Monumentenwacht onderhoudt in 15 jaar
steeds meer historische gebouwen
RUTGERDINGER
De monumentenwacht in Nederland bestaat 15 jaar. Het is allemaal geruisloos begonnen
in Friesland, in 1973, waar enkele enthousiaste vakmensen vrijwillig begonnen eigenaren
van monumenten te polsen of ze niet bereid waren hun eigendom regelmatig te laten
controleren op gebreken. Het begon met zeventien abonnees, die enkele tientjes per
jaar betaalden om er zeker van te zijn dat hun monument voorlopig niet toe zou zijn aan
een grote restauratie. Nu staan in Friesland vijfhonderd monumenten in het register van
de monumentenwacht. Nu, in 1988, is de monumentenwacht de grootste organisatie op
het gebied van preventieve monumentenzorg in Nederland. Het Friese initiatief is overal
aangeslagen. Er zijn in het land nu 7000 leden.
Sinds 1973 zijn er ongeveer 50.000 inspec
ties verricht, jaarlijks zijn dat er nu zo'n
6.000. De abonnee krijgt een uitgebreid in
spectierapport waaruit blijkt wat er schort.
Soms is het mogelijk voor dat onderhoud
subsidie te krijgen. De monumentenwach
ters wijzen daarin de weg aan de eigenaar
van het monument. Veelal is het mogelijk
ook subsidie te krijgen voor de kosten van
de inspecties.
Steeds meer werk verwacht
Tot voor kort was er één centrale organi
satie, de Stichting Monumentenwacht Ne
derland, die de monumentenwachters de
tacheerde bij de provinciale stichtingen.
Het ministerie van WVC en de provin
ciebesturen subsidieerden de personeels
kosten. Deze structuur is sinds kort dras
tisch gewijzigd in het kader van de decen
tralisatie die de regering voor ogen staat:
de provinciale stichtingen moeten het nu
zelf doen en krijgen rechtstreeks subsidie
van de provincies, niet meer van het rijk.
Als coördinerende organisatie hebben de
provinciale stichtingen zelf de Stichting
Federatie Monumentenwacht Nederland
opgericht, die is gevestigd in Amersfoort.
De verwachting is dat monumentenon-
derhoud in de toekomst ook in het over
heidsbeleid een steeds grotere rol zal
gaan spelen. Er is namelijk sprake van een
verschuiving van curatieve (restaureren)
naar preventieve (onderhouden) monu
mentenzorg, wat uiteindelijk goedkoper is.
Voor de monumentenwacht betekent dit
zeker een toename van werkzaamheden.
Het is nu al te zien: het aantal inspec-
tieploegen van de monumentenwacht is
groeiende. Een aspect van voortdurende
zorg is daarbij toch wel dat het moeilijk is
vakmanschap in de bouw te behouden.
Onderhoudsplicht
Het vijftienjarig bestaan van de monumen
tenwacht is in juni in Thom gevierd met
een presentatie van alle provinciale monu-
mentenwachten op de Wijngaard in het
centrum van het oude stadje. Er waren ook
toespraken van een aantal gastsprekers
over de verbetering van het onderhoud
van monumenten. De emeritus hoogleraar
restauratiekunde prof. dr. ir. C. L. Tem-
minck Croll ging daarbij in op de rol van
de monumentenwacht bij het onderhoud
van monumenten. Het Tweede Kamerlid
mevrouw R. Oomen-Ruyten lichtte de con
sequenties van de komende wijzigingen in
de Monumentenwet toe. Zij vertelde dat de
fracties van het CDA en van de PvdA er bij
minister Brinkman van WVC op hebben
aangedrongen bij het nieuwe verdeelsys
teem met betrekking tot subsidies voor
monumentenzorg ook te denken aan een
onderhoudsplicht voor monumenten. De
minister denkt er nu serieus over deelde
mevrouw Oomen mee.
Brochure 'Onderhoud aan
monumenten'
Ter gelegenheid van het jubileum werden
in Thom ook de eerste exemplaren uitge
reikt van een fraai geïllustreerde brochure
met als titel 'Onderhoud aan monumenten'.
Daarin geeft een werkgroep van monu
mentenwachters onder leiding van de ere
voorzitter van de monumentenwacht, de
architect Walter Kramer, een aantal prakti
sche tips om te komen tot een verant
woord onderhoud aan historische gebou
wen. De uitgave is gedrukt in 20.000 exem
plaren. De eerste brochure was voor mr.
J. H. Meerdink, directeur van het Prins
Bemhardfonds, de organisatie zonder
welke de monumentenwacht nooit had
kunnen worden wat zij nu is. Het fonds ver
strekte daartoe vele subsidies. Een
tweede exemplaar werd uitgereikt aan de
directeur van de Rijksdienst voor de Mo
numentenzorg, jhr. ir. L. L. M. van Nispen
tot Sevenaer.
'Onderhoud aan monumenten'is gratis te
verkrijgen bij de verschillende monumen-
tenwachtinstellingen en bij de Stichting
Monumenten, Antwoordnummer 26, 5076
RE Cuijk.
Veel belangstelling voor de stand van de monumentenwacht op de restauratiebeurs vorig jaar.
12 Heemschut, september-oktober 1988
