'Klokkenmakerij van oer heulen
^DEjWlNTERTUIN
ORIGINELE FRIESE KLOKKEN
de architectonische waarde daarvan, laat
staan bescherming, is meer dan sommigen
kunnen verdragen.
Begrijpen doet Peter Saai dergelijke emo
ties wel. Maar hij vindt, dat, nuchter be
schouwd, elke oorlog leed met zich mee
brengt. 'In dat opzicht wil ik geen verschil
maken met de vesting Naarden of het Mui-
derslot. Of de forten rond Den Helder uit
de Franse tijd, die ook door de bezetter
zijn aangelegd en nu beschermd zijn.'
De Atlantikwall had tijdens de Tweede
Wereldoorlog zeker betekenis voor de na
zi's. Het was een versterking van het front
aan de kust, waardoor men makkelijker
troepen kon onttrekken die aan het oost
front ingezet konden worden. Het was ook
een eerste buffer aan de kust tegen een
mogelijke invasie. Daardoor konden troe
pen geconcentreerd worden in het achter
land, bij een eventuele invasie was men
dan wat mobieler
Bescherming
Zijn de huidige bunkers de moeite van het
behouden waard? Sommige beslist, vindt
Peter Saai. 'Zeer de moeite waard is de
anti-tank muur in de duinen ten zuiden van
Katwijk. Het is een kilometers lange muur,
die dwars door meertjes heen gaat en
soms overgaat in drakentandsversperrin-
gen. Het is de meest interessante anti-tank
muur die ik ooit gezien heb. Echt heel in
drukwekkend. Iets dergelijks is ten zuiden
van IJmuiden aanwezig. Daar bevinden
zich stukken muur, die worden afgewis
seld door drakentand en complete tank
grachten. Er is daar ook een poort, die af
gesloten kon worden met kantelbare be
tonblokken, mochten er vijandelijke voer
tuigen aankomen. Er is geen enkele reden
waarom zoiets - en dat geldt voor de
meeste bunkers - afgebroken zou moeten
worden? Hij staat niet in de weg.'
Herbestemming?
Een andere vraag is of je de bunkers een
herbestemming zou moeten geven. Peter
Saai: 'Bescherming van monumenten gaat
meestal gepaard met het zoeken naar een
andere functie. In Nederland kun je niet zo
maar een gebouw leeg laten staan, dat
mag niet. Maar bunkers zou je toch ge
woon met rust moeten laten, vind ik. Laat
ze maar gewoon leeg staan.'
Saai is gefascineerd door de duidelijk
heid van de architectuur van verdedi
gingswerken. Voor één doel gebouwd,
waarvoor alles moest wijken. 'Het heeft
iets geheimzinnigs om zich heen, op ar
chiefstukken staat het stempel 'geheim'. Je
moet met een lantaarntje naar binnen,
niemand bekommert er zich om. Wat ik
ook aantrekkelijk vind: verdedigingswer
ken zijn ooit gebouwd voor een bepaald
doel, en bijna nooit gebruikt. Voor 3 dagen
miljarden geïnvesteerd en lange tijd in
stand gehouden! De Stelling van Amster
dam (zie Heemschut mei '88-bf) is hele
maal niet gebruikt.'
Aanknopingspunten genoeg dus voor
de geplande tentoonstelling. De voorlo
pige ideeën zijn ambitieus. Op de ope
ningsmanifestatie verschijnen langs de
hele kustlijn van de Atlantikwall op regel
matige afstanden projecties met laserstra
len, het hele snoer van 6000 km verdedi
gingswerken op die manier uitlichtend.
Met plaatselijke WVs wordt overleg ge
voerd over een bunkersroute. Filmavon
den, festivalletjes, theater en muziek kun
nen de zaak nog oppeppen. Het klinkt fan
tastisch en schrijver dezes 'moet het nog
zien'. Zeker is wel, dat voor monumenten
beschermers geleidelijk een nieuw terrein
in zicht komt.
De Stichting Kunstprojecten zetelt te Rot
terdam aan Westersingel 30, 3014 CR.
Vakbeurs voor herstel en behoud van
gebouwen, (natuur)monumenten,
kunstwerken, boeken en archieven
Rijks erkend restaurateur van
(Friese) klokken.
Beurswezen - Zutphen BV
Int. vakbeurs "restauratie '88"
19, 20 en 21 oktober 1988
Hanzehal te Zutphen
Inlichtingen en reserveringen:
wonen in serresfeer
antieke-ennieuwe rieten meubels
sfeervolle woondekoraties
aardewerk voor binnen en buiten
restauratie van rieten meubels
PRINSENSTRAAT 10 EDAM 02993- 72305
worden bij ons nog op oud ambachtelijke wijze
gemaakt, zowel uurwerken als massief eiken
kasten.
U kunt bij ons uw eigen klok samenstellen door
b.v. kast en wijzerplaat zelf uit te zoeken of een
beschildering naar eigen keuze.
Komt u eens geheel vrijblijvend onze collectie be
zichtigen of vraag even een folder aan.
Roazebosk13
8517 HA Scharsterbrug tel. 05138-12751
vanaf rotonde Joure richting Scharsterbrug
Zaterdags tot 5 uur open.
Postbus 80 7200 AB Zutphen F.B. Koenweg 2
7203 AA Zutphen (31)5750 - 15100*
Heemschut, juti-augustus 1988 7
