[EMSCHUT IN ACTIE I NIEUWS UIT DE PROVINCIES* j
Overijssel
Conclusie
Nieuwbouwplan
onaanvaardbaar
Om het karakter van
Zwolle
Oude gevangenis
Aalten gerestaureerd
delijk leesbare bouwgeschiedenis. In ge
ringere mate heeft het gebouw een esthe
tische waarde die niet door de architec
tuur wordt bepaald, maar door de nog aan
wezige meesterproeven, geschilderde fa
miliewapens en de reliëfs uit de 15de en
17de eeuw.
Interieur van de glazen aanbouw.
Vanuit dit gezichtspunt bekeken zou de
glazen uitbouw, mits de esthetische
waarde niet wordt aangetast, kunnen wor
den gezien als een voortzetting van de
bouwgeschiedenis van het Waaggebouw.
Vooral ook wanneer deze geheel in eigen
tijds materiaal wordt uitgevoerd. Dit argu
ment is in de monumentenzorg een gang
bare theorie. Even gangbaar is echter de
theorie: stopzetten van de geschiedenis en
conserveren wat er nog is. Een wat idealis
tisch standpunt omdat daarmee elke be
stemming wordt uitgesloten. Elke bestem
ming vereist namelijk, in meer of mindere
mate, een aanpassing, terwijl leegstand
verwaarlozing en verval van een gebouw
bespoedigt. Er bestaat in de monumenten
zorg dus geen eenduidige beoordelings
code. Eerder is men van mening dat elk
monument afzonderlijk moet worden be
oordeeld.
Het gemeentebeleid ten aanzien van het
behoud van het Waaggebouw is erg on
duidelijk geweest. Het gebouw is sinds de
jaren zeventig schromelijk verwaarloosd
en de samenwerking tussen de Monumen-
tenraad, de monumentenzorg en andere
gemeentelijke instanties die bij de selec
tieprocedure betrokken waren, is niet op
timaal geweest (op zijn zachtst gezegd).
Dit betekent echter niet dat bij een opti
male samenwerking het plan van de Stich
ting Centrum de Waag geen kans van sla
gen zou hebben. Het gebrek aan financiële
middelen en de eisen die een 20ste
eeuwse woonomgeving aan de bestem
ming van een gebouw stellen, kunnen van
grote invloed zijn op de keuze die men
uiteindelijk zal doen. De bestemming die
het dan zal krijgen, vereist, in meer of min
dere mate, een aanpassing van het monu
ment, zoals de inbouw van de mezzanine
en de glazen aanbouw. Omdat de monu
mentale waarde van het Waaggebouw
voornamelijk wordt bepaald door de in de
architectuur leesbare verbouwingen, kan
de glazen uitbouw gezien worden als een
voortzetting van deze bouwgeschiedenis.
Voor het Waaggebouw breekt, net zoals
het in het verleden talloze malen is ge
beurd, een nieuwe periode aan.
Omdat er in de monumentenzorg geen
eenduidige beoordelingscode wordt ge
hanteerd maar elk monument afzonderlijk
wordt benaderd, is het van essentieel be
lang, juist bij een belangrijk monument als
het Waaggebouw, de monumentenzorg tij
dig te raadplegen bij het zoeken naar een
nieuwe bestemming. Dat is hier duidelijk
niet gebeurd.
noot 1: De overige drie plannen waren:
1) Het plan Wierda en SmitDe opzet be
stond uit een café op de begane grond
en een galerie op de eerste verdieping
en een restaurant op de tweede ver
dieping.
2) Het plan Griffioen en Van Stralen: Op
de begane grond een uitgebreide café
functie. Een evenementenhal levert de
aansluiting met het buitengebeuren en
terrassen completeren de opzet.
Op de eerste verdieping is een restau
rant gepland en een ruimte voor veilin
gen.
Op de bovenste verdieping een edel
smidcollectief met werk- en verkoop
ruimte.
3) Het plan Van Benthem en KortOp de
begane grond een café-restaurant met
terrassen en een podiumfunctie.
Op de eerste verdieping een variété
restaurant en een theaterbureau.
Op de bovenste verdieping een arche
ologische afdeling met expositieruimte.
Plannen 1 en 3 werden afgewezen omdat
geen sluitende exploitatie te verwachten
viel.
Plan 2 (Griffioen en Van Stralen) leek wel
een sluitende exploitatie te kunnen garan
deren maar werd afgewezen omdat het
plan niet goed zou aansluiten op de inte
ressesfeer van het Amsterdamse publiek
en de bewoners van de Nieuwmarktbuurt.
noot 2: Deze ad hoe commissie heeft ge
bruik gemaakt van een voorlopig concept
van mijn doctoraalscriptie: 'de Waag: van
stadspoort tot cultuurcentrum': een bouw
en kunsthistorisch onderzoek in het kader
van mijn studie architectuurgeschiedenis.
Dit onderzoek is inmiddels afgerond.
Olga van der Klooster is architectuurhisto
rica in Amsterdam
Groningen - Het nieuwbouwplan
op de plaats van de huidige Fras-
cati-bebouwing bij het station valt
bij de Bond Heemschut geenszins
in goede aarde. Het plan valt niet te
rijmen met het in 198S vastgestelde
bestemmingsplan voor het stati
onsgebied en omgeving. Het pro
ject wordt onaanvaardbaar geacht
in het kader van de stedebouw-
kundige, architectonische en cul
tuurhistorische context. De bond
noemt het plan 'het resultaat van
een vormwil, die de architectoni
sche vormgevingsfactoren buiten
spel zet en een louter sculpturaal
en dus a-architectonisch concept
nastreeft'. Voorts heeft de bond
ernstige bezwaren tegen de pris
matische bouwlichamen met
schuin oplopende sky-lines en gla
zen gevels, die 'een ernstige disso
nant in de omgeving' worden ge
noemd, wat nog wordt versterkt
door te grote hoogtematen, het
verticale karakter aan de westkant
van het Stationsplein en de afwij
kende rooilijn.
De bond verzoekt B en W drin
gend voor de nieuwbouwplannen
geen bouwvergunning te verlenen,
de bestaande Frascati-bebouwing
te handhaven en de schade die er
aan is aangebracht te claimen bij
het bouwbedrijf.
Zwolle - De gemeenteraad heeft
een nieuw monumentenbeleid aan
vaard, dat is vastgelegd in de nota
'Om het karakter van een stad. Er
wordt in Zwolle nu niet meer ge
sproken over bescherming van ge
bouwen vanwege hun cultuur-his
torisch belang, ook niet meer over
onvervangbaarheid uit een oog
punt van bouwtechniek, ambacht
of karakteristieke vormgeving.
Doelstelling is geworden: 'be-
Aalten - In Aalten is de 'oude ge
vangenis' aan de Prinsenstraat in
oude luister hersteld. De restaura
tie en inrichting tot drie wooneen
heden is een dubbeltje op zijn kant
geweest. Vele jaren dreigde, om fi
nanciële reden, afbraak voor de
enige 19e-eeuwse kantonnale ge
vangenis die Nederland nog heeft.
De Bond Heemschut en de vroe
gere Gelderse Monumentencom
missie hebben zich net zoveel ja
ren ingezet voor behoud.
26
Heemschut, januari 1988
