Het uilebord van Westergo, evenredig van
vorm en verhouding en met een opengewerkt
rad. De zwanen hebben een halslint.
Naar: S. J. van der Molen, Uileborden, Leeu
warden 1981.
middeleeuwse monument op een hoge,
niet helemaal afgegraven terp bezichtigd.
De storende verzakkingen, die veroor
zaakt worden door het inklinken van de
terp, haalde zelfs 'De Telegraaf. Als kop
was in genoemd blad afgedrukt: Snelheid
gewenst bij bezoek Monument van de
Maand. Bij de huidige bezuinigingsdrift zal
de financiering wel weer problemen op
gaan leveren. Jac. P. Thijsse vermeldt in
zijn Verkade's album over Friesland dat er
in de terp van Hoge Beintum een geraamte
in een uitgeholde boomstam werd gevon
den: 'dit is de oudste vorm van doodkist'
(1921).
Restauratieopleiding op MTS-
niveau
Het is noodzakelijk, dat er goed toezicht
is bij restauraties, en dat er bouwkundig
verantwoord gewerkt wordt. Daarom is
het niet voldoende, dat de Stichting Vak
groep Restauratie jonge bouwvakkers in
teresseert voor ambachtelijk werk 'op de
steiger'. De TH-Delft kent sinds 1967 aan
de bouwkunde-faculteit de specialisatie
tot restauratiearchitekt, terwijl in dat kader
ook veel aan bouwhistorisch onderzoek
gedaan wordt. Helaas gebeurt er, zegt Jou-
te de Graaf op middenkademiveau nog
niets!
De kerk van Westergeest
van het noordoosten
gezien in 1939.
Het wordt tijd, dat er juist voor dit mid
denkader - fris afgestudeerde MTS-ers
- een restauratie- applicatiecursus wordt
opgezet! Sinds 1981 heeft men in Sneek
reeds concrete gedachten en voornemens
over deze zaak. Een gestruktureerde aan
pak is de beste oplossing.
Struktuur
Aan 4 MTS-en in Nederland moeten ver
volgcursussen verbonden worden: één in
het noorden, één in het oosten, één in de
Randstad en één in het zuiden.
Men mag niet toestaan, dat er een 'rück-
sichtslose' vlekwerking gaat optreden. De
scholen in Sneek, Hengelo (O.), 's-Herto-
genbosch en in de Randstad dienen ge
westelijke transferpunten te blijven, die in
spelen op het lokaal koloriet van het aan
wezige monumentenbestand.
Er hoeft niet alleen met MTS-docenten
gewerkt te worden, maar er kunnen op
free-lancebasis deskundigen van buitenaf
aangetrokken worden. De mensen achter
de tekentafel zullen hier blij mee zijn
(bouwkundig tekenaar, opzichters). Vier
dagen per week zal in deeltijd de cursus
gegeven kunnen worden. Vanuit Sneek is
deze opzet aangeslingerd, en er wordt
door de Graaf en de zijnen (architekt H.
Janse van de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg heeft ook zitting in de begelei
dingscommissie) onder de vlag van de
Vereniging van MTS'en in Nederland alles
aan gedaan, om deze opleiding op te star
ten. Den Haag dient eerst nog overtuigd te
worden. Te bedenken is, dat er 350 waar
devolle oude kerken in Westerlauwers
Friesland staan, die conservering hard no
dig hebben.
Datzelfde geldt ook voor de oude boer
derijen, stinzen, raadhuizen, burger- en ar
beidershuizen, molens en de jongere
bouwkunst tussen 1840 en 1950.
Natuurlijk moeten we de markt voor jonge
restauratiedeskundigen niet overschatten,
maar toch is er per jaar een landelijke in-
stroombehoefte van om en nabij 150 vak
mensen.
Door de nieuwe beslissingsbevoegdhe
den van de gemeenten worden er meer
panden gerestaureerd, in volgende jaren.
Meer werkgelegenheid èn meer mid
delen.
Leerplan
In de opleiding zijn 6 leergebieden te
onderscheiden:
a) cultuur, maatschappij en geschiede
nis van de bouwkunst
b) constructies, materialen en gereed
schappen bij bouwwerken uit het verleden
c) vaktekenen (waaronder: schetsen)
d) praktika (metselen, pleisteren, voe
gen, tegelzetten, natuursteen, houtbewer
king, smeedwerk, schildertechnieken en
conserveren
e) wetgeving (regelgeving rondom res
taureren)
f) documentatie, taxatie en rapportage.
Joute de Graaf: 'In het onderwijs moet
bevoegd worden lesgegeven. Voor dit
specialisme zijn er geen bevoegde leer
krachten in de zin van de wet. Er zijn wel
genoeg bekwame leermeesters, en dat
betekent bij zorgvuldige aantrekking voor
mij even veel of meer dan bevoegd.
Kwaliteit moet betaald worden, die lijn
dient maatgevend te zijn. Deze leermees
ters worden slechts voor een aantal we
ken/maanden per cursusjaar 1 dag in de
week voor hun specialiteit ingeschakeld.
Laat ons in Sneek eens beginnen. We wil
len en kunnen die proeftuinfunktie graag
vervullen!'
Joute De Graaf heeft een vragenlijst rond
gestuurd, die nagaat wat de MTS-applica-
tiecursus de gemeenten waard is. De be
zuinigingen kunnen niet onbeperkt door
gaan, ten koste van de monumenten: de
Nederlander is geen cultuurbarbaar! Er is
immers een groeiende belangstelling voor
onze monumenten!
Om een voorbeeld te noemen: de Sne-
ker bouwkunst-docent ziet de toekomst
van de streekeigen Friese boerderij som
ber in. Natuurlijk zijn er in de zeventiger
jaren verschillende als woonboerderij ge
red, maar je zit wél met de fraaie, maar erg
grote schuurgedeelten. In het wijdse
Friese landschap zijn de ligboxstallen 'als
platte pannekoeken tegen de aarde ge
kwakt'. Uileborden op deze lage bouwsels
werken hierop als een vlag op een mod
derschuit. Ze moeten fier op hoge nokken
staan - een onverantwoorde toepassing en
eigenlijk kitsch!
De leerlingen van de Sneker MTS maak
ten fraaie, goed geproportioneerde ma
quettes van kop-, hals-, romp-boerderijen
en Friese kerkjes, als ruimtelijk hulpmid
del bij lesopdrachten. Tenslotte: de
streekeigen Friese hoeve is een krachtig
element, dat uit het weideland omhoog
rijst. De Friese welstandscommissie heeft
na 1945 veel gedaan voor de bouwkunsti
ge schoonheid van 'It Heitelan'.
Literatuur:
Kunstreisboek voor Nederland, Amster
dam 1969 'Keppelstok', Stichting Alde
Fryske Tsjerken, publicatie nr. 33, novem
ber 1986
J. de Graaf, Restauratie-opleiding MTS-ni-
veau, in: Monumenten, 1985, nr II/ 12,
13-16
Middenkaderopleiding voor bouwrestau-
ratiedeskundige, verschijnt in: Gemeente
werken, september 1987
Sijmen Kingma, Behoeders van monumen
ten zorgelijk gestemd, in: Leeuwarder
Courant, eind maart 1987
Jac. P. Thijsse, Friesland, Zaandam 1921
(Verkade's album)
Heemschut, oktober 1987
21
