Zure regen, monumenten en
milieu
Toespraak Brinkman
Achterzijde van het huis 'Berg en Vaart' te Ankeveen (aquarel Flip Hamers).
Kortenhoefse. Curtevenne heeft de doden
akker weer opgeknapt, hekken geplaatst;
de gemeente vulde de omringende be
planting aan. De organisatie "Vriendschap
en boete'herstelde het dodenhuisje.
Actief waren leden van de vereniging
bij het planten van bomen langs landwe
gen. Men heeft gepoogd een mooie hoog-
stamboomgaard in het hart van Ankeveen
te behouden. Helaas zonder succes. Wel
bleef de authentieke boerderij, dicht bij de
dorpskerk behouden. 'Een vreselijke
slachting', noemt Hamers het verdwijnen
van de boomgaard. Aan het behoud van
de boerderij heeft ook de Bond Heem
schut zijn steentje bijgedragen. Herhaalde
lijk heeft de Curtevenne Stichting adviezen
bij de Bond ingewonnen.
Ander pluspunt voor het dorp Ankeveen
wordt het aanbrengen van een ijzeren op
haalbrug uit 1888 op de plaats van de Kooi-
brug. Door het raam van het hameigebint
van de brug krijgt het dorpsbeeld een bij
zonder accent, dat verdwenen was nadat
dertig jaar geleden de oude ophaalbrug
bezweek, met noodlottig gevolg voor een
chauffeur en zijn bijrijder.
'De gemeente', aldus voorzitter Hamers,
'blijkt steeds meer bereid om naar ons te
luisteren'. De stichting heeft de fotograaf
EvertBoeve een fotodocumentatie laten
vervaardigen van historische en beeldbe
palende panden in de gemeente (er zijn 80
monumenten en 40 beeldbepalende ge
bouwen). Die documentatie heeft men de
gemeente aangeboden. Men wil er nog
een omstandige beschrijving aan toevoegen.
'Curtevenne' is ook vertegenwoordigd
in de stichting 'Molen van Gabriël'. Die
dankt zijn naam aan het schilderij 'In de
maand/uiy'van de schilder Paul Gabriël
(1828-1903). Het is overigens niet helemaal
duidelijk of de molen die bij fort Kijkuit
bewesten Kortenhoef ligt wel de molen is
die op het schilderij voorkomt. Omstreeks
1890 ging Gabriël in het Rechthuis te Kor
tenhoef wonen. Na hem hebben tal van
schilders in dit plassengebied gewerkt -
zij vonden er 'schilderachtige' elementen
in overvloed. De Curtevenne Stichting wil
er zorg voor dragen dat dit authentieke ka
rakter van landschap en dorpen zo goed
mogelijk behouden blijft. Niet zonder suc
ces, naar blijkt.
vervolg van pag. 3
ten te Vlaardingen, architect en technisch
adviseur van de Bond Heemschut; A. G.
Hieselaar te Haarlem, hoofd in- en externe
betrekkingen van de VNU; drs. J. Kamer
ling te Amsterdam, eindredacteur/voor
lichter van de Bond Heemschut; A. Kool
wijk te Sauwerd, journalist; B. Kroon, publi
cist te Amsterdam; M.J.M. van Rooy te Am
sterdam, journalist en publicist en j.Th.
Balk te Amsterdam, journalist en colum
nist.
Minister Brinkman nodigde bij de uitrei
king van de Heemschut Persprijs de parti
culiere organisaties in de monumenten
zorg als Heemschut met nadruk uit hun rol
te spelen bij het operationeel maken van
de onlangs door de Tweede Kamer aange
nomen Monumentenwet.
De minister gaf toe, dat nu de monumen
tenzorg vooral een zaak van gemeenten
wordt het er voor de landelijke monumen
tenorganisaties niet makkelijker op wordt.
De aandacht zal nu veel meer gespreid
moeten worden. Dat verhoogt echter ook
de betrokkenheid van de mensen van
Heemschut op locaal niveau.
De minister noemde de organisatorische
opbouw van Heemschut met zijn provinci
ale commisssies bij uitstek geschikt om in
de nieuwe behoeften van de monumenten
wet te voorzien. Heemschut kan met zijn
gespreide netwerk van commissies een
goede waakhondfunctie vervullen. Hij no
digde Heemschut uit met een plan de cam
pagne te komen om de samenwerking met
de overheid feitelijk vorm te geven. Na
tuurlijk mag Heemschut daar dan ook een
prijskaartje aan hangen. Maar eerst moet
er een inhoudelijke discussie komen over
de belangrijke rol, die een organisatie als
Heemschut in het nieuwe systeem kan
gaan spelen.
Jaap Kamerling
De wetenschapswinkel van de Universiteit
Twente heeft op uitnodiging van de
Twentse Academie door Louis van Voort
huizen een onderzoek laten uitvoeren naar
zure regenschade. Dit rapport verscheen
onlangs, onder de titel: 'Zure regen. Mate
rialen en Monumenten. Een samenvatting
van de wetenschappelijke literatuur in Ne
derland' (36 p., geïllustreerd)1'
Aandacht wordt besteed aan aspecten
als: verzuring, de toestand van de monu
menten in Nederland, invloed van zure re
gen op materialen, hout en verf, verf, verf
op metaal. Ook de invloed van zure regen
op metaal, zink, koper, staal en lood wordt
geschetst, evenals de schadelijke inwer
king bij baksteen, natuursteen, gebrand
schilderde glas. Tenslotte wordt in het
hoofdstuk 'Dokumentatieschade aan mo
numenten' een lans gebroken voor een
nieuw soort fotodocumentatie van monu
menten (periodiek te herhalen) door de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg te
Zeist.
Daardoor zou men een duidelijk beeld
krijgen van het voortschrijdend verval aan
verschillende onderdelen van gebouwen.
Op die manier krijgt men de zure regen-
schade meer in de greep.
Het op 6 december 1987 uitgezonden
VPRO-tv-programma "Gouden Bergen',
deel 16, was getiteld: De prijs van een
schoon milieu21. De tekst van deze produk-
tie werpt meer licht op de werkelijke
stand van de milieuproblematiek in ons ei
gen Nederland. Opruimen van gifbelten
gebeurt nauwelijks. Het opslaan van mest
door veel boeren in de open lucht (bas
sins) is niet afdoende: het vervluchtigt,
waait met de wind mee, en komt via neer
slag toch in onze bodem terecht. De afge
lopen 15 jaar zijn de problemen steeds er
ger geworden, omdat de natuur aan de
grens is van haar incasseringsvermogen.
Bij het natuurreservaat 'Rouwkuilen' (de
naam alleen al) in de Peel staat het unieke
bordje: 'Betreden op eigen risico' (van
wege het zure Tegenonderzoek).
Twee bedrijven komen niet terug in de
verzuurders-top 10 in 1990, dankzij effec
tieve maatregelen: Dow Chemical en Esso.
Maar nr. 1 is en blijft: de Shell-raffinaderij
in Pemis (p. 7). De tekst is kritisch en bij
de tijd!
EJ.
11 Verkrijgbaar bij de wetenschapswin
kel van de UT, postbus 217, 7500 AE
Enschede, tel. 053-893848
Bestelling: door overmaking van 10,-
(inclusief portokosten) op giro 4912990
van de Universiteit Twente, o.v.v. 'We
tenschapswinkel-rapport nr. 17- fast
1.76200, 41.0620.'
2) Uitgave van VPRO-Publiekservice,
postbus 11,1200JC Hilversum, tel. 035-
712811. Titel: De prijs van een schoon
milieu, Gouden Bergen, deel 16-/5,-.
Heemschut, juni 1988
5
