luister
hersteld. Op de beletage wordt
waarschijnlijk een particuliere ex
positieruimte ingericht. Ook pan
den aan de Lange Beestenmarkt,
de Jan Hendrikstraat en een woon
huis met 'halsgeveltje' uit de 17e
eeuw aan de Stille Veerkade ma
ken deel uit van het programma. In
een van de gebouwen was de
stoomdestilleerderij 't Anker ge
huisvest. De hele operatie vergt
drie miljoen gulden, die via uitgave
van aandelen vergaard moeten
worden. Een half miljoen is al bin
nen. De gemeente, die het wonen
in de binnenstad wil bevorderen,
heeft voor dat bedrag aandelen
Stadsherstel 'gekocht.
In een brief aan het college van GS van
Gelderland spreekt Heemschut zijn waar
dering uit voor het totnutoe door de pro
vincie gevoerde monumentenbeleid. De
bond vindt echter wel, dat - anders dan in
het voornemen van de provincie ligt - de
zorg voor de rijksmonumenten in Gelder
land een zaak dient te blijven, die ook de
provincie aangaat.
Ook al lijkt de rol van de provincie bij de
nieuwe monumentenwet kleiner te wor
den, met name bij de herverdeling op pro
vinciaal niveau van budgetten lager dan
een ton voor gemeenten blijkt, dat de pro
vincie zeker een belangrijke taak houdt.
Dat blijkt ook uit de provinciale aanpak
van de stads- en dorpsvernieuwing en de
zorg, die Gelderland heeft getoond voor
de Gelderse molens en kastelen.
Heemschut pleit er verder voor de be
staande provinciale subsidieregelingen
onverkort te handhaven en verder te ver
fijnen en bij te stellen, waar het gaat om de
hoogte van de subsidie en de koppeling
tussen gemeentelijke en provinciale regel
geving. Heemschut sluit zich aan bij het
standpunt van de Gelderse Monumenten-
raad op dit punt. Heemschut pleit daarbij
voor zo eenvoudig mogelijke richtlijnen
om met name particuliere eigenaren van
monumenten niet onnodig kopschuw te
maken.
De'subsidie zou moeten worden gebonden
aan een maximumpercentage. Ook zou
koppeling van gemeentelijke subsidie aan
de provinciale in alle gevallen moeten
plaatsvinden, ook waar het zogenaamde
'grote' (woonhuis)monumenten betreft.
Gestreefd dient te worden naar een norm
voor de budgettering, waarbij echter niet
uit het oog mag worden verloren dat klei
nere gemeenten die een actief gemeente
lijk monumentenbeleid wensen te voeren,
daarbij extra aangemoedigd kunnen wor
den als het beschikbare budget op grond
van verdeelsleutels als die de GMR bepleit
voor hen onevenredig bescheiden zou uit
vallen!
Het lijkt onverstandig in een periode
waarin gemeentelijke monumentencom
missies doende zijn de nodige cultuurhis
torische en bouwkundige ervaring te ver
zamelen de rol van de Gelderse Monu
menten Raad te beperken tot een controle
van de betreffende subsidie-aanvragen
achteraf, ook voor wat genoemde aspec
ten van de aanvrage betreft. Toetsing
vooraf ligt gezien de teruglopende kwali
teit van het uitgevoerde werk juist meer
voor de hand. In dat opzicht beschikt de
G.M.R. over de nodige know-how. Wel zal
de verantwoordelijkheid in eerste instantie
bij de gemeente dienen gelegd te worden,
die de aanvragen zal moeten selecteren,
respectievelijk begeleiden tot een aan
vaardbaar niveau is bereikt in bouwkun
dig-monumentaal opzicht.
Wel is Heemschut van mening dat de be
handelingsmethodiek zal moeten vereen
voudigd worden, zodat particuliere eige
naren en anderen binnen uiterlijk twee
maanden een beslissing op hun aanvrage
mogen verwachten.
Subsidie verruimen
Gezien de grote respons van de gebrui
kers - een goede zaak - en de positieve
gevolgen voor de werkgelegenheid komt
Heemschut-Gelderland tot de conclusie
dat verruiming van de geldelijke middelen
in plaats van vermindering op dit moment
serieus dient te worden overwogen. Hier
mee wordt geenszins bedoeld een ongeli
miteerde wildgroei, waarvan het einde
niet in zicht is - wél een verantwoord fi
nancieel kader te scheppen, waardoor het
de provincie mogelijk is onverminderd
vast te houden aan de taakstelling: het mo
numentenbeleid in Gelderland zowel wat
betreft de rijksmonumenten als wat betreft
de gemeentelijke monumenten in de toe
komst voldoende financiële armslag te ge
ven.
Heemschut denkt daarbij aan een bijdrage
aan het totale fonds van circa 3.500.000 a
4.000.000 per jaar. J.K.
40 Heemschut, november-december 1988
