Het bureau Valentijn en
Van Traa te Helmond
ADVIESBUREAU
LEO VAN DERMEULE
Een particuliere ondernemer in de monumentenzorg stelt zich voor
Op een zonnige dinsdagmiddag reisde Heemschut af naar het zuiden, vooreen vraagge
sprek met Pieter van Traa. In 1985 heeft deze samen met kunsthistoricus Dick Valentijn
een bureau opgezet dat zich bezighoudt met bouwhistorisch en bouwtechnisch onder
zoek, het geven van adviezen en het maken van ontwerpen voor restauraties en renova
ties.
Valentijn en Van Traa waren er tijdens hun
studietijd, werkend als vrijwilligers voor
het stedelijk bureau monumentenzorg van
Utrecht, al achter gekomen dat ér door be
zuinigingen en decentralisatie behoefte
aan het ontstaan was naar een bureau, dat
op free lance basis en projectgewijs be
reid was bouwhistorisch en -technisch on
derzoek te doen en restrauraties voor te
bereiden en uit te voeren.
Ze waren echter in het begin veel te op
timistisch over de respons die ze op hun
eerste schrijven aan de gemeenten in den
lande zouden krijgen. Merkwaardig ge
noeg reageerden met name die gemeen
ten, die al een eigen beleid en bureau had
den, positief en aanmoedigend. Uitgere
kend gemeenten waarvan verwacht werd
dat ze verheugd zouden zijn over dit initia
tief lieten het afweten.
Van Traa: 'Gemeenten denken te snel
dat ze het zelf wel kunnen, maar dan ver
gissen ze zich toch in de vereiste vakken
nis die nodig is om een goed beleid te
ontwikkelen en uit te voeren. Met goede
bedoelingen alleen red je het echt niet.'
Uiteindelijk was het toch weer de Rijks
overheid die, via de Rijksgebouwendienst,
het bureau van werk voorzag: een uitvoe
rige beschrijving van de koepelgevange
nissen in ons land, de Cavalerie-stallen in
de Sarphatistraatte Amsterdam, en het Ar
rondissementsgerecht te Middelburg en
Roermond. Ook wordt nu gewerkt voor de
monumenten van Natuurmonumenten m.n.
het Fort Ellewoutsdijk. Door voornoemde
opdrachten heen slingert zich het werk
voor de Stichting Historisch Boerderijen
Onderzoek. "Vreselijk arbeidsintensief,
maar wel leuk", aldus Van Traa. Het meest
recente project betreft de complete docu
mentatie, voorafgaand aan de sloop van de
'kleine' Eusebiuskerk te Arnhem. Dit is
ook het eerste voorbeeld van een op
dracht voortvloeiend uit de decentralisatie
van de monumentenzorg naar de ge
meente.
Op onze vraag of het bureau wel eens
heeft meegewerkt aan nieuwbouw in een
historische omgeving of functieverande
ring van een te restaureren gebouw, zegt
Van Traa: 'Tot nu toe nog niet, maar in
principe accepteren we iedere klus, die
maar even op ons terrein ligt.'
Inmiddels ging Dick Valentijn in 1986
voor de gemeente Den Haag werken en
zette Pieter van Traa het bedrijf voort per
project ondersteund door deskundigen
van buitenaf. Hoe komt hij aan zijn op
drachten en legt hij zich wat betreft bouw
jaar, geografische ligging of de categorie
waartoe een gebouw behoort beperkin
gen op. 'Nee dat niet, wel is het natuurlijk
zo dat voor een particuliere eigenaar in
b.v. Heerenveen onze reiskosten naar mo
nument en archief aldaar veel te hoog uit
zullen vallen.'
Restauratie-vakbeurs
Tot op heden werden zo'n acht grote pro
jecten aangepakt en wat kleiner werk. Dit
werd verworven via persoonlijke contac
ten, de kwaliteit van reeds geleverd werk
en het aanwezig zijn op de Restauratie
vakbeurs in '87, waar het bureau ook dit
jaar van de partij zal zijn. Ook neemt Van
Traa wel eens eigen initiatieven zoals b.v.
het voorstel naar de provincie Noord-Bra
bant om een 'pandenbank' op te richten
waar vraag en aanbod elkaar kunnen ont
moeten. 'Daar is echter nog niet op in ge
gaan.'
Is hij bereid samen te werken met an
dere particuliere initiatiefnemers zoals b.v.
actie-groepen? 'Zeker wel, alleen zullen
ook zij voor hun gegevens moeten betalen.
Hoe sympathiek hun streven ook, wij kun
nen niet van de wind leven.' Wordt hij wel
eens geconfronteerd met het uitsterven
van bepaalde vormen van vakmanschap of
met materiaalschaarste? 'Wel degelijk, niet
alleen zeer bijzondere vaklieden, zelfs een
gewone goede timmerman of metselaar
wordt zeldzaam. En ten aanzien van mate
riaalschaarste kan ik alleen maar opmer
ken dat we bij sloop of restauratie veel
minder weg zouden moeten gooien en
veel alerter zouden moeten zijn op herge
bruik.'
Kan hij een rode draad aanwijzen in zijn
werkwijze, hanteert hij een bepaalde filo
sofie bij de voorbereiding/uitvoering van
restauraties? 'Nee in feite niet. We probe
ren ieder object met de daaraan gekop
pelde problematiek blanco te benaderen.
We nemen ook niet van te voren een
standpunt in pro of contra consolidatie dan
wel reconstructie' (terugrestaureren).
Van Traa is nog niet zo lang bezig, maar
zijn er al dingen aan te wijzen waarvan hij
nu zegt dat zou ik anders doen. 'Ja, in het
begin ben je veel te enthousiast met het
geven van adviezen maar dan stoot je je
neus aan regeltjes en voorschriften.'
Dus in het vervolg maar iets minder bevlo
gen?... Hij aarzelt... 'Nee eigenlijk liever
niet, want met dat enthousiasme ervaar je
niet alleen de beperkingen, je leert ook
regeltjes creatief te benaderen en dat
komt uiteindelijk alleen maar het monu
ment ten goede.'
Het bureau Valentijn en Van Traa is geves
tigd aan Bakelsedijk 3, 5701 HA Helmond.
Tel. 04920-33749.
Leo van derMeule is restauratie- en be-
leidsdeskundige monumentenzorg en
freelance medewerker van Heemschut.
De koepelgevangenis te Haarlem, door bureau Valentijn en Van Traa uitvoerig beschreven.
Heemschut, september-oktober 1988 7
