Hoe kasteel Croy dreigt te
worden verkwanseld aan
computer-firma
H. VAN NOORDWIJK-VAN ZEYL
Niet-commerciële gegadigden krijgen geen kans
In het prachtige buitengebied van het kleine Brabantse dorp Aarle-Rixtel, alleen bereik
baar via smalle landwegen, ligt het 15e-eeuwse romantische kasteel Croy, zich spiege
lend in de gracht die het omgeeft.
Dit kasteeltje werd in 3 fasen gebouwd, vertoont verschillende bouwstijlen en is met zijn
vier torens een aantrekkelijk geheel, precies zoals men zich een kasteel voorstelt.
Het kwam in de loop der eeuwen in diverse handen en de laatste bewoonster, freule
Constance van derBrugghen van Croy, stierf er eenzaam in 1873 op 78-jarige leeftijd.
Van protestantse adel, afhankelijk van een geheel katholieke omgeving, werd zij op haar
oude dag katholiek en leefde daardoor in onmin met haar familie.
inwoners van Aduard, die zich hiermee
keerden tegen de gemeentelijke sloop-
plannen. Voor een dorp van 3000 inwoners
geen gering aantal, genoeg in ieder geval
om indruk te maken op de gemeente
raadsleden van Aduard.
In februari van dit jaar werd in een lange
en enerverende gemeenteraadsvergade
ring uiteindelijk met meerderheid van
stemmen besloten om de sloopplannen uit
te stellen. De Stichting Het Woonhuismo
nument kreeg de opdracht het haalbaar
heidsonderzoek te verrichten.
Minister weigerde sloopvergunning
Twee maanden later bleek de Rijksdienst
voor Monumentenzorg, namens de minis
ter van WVC de gevraagde vergunning
voor het afbreken van het pand niet te wil
len verlenen. De Rijksdienst onderschreef
de architectonische en cultuurhistorische
betekenis van het complex en benadrukte
het belang van de stedebouwkundige lig
ging. De door de gemeente geschatte res
tauratiekosten waren evenmin een reden
de gevraagde vergunning af te geven.
De 1014 door de Initiatiefgroep verza
melde handtekeningen speelden een niet
onbelangrijke rol in de afweging van de
Rijksdienst.
Tot grote onvrede van de Initiatiefgroep
tekende de gemeente Aduard beroep aan
tegen het besluit van de Rijksdienst. Een
formele stap, aldus het gemeentebestuur,
om als er geen haalbaar alternatief gevon
den wordt, de mogelijkheid tot sloop open
te houden.
Het haalbaar alternatief is er. Het woord
is aan het College van B&W van Aduard!
drs. Math Berkers is lid van de provinciale
commissie Groningen van Heemschut.
Zij liet haar hele bezit, dat nu nog omvat
het kasteel, 13 boerderijen en 200 ha land,
na aan het armbestuur, om uit de revenuen
van het bezit een aantal oude lieden gratis
te verzorgen in het kasteel.
In 1963 ging het armbestuur over in de
Stichting Geloof, Hoop en Liefde en om
streeks 1977 keurde de provincie het kas
teel af als bejaardenhuis.
Het bestuur en vooral de voorzitter,
putte zich toen uit te beweren dat, hoewel
de commercie een begerig oog had laten
vallen op het kasteel, die geen kaïns kreeg,
omdat er alleen een sociale functie aan ge
geven zou mogen worden, in de geest van
het testament.
Men had n.1. een huurder gevonden in
een charismatische beweging die er be-
zinningscursussen voor groepen in wilde
geven. Daarvoor bleek het stichtingsbe
stuur bereid een fors bedrag te investeren
om er 20 slaapkamers met het benodigde
sanitair in te bouwen. (De bejaarden
sliepen op zaaltjes in chambrettes, behalve
drie vermogende dames die een eigen ka
mer hadden.)
Na 10 jaar vertrok de huurder weer en
de stichting bleef achter met 2/3 van de
nog niet vereffende investering.
Het kasteel was echter bruikbaar voor di
verse doeleinden.
Testament: sociale bestemming
Na het vertrek van de charismatische be
weging werd niets meer vernomen over
een sociale bestemming, want men vond
een computerbedrijf dat status zocht en
die nu denkt te vinden in een kasteeltje in
de binnenlanden van Aarle-Rixtel.
Deze huurder eist grote moderne kantoor
ruimten en de stichting blijkt opnieuw be
reid fors te investeren om al die slaapka
mers er weer uit te slopen en van het kas
teel een kantoorgebouw te maken.
Wederom geen enkele zekerheid dat al
de gedane investeringen van totaal 1,3 mil
joen er nog ooit uit zullen komen via de
huur.
De bewering van het bestuur dat alleen
het verhuren aan dat computerbedrijf met
een hoge huur het kasteel van de onder
gang kan redden, blijkt zo suggestief, dat
gemeente, provincie en Monumentenzorg
mee willen werken aan de wijziging van
het bestemmingsplan en de verbouwings
plannen.
De bevolking die zich erg met het kas
teel verbonden voelt, heeft echter meer
gevoel voor historiciteit en authenticiteit,
en is mordicus tegen computers in Croy en
laat dat dan ook blijken via een bliksem
huis-aan-huis handtekeningenactie die in
enkele dagen in vakantietijd, maar liefst
1027 handtekeningen opleverde.
Volgens het vigerende bestemmings
plan is handel en/of nijverheid in het kas
teel verboden, maar met behulp van de
burgemeester die q.q. in het stichtingsbe
stuur zit, dacht men dat wel even te rege
len via de toverformule. Dat ging echter
niet door omdat e.e.a. in de publiciteit
kwam.
Daarna wordt er een voorbereidings-
besluit genomen en een artikel-19 proce
dure gestart.
Dat duurt de huurder allemaal veel te lang,
hij dreigt zich terug te trekken, wat de no
dige paniek veroorzaakt bij het bestuur.
Omdat Aarle-Rixtel geen sloopverorde-
ning heeft, wordt nu aangevoerd dat er
geen bouwvergunning nodig zou zijn voor
sloop- en bouwactiviteiten die 7 a 8 ton
zullen gaan kosten.
Dat er geen andere liefhebbers in de
niet-commerciële sfeer zijn blijkt niet juist
te zijn.
Er meldden zich een wijnmuseum, een
groep Boeddhisten, een kunst- en am
bachtencentrum, iemand die het kasteeltje
gedurende de weekdagen wilde gebrui
ken voor groepen (school werkweken,
-kampen, cursussen) en in de weekends
voor muziekuitvoeringen en tentoonstellin
gen. Maar al die gegadigden werden afge
schrikt door de veel te hoog gestelde huur
of kregen niet eens de kans, via bezichti
ging van het kasteel en beschikbaar stel
len van cijfers over het onderhoud, een
plan te ontwikkelen.
Hoeveel er werkelijk nodig is voor de
instandhouding van het kasteel met poort-
De Stichting tot behoud
van Aduarder Monumenten
Het aanzicht van Aduard is als zoveel
dorpen na de Tweede Wereldoorlog
drastisch veranderd. De trek van de
stad naar het platteland heeft ook hier
zijn sporen nagelaten.
Het dorp telt nog maar een handjevol
monumenten, waaronder'Onder de lin
den'. Om een actieve rol te kunnen spe
len bij het behoud van deze monumen
ten heeft de Initiatiefgroep een stich
ting opgericht, de Stichting tot behoud
van Aduarder Monumenten. Het doel
van de Stichting is om fondsen te ver
werven voor eventuele restauraties en,
meer in het algemeen, het stimuleren
van de belangstelling voor de ge
schiedenis van Aduard.
De eerste actie van de Stichting is het
uitgeven van een verjaardagskalender
met foto's van karakteristieke gebou
wen en dorpsgezichten van Aduard.
Deze kalender is door overmaking van
f 7,50 (incl. portokosten) op onder
staande rekening te bestellen bij de
Stichting. Donateurs zijn vanzelfspre
kend van harte welkom.
Rabobank Zuidhom: rek. nr. 31.82.56.134
Het gtonummer van de bank is 887341
M.B.
22 Heemschut, september-oktober 1988
