Nieuw hart voor Den Haag?
L
NIEUWBOUW
J. E. VAN DER WIELEN
Geen traan
Gezicht op de verdwenen bebouwing tegenover de Gevangenpoort, die links van het gebouw in het midden (Sociëteit Palace Royale) tegen de
achtergrond nog juist zichtbaar is (trapgevel). Foto (1908) van het Gemeentearchief Den Haag).
Voor ons liggen afbeeldingen van twee oude prenten van de Gevangenpoort en aller
naaste omgeving. Al 65 jaar is daarvan nauwelijks nog iets over. We schrijven 1923. De
bebouwing tegenover de Gevangenpoort, dus die aan de Vijverzijde, is afgebroken en er
is een voor die tijd redelijk brede verkeersbaan voorin de plaats gekomen. Bij die
gelegenheid kreeg de Gevangenpoort een overigens niet-historisch aanbouwsel. Het
jaar 1923 was dat van het zilveren regeringsjubileum van koningin Wilhelmina. Een heel
bescheiden gedenkteken aan de Vijver houdt de herinnering aan dit jubileum en de
ingebruikneming van de Vijverdam vast. Nog staat ons levendig voor de geest hoe
barstens vol het oude hart van Den Haag bij al die feestelijkheden was. De kranten
schreven, dat men over de hoofden kon lopen en dat was niet overdreven.
Deze nostalgische herinnering worde de
schrijver dezes vergeven, maar begrijpe
lijk is die wel. Vooral als men kennis
neemt van alweer een rapport over de toe
komst van de Haagse binnenstad. Men wil
het een nieuw hart geven. Ja, ja, maar de
geneesheren (planologen) vergeten daar
bij, dat het hart al ernstig ziek is en de
omgeving van het hart eigenlijk ongenees
lijk is aangetast.
Zeker het valt te loven, dat ernstige
mensen zich bezig houden met de Haagse
binnenstad, maar het oude hart verkeert in
een slechte conditie. Inmiddels zijn er wel
enige ingrepen geweest, waarvan velen
menen, dat het aardig is opgelapt. Och, we
willen dat niet helemaal bestrijden, maar
vooralsnog hebben we echt geen behoefte
aan een Haags Manhattan. En het begint er
naar uit te zien, dat het nieuwe Haagse hart
in Afadurodam-afmetingen er hetzelfde uit
gaat zien als de beroemde New Yorkse
wijk. Tussen alle glas- en betonpalen in is
en wordt dan een vleugje speelsigheid
aangebracht en over een aantal - voorals
nog niet te tellen - jaren zullen de ver
nieuwers van nu zich trots op de borst
slaan over het resultaat: een nieuwe
Haagse binnenstad, in de kilte der archi
tectuur waarvan men zich een pulserend
avond- en nachtleven droomt.
Op verzoek van het gemeentebestuur is
een projectgroep onder voorzitterschap
van oud-staatssecretaris G. Brokx aan het
werk gegaan. Het resultaat van haar ar
beid heeft de groep in een fors boekwerk
neergelegd. Laten we voorop stellen, aan
de goede bedoelingen van de project
groep willen we niet twijfelen, maar men
zal toch moeten toegeven, dat men wel
heel veel overhoop haalt.
Laten we er enkele punten uitnemen: Het
Koningin Julianaplein voor het Centraal
Station wordt bebouwd en de moderne
raadszaal naast het oude stadhuis aan de
Groenmarkt - de schoenendoos in de
volksmond - moet, na enkele jaren gele
den voor enige miljoenen te zijn gebouwd,
worden afgebroken. Niemand zal om dat
laatste een traan laten of het moeten zij
zijn, die net als wij bij de zgn. stadhuisplan
nen de enorme geldverspilling meer dan
betreuren.
Voor de nieuwe raadszaal zal de Ameri
kaanse architect Meiereen plaatsje in zijn
stadhuis aan het Spui moeten vinden. Aar
dig bedacht, maar B. en W. hebben nog
maar kort geleden aanwijzingen gegeven,
dat de totale oppervlakte van het stadhuis
met enige tienduizenden vierkante meters
moet worden teruggebracht. Terzijde: bij
B. en W. leeft de gedachte om de pu
blieksloketten in dat stadhuis op de eerste
verdieping te vestigen. Voor ouden van
dagen (straks meer dan de helft der
Haagse burgerij) èn gehandicapten een
prettig vooruitzicht.
Gaan we verder met het plan-Brokx. De
gevel van de Driehoekjes moet tussen
't Gouden Hooft en het Berlagebouw een
ander uiterlijk krijgen. Een oud idee, maar
goed, het is het overwegen zeker waard.
Het Plein, waaraan enige formidabele
monumenten staan (Justitie en het voorma
lige logement van de heren van Amster
dam; voormalig ministerie van Buiten
landse zaken) moet een uitgaanscentrum
voor de jeugd worden.
Parkeergarage
Langs de Hofvijver zou tegenover de Ge
vangenpoort weer een bebouwing moeten
komen. Er zouden luxe (flat-)woningen
moeten worden gebouwd. Leuk bedacht
hoor. Zo worden de 'rijken' weer terugge
voerd naar de plek waar eens (vóór 1923)
een oer-deftige sociëteit 'Plaats Royale'
stond. Intussen, op papier ziet het er aar
dig uit, maar over het verkeer, dat nu over
de Vijverdam davert, wordt nauwelijks iets
gezegd. Zo min mogelijk verkeer in de
binnenstad, beveelt de project-groep aan.
En daarom een ander idee van de groep:
maak een parkeergarage onder het Lange
Voorhout! Hoe haalt men het zich in het
hoofd, nadat een soortgelijk plan voor de
Hofvijver in de prullenmand verdween.
Maar als het aan de gemeenteraad van
vandaag ligt, blijft het Voorhout in tact;
men moet er niets van hebben. Alweer
prachtig, maar waar laat men dan al die
auto's? Zeker, de projectgroep heeft zich
daar wel bezig mee gehouden: strooi hier
en daar een parkeergarage. Meestal niet
de fraaiste voorbeelden van architectuur.
De groep schenkt intussen ook aan
dacht aan de bouwplannen voor een com
plex theaters aan het Spui (tegenover de
dr. Philipszaal en het Danstheater), maar
over die theaterbouw is men al jaren
doende en de meningen lopen er sterk
over uiteen, afgezien van de architectoni-
Zie vervolg pag. 23
Heemschut, februari 1988
9
