Ruimte voor hedendaagse architectuur
\mm
Boeken tegen reductie
1987
199?
J. HENDRIKS
De discussie over het al of niet bebouwen van het Valkhof blijft beperkt tot de herbouw
van de voormalige burcht. De gedachte, dat er op dit unieke terrein ook iets anders
opgericht zou kunnen worden komt niet in beeld. De vraag rijst waarom niet?
In het verleden heeft men om puur functio
nele redenen het Valkhof gebouwd. De
burcht was een passend sluitstuk in de om
walling van de vestingstad Nijmegen.
Hoog gelegen en dus goed verdedigbaar.
Deze eisen zijn nu niet meer van toepas
sing. De herbouw van een bouwwerk, dat
niemand van de thans levenden heeft ge
kend, is een utopie.
De herinnering, zo men wil, is bewaard ge
bleven door middel van gravures, aquarel
len en schilderijen uit die dagen, waarbij
men zich goed moet realiseren dat de
kunstzinnige vrijheid van de makers van
deze tekeningen mede bepalend is ge
weest voor het gewenste resultaat.
Het is een romantisch verlangen, naar wat
blijkbaar ooit moet zijn geweest. Doch in
die dagen was de burcht en de daarbij
behorende verdedigingswerken verre van
een romantisch gegeven, doch meer een
functionele behoefte om te kunnen overle
ven.
Het huidige Valkhof is zo anders dan het
Valkhof uit de 17e eeuw. Deze plek, onge
kend in ons land, zal door de architectuur
en het volume van de burcht worden ver
dicht, het park vernield en het uitzicht be
lemmerd. Bovendien, de burcht was er
niet voor het volk, doch voor de enkeling.
Die tijd is geweest. Bij eventuele bebou
wing van het Valkhof zou de hoogte van
het terrein, de ruimtelijkheid, het unieke
dat daar aanwezig is uitgebuit moeten
worden door een architectonische con
ceptie van deze tijd.
De kennis van de hedendaagse archi
tectuur die bijvoorbeeld door middel van
transparantie de wisselwerking tussen het
binnen (het Valkhof) en het buiten (het om
ringende land) versterkt zal een meer
waarde aan deze plaats kunnen geven.
In tegenstelling tot de architectuur van
In samenwerking met De Walburg Pers te
Zutphen kunnen we enkele historische
werken tegen sterk gereduceerde prijs
aanbieden.
De ontdekking van de nieuwe wereld;
gravures van Theodoor de Bry, 108 pagi
na's; formaat 23,5 x 35 cm; gebonden; prijs
39,50 (voorheen: 98,50)
Een van de meest fameuze uitgaven in het
domein van bibliofielen, antiquaren en bi
bliothecarissen is het levenswerk van The
odoor de Bry (1528-1598). Gegrepen door
de explosieve ontdekkingsdrang in zijn
tijd besloot hij een samenvatting van aller
lei belangrijke tochten te geven. Hij be
werkte hiertoe de journalen en graveerde
honderden platen naar de drukken en te-
de voormalige burcht, die niet meer deed
dan zich introvert manifesteren, zal een-
goed hedendaags object ruimtelijk opti
maal moeten funtioneren, de verbeelding
moeten waarmaken, en zal de wisselwer
king tussen het open en het géslotene uit
gebuit moeten worden.
keningen waar hij de hand op kon leggen.
Van dit omvangrijke en heden uiterst zeld
zame en kostbare werk is een aantal facsi-
miles gemaakt, die de gravures met de
Latijnse commentaren en hun vertaling in
het Nederlands, Frans en Engels bevatten.
Het eerste deel, 'De ontdekking van de
nieuwe wereld', omvat vooral de reizen
van Columbus en de confrontatie met de
indianen. Daarnaast geeft het beelden van
het lot van de al spoedig ingevoerde ne
gerslaven, de machtstrijd tussen de Span
jaarden onderling en de strijd met de
Fransen.
Een dergelijk object mag niet introvert
zijn, doch moet tevens een handreiking
bieden aan het stadscentrum. Een gebaar
dus waarbij het isolement van het Valkhof
wordt doorbroken.
Expositieruimte voor hedendaagse
kunst
Men kan zich afvragen: zijn er architecten
die dit kunnen realiseren? Het antwoord
luidt bevestigend, doch ze zijn alleen te
vinden d.m.v. een nationale prijsvraag,
omdat de gegeven situatie eenmalig is.
Om echter een dergelijk object te kun
nen realiseren, is er een programma van
eisen nodig, een functie, en die ontbreekt.
De invulling moet niet achteraf ge
schieden, zij is een wezenlijk deel van de
architectuur. Natuurlijk is er een invulling
te bedenken, doch deze mag niet alle
daags zijn. De ruimtelijkheid van het pro
ject, de transparantheid, zou onderdeel
moeten zijn van de functie die het verte
genwoordigt. Een expositieruimte voor he
dendaagse kunst zou hier goed passen.
Daaronder wordt verstaan de kunstuitin
gen in al zijn geledingen na 1900 tot in de
verre toekomst. Wisselende exposities
over beeldende kunst, videokunst, pro
jectinstallaties, architectuur, fotografie, de
sign etc. zouden hier plaats kunnen vin
den.
Toonaangevend, opdat Nijmegen als stad
in het oosten van het land telkenmale iets
van het heden en de toekomst kan laten
zien en daarmee blijk geeft dat zij iets wil
overdragen.
Een pleidooi dus voor een toekomstvisie
op deze historische grond lijkt mij beter
dan terug te grijpen naar het verleden en
ik vermoed dat Nijmegen een dergelijke
impuls goed zal kunnen gebruiken.
De heer J. Hendriks is architect A. v.B. -
B.N.A. en voorzitter van de BNA kring Arn
hem/Nijmegen.
Den Nassauschen Lauren-crans; door J.
Orlers en H. van Haestens 392 pagina's met
41 dubbele gravures formaat 20 x 30 cm
gebonden in linnen band prijs 49,50
(voorheen: 98,50)
Conquistadores, Azteken en Inca's; gra
vures van Theodoor de Bry; 108 pagina's;
formaat 23,5 x 35 cm; gebonden; prijs
39,50 (voorheen: 98,50)
Civitatis Orbis Terrarum; door Georg
Braun en Frans Hogenberg; 3 delen; ca.
780 pagina's; formaat 29 x 44 cm; gebon
den; prijs 3 delen 450,- (voorheen:
1.485,-!)
18
Heemschut, januari 1988
