NIEUWS UIT DE PROVINCIES
Groningen
Drenthe
Overijssel
Noord-Holland
Kerk restaureren,
niet verplaatsen
Baken Rolttumeroog
vergt restauratie
Doopvonten terug
naar de kerken
Dorpsgezicht Oud-
Avereest beschermd
Stadsherstel
had bevredigend 1986
Noord-Holland Stadsherstel:
De belangrijkste aankoop van Stadsherstel Amsterdam in 1986. De uit
de 17de eeuw daterende Amstelkerk wordt op dit moment door Stads
herstel gerestaureerd, waarna het kantoor van Stadsherstel er wordt
gevestigd.
Heveskes - Het in het Havenschap
Delfzijl, even bezuiden de chemi
sche fabrieken gelegen bouwval
lige, middeleeuwse kerkje, kan
wat het Havenschap betreft best
worden verplaatst naar Garsthui-
zen, waar de NH kerkvoogdij be
langstelling voor het bouwval
heeft. Garsthuizen meent dat het
kerkje met hulp uit Europese fond
sen kan worden verplaatst. De
Stichting Oude Groninger Kerken
is tegen verplaatsing. Garsthuizen
zelf heeft een karakteristiek kerkje
uit de vorige eeuw en dat moet ook
behouden blijven, vindt de Stich
ting, die er voorstander van is bei
de kerkjes ter plekke te restaure
ren met het geld dat nodig is voor
verplaatsen, herbouw en restaura
tie van het kerje van Heveskes.
Rottumeroog - De gietijzeren Gro
te Kaap die sinds 1883 als een ba
ken voor de zeevaart fungeert,
maar in de vorige eeuw een be
langrijk onderdeel was van Neer-
lands kustbewaking, is op de Mo
numentenlijst geplaatst. Het ge
vaarte is in verval en moet voor
225.000,- worden opgeknapt. Ei
genaar is sinds 1980 de Rijksdienst
voor de Domeinen, die er zich nau
welijks iets aan gelegen laat liggen
omdat het oude baken thans niet
functioneel is. Rottumeroog valt on
der de gemeente Warffum en de
gemeenteraad is het met B en W
eens dat het een cultureel-histo-
risch en architectonisch waardevol
industrieel monument is, maar
meent ook dat restauratie van de
kaap niet ten koste mag gaan van
een ander monument in de dorps
kom zelf als dat in verval zou ra
ken; Warffumers zullen de Grote
Kaap namelijk nauwelijks kennen.
Provincie, bedrijven en instellin
gen zullen flink moeten bijsprin
gen. Er zijn al toezeggingen van de
Nederlandse Aardolie Maatschap
pij en de Gasunie. Als het lukt,
krijgt het baken in de toekomst
ook weer een lichtpunt, wellicht op
gas of misschien zelfs wel op zon-
ne-energie. Het baken is tegen
woordig een herkenningspunt
voor recreatievaart, sportvissers,
wadlopers, Rijkswaterstaat en Na
tuurbeheer.
Assen - Het Provinciaal Museum is
in het bezit van een aantal middel
eeuwse doopvonten, die er tussen
1880 en 1900 successievelijk te
recht zijn gekomen toen het mu
seum ze onder meer aantrof als
bloembak in de tuin, veedrinkbak
op een boerderij en koelbak in een
smederij. In het museum staan ze
zo langzamerhand in de weg, zodat
het plan is opgevat ze 'in bruikleen'
af te staan aan de kerken waar ze
oorspronkelijk vandaan komen,
onder meer Roden, Norg en Peize.
De gevaarten mogen alleen terug,
als ze niet meer met water worden
gevuld, want dat zou funest zijn
voor het zachte Bentheimer zand
steen waar ze uit zijn vervaardigd.
De oorspronkelijke kerken kunnen
om niet een mooie attractie rijker
worden. De exemplaren zijn ver
sierd en wegen niet veel minder
dan 1000 kg.
Avereest - De oude esgehuchten
Oud-Avereest en Den Huizen wor
den aangewezen als beschermd
dorpsgezicht vanwege het feit dat
de geschiedenis van beide neder
zettingen nog steeds het beeld be
paalt. In de negende of tiende
eeuw is het Reestdal al door kolo
nisten uit Drenthe in cultuur ge
bracht. Zij brachten er de escul-
tuur, al hadden de boeren niet erg
veel ruimte in het Reestdal. Aan de
rand van het dal lagen kleine zand-
ruggen die bewoning en akker
bouw mogelijk maakten. Daarbui
ten waren ondoordringbare veen-
en moerasgebieden. Op de ruggen
was slechts plaats voor enkele
hoeven, die samen een esgehucht
vormden. Uitgroeien tot grote
escomplexen, zoals in Drenthe,
was hier onmogelijk.
De aanleg van de Dedemsvaart in
het begin van de 19e eeuw bracht
de opkomst van het gunstiger ge
legen Balkbrug waardoor Oud-
Avereest en Den Huizen vrijwel
niet meer groeiden, een situatie
die nu wordt beschermd.
Amsterdam - De Amsterdamse
Maatschappij tot Stadsherstel n.v.
heeft het vorige jaar vijf objecten
kunnen aankopen en was genood
zaakt er één te verkopen, zodat ze
aan het einde van het jaar 304 pan
den in eigendom had, zo vermeldt
het jaarverslag over 1986. De
meest spectaculaire aankoop was
wel het complex van de Amstel
kerk, de geheel in hout opgetrok
ken kerk met een aantal aanpalen
de stenen huizen (zie ook Heem
schut van januari 1987, blz. 13).
Stadsherstel wil haar kantoren eind
1989 in een deel van de kerkruimte
gaan onderbrengen, zonder het
karakter van de kerk zelf aan te
tasten. In de belendende huizen
zullen vijf woningen worden ge
bouwd met behoud van de waar
devolle interieurs, voor zover die
nog aanwezig zijn.
De overige aankopen werden te
gen aantrekkelijke prijzen aange
boden. Haarlemmerdijk 53 vormt
hierop geen uitzondering, zij het
dat dit pand sinds 1966 bestaat uit
slechts een bouwvallig onderstuk.
Helaas bestaan er geen tekeningen
meer van de voorgevel uit het ein
de van de 18e eeuw met kroonlijst
in Lodewijk XVI-stijl. Een prijs
vraag voor nieuwbouw leverde het
winnende ontwerp op van Sjoerd
Soeters voor een winkel en drie
woningen, passend in de bestaan
de gevelwand.
Zoals gezegd moest Stadsherstel
één pand verkopen. Het betreft het
hoekpand Kloveniersburgwal 57
waarvoor de restauratieplannen
reeds lang op uitvoering wachtten.
Krakers maakten het Stadsherstel
onmogelijk aan het werk te gaan,
zodat het pand aan de gemeente
moest worden verkocht.
In 1986 kwamen veertien restaura
ties gereed, verdeeld over zeven
objecten, die alle direct werden
verhuurd. De belangstelling van
huurders voor woningen van Stads
herstel blijft onverminderd groot.
Goede vooruitzichten
Uit de winst- en verliesrekening
blijkt dat stadsherstel een 5,728%
hogere winst boekte in 1986
2.352.214,-) dan in het jaar daar
voor 2.224.769,-). Hiervan wordt
voor '86 een bedrag van 396.547,-
toegevoegd aan de vrije reserve
en 1.955.667,- bestemd voor een
uitkering van 5 dividend op het
aandelenkapitaal van
41.501.000,-. Verwacht wordt dat
over 1987 een resultaat zal worden
bereikt dat niet veel zal afwijken
van dat over 1986.
De financiële gang van zaken van
Stadsherstel ontwikkelde zich vol
gens het jaarverslag bevredigend.
Omdat in de laatste maanden van
1985 een aantal restauraties gereed
kwam, konden de huren daarvan
het gehele verslagjaar bijdragen
aan het resultaat, waardoor het to
tale bedrag aan huren met twee ton
steeg. Voorts heeft een efficiëntere
kostenbewaking bij het onderhoud
van het huizenbezit in 1986 tot een
besparing van 1,6 ton geleid, met
handhaving van de kwaliteit van
dat onderhoud. Een deel van de
maatregelen is structureel zodat
Stadsherstel een lager kostenni
veau hoopt te kunnen aanhouden.
Het restauratievolume nam met
33,28 toe tot 7,17 miljoen, maar
navenant ook de benodigde bouw-
rente.
De in het verslagjaar ingevoerde
Rijkssubsidieregeling Restauratie
Monumenten en het Nationaal Res
tauratiefonds (NRF), zijn ook voor
een instelling als Stadsherstel van
bijzonder belang. Het NRF zal een
oplossing moeten geven voor de
chronische achterstand in de finan
ciële afwikkeling van restaura
tieprojecten in Nederland; het te
ruglopen van de onmisbare restau
ratie-activiteiten moet zo een halt
worden toegeroepen. Stadsherstel,
een niet-belastingplichtige restau
rerende organisatie, beoordeelt
het nieuwe systeem positief. De
praktische uitvoering blijft helaas
nog wat achter: er is een groot aan
tal aanvragen voor het NRF en er is
vertraging bij het samenstellen van
26
Heemschut, oktober 1987
