verbazing het scheepsschoon gadesloeg.
Onder de varensgasten bevonden zich
ook de ambassadeurs van Indonesië,
West-Duitsland, Groot-Brittannië en Au
stralië, de gevolmachtigd minister van
Aruba en maritiem museumdirekteuren uit
alle delen van de wereld.
Restauratiefonds
De Stichting Federatie Oud-Nederlandse
Vaartuigen (opgericht op 31 oktober 1985)
beheert zowel het materialenfonds
100.000,-) als het restauratiefonds
50.000,-), dat door het Prins Bemhard
Fonds in 1976 werd ingesteld voor het be
houd van oud-Nederlandse vaartuigen. Be
halve de beide oprichtsters, de Vereni
ging Botterbehoud en de Landelijke Ver
eniging tot Behoud van het Zeilend Be-
drijfsvaartuig, sloten zich naderhand nog
drie behoudsorganisaties bij de Federatie
aan: de Vereniging Klassieke Scherpe
Jachten, de Vereniging Stoomvaart en de
eigenaren van oude motorsleepboten ver
enigd onder de vlag van 'Rijn en IJssel'.
'Stoomvaart' en 'Rijn en IJssel' tekenden sa
men inmiddels voor de oprichting van de
Stichting tot behoud van authentieke
stoomvaartuigen en motorsleepboten
(Stichting BASM).
Federatie-voorzitter Gert Jan Luijendijk
noemt de bijdrage van het PBF 'uiterst be
langrijk' in het kader van de diskussie
rond de varende monumenten. 'Zowel van
wege de morele als de daadwerkelijke
steun die daarvan uitgaat.' Het geld van het
PBF stelde de Federatie in staat om voor
bijna een ton leningen (10-15% van de tota
le restauratiesom) te verstrekken aan res
taurateurs. Het Prins Bernhard Fonds
deinsde ook niet terug voor enkele grote
klussen. Zo kon er een nieuwe snik op sta
pel worden gezet. De Amsterdamse werf
Het Kromhout bouwde voor de Vereniging
Vrienden van het Zuiderzeemuseum een
replika van de blazer TX 11 en eveneens
met geld van het PBF werd de tjottervloot
van de jeugdherberg in Heeg grondig op
geknapt. Ook zeilt er weer een originele
bons rond op het IJsselmeer.
Direkteur J. H. L. Meerdinkvan het PBF
riep in Enkhuizen, bij de opening van de
tentoonstelling 'Het schip als monument',
ook de andere behoudsorganisaties, zoals
de Stichting Stamboek Ronde en Platbo
dem Jachten en de Vereniging van Bootei
genaren 'Oude Glorie', op zich te voegen
in de Federatie-gelederen. Het 'samen
sterk' blijkt ook hier wel degelijk z'n
vruchten af te werpen. Niet alleen oogstte
de Federatie de afgelopen jaren het ver
trouwen van het Prins Bemhardfonds, ze
deed ook het verzoek aan de minister van
WVC voor een inventariserend maritiem-
historisch onderzoek. WVC (50.000 gulden
uit het budget van de Rijksdienst Monu
mentenzorg), het Anjerfonds en enkele
bedrijven stelden geld beschikbaar. Dat
heeft inmiddels geresulteerd in een vrijwel
kompleet overzicht van zo'n 1800 schepen
(300 typen) die vóór 1950 gebouwd en van
wege bijzondere kenmerken het behou
den waard zijn. Deze werkelijk indruk
wekkende schepenlijst, waarvan het Do-
kumentatiecentrum Industrieel Erfgoed
Nederland (Dien) in Rotterdam de verwer
king op zich nam, werd gepubliceerd in
het september-nummer van het blad
Spiegel der Zeilvaart. De beschrijving
wordt nog vervolmaakt en voor dat doel
konden de schippers/eigenaars in Enkhui
zen bij een computerpost terecht. Spiegel
der Zeilvaart bracht bovendien een over
zicht van alle behoudsorganisaties en de
standpunten die de overheid inneemt bij
het behoud van historische vaartuigen.
Belemmerend
Federatie-voorzitter Gert Jan Luijendijk
zegt dat sommige overheidsregels, vaak
onbedoeld, belemmerend werken op het
restaureren of het varen. De Federatie is
ook mede ontstaan om als een overkoepe
lende organisatie met de verschillende
overheden in onderhandeling te gaan. Zo
haalde de Federatie voor het groot vaar
bewijs, dat nu ovprigens niet doorgaat, een
soepeler eisenpakket binnen waarmee het
de doorsnee scheepsrestaurateur ook met
betrekkelijk weinig vaaruren mogelijk
werd z'n kostbaar bezit te blijven bevaren.
Monumenten in de zin van de Monumen
tenwet 1961 of het ontwerp van de nieuwe
wet, zijn de historische schepen nog
steeds niet. De veelgebruikte term 'varend
monument', voor oud-Nederlandse vaartui
gen van vóór de Tweede Wereldoorlog,
heeft wettelijk dan ook geen waarde. Wat
niet wil zeggen dat WVC niet positief zou
staan tegenover het Federatie-streven
naar behoud. De Rijkskommissie voor de
Musea sprak in een advies uit 1982 over
'cultuurgoederen waarmede ten behoeve
van het nageslacht met de grootste zorg
vuldigheid dient te worden gehandeld'. En
de WVC-minister had het in 1985 in een
brief aan de Federatie zelf over 'objekten
die zeker als belangrijke cultuurgoederen
van dit land bestempeld kunnen worden'.
Maar roerende zaken, zoals schepen,
horen in de Monumentenwet nu eenmaal
niet thuis en moeten het daarom doen zon
der enige wettelijke bescherming. WVC
heeft er geen geld voor, de particuliere
eigenaren zorgen prima voor het behoud
en de materie is nogal komplex, schijnt de
Haagse redenering. Het initiatief van de
Federatie voor het inventariserende mari-
tiem-historisch onderzoek is nadrukkelijk
bedoeld om enig zicht te krijgen op 'varen
de monumenten' in de breedste zin; zowel
wat betreft aantal, bouwplaats en -jaar, ty
pe, afmetingen, de staat waarin het vaar
tuig verkeert etc. Op basis van al die gege
vens verwacht voorzitter Luijendijk dat er
in de toekomst kriteria en een beleidsplan
opgesteld kunnen worden voor 'varende
monumenten'.
Adressen:
Materiaalfonds PBF: Jaap van Leersum,
Kerklaan 5, Bergum, tel. 05116-1763.
Restauratiefonds PBF: Stichting Federatie
Oud Nederlandse Vaartuigen, Postbus
1215, 3430 BE Nieuwegein.
Stichting Stamboek Ronde- en Platbodem-
jachten, Postbus 319,6800 AH Arnhem.
Vereniging Botterbehoud, Twiskeweg 9,
1504 AA Zaandam, tel. 075-168715.
Landelijke Vereniging tot Behoud van het
Zeilend Bedrijfsvaartuig, Postbus 2004,
1000 CA Amsterdam, tel. 020-4149611.
Vereniging van Klassieke Scherpe Jach
ten, M. Stall, Ra 48, 1276 HT Huizen, tel.
02152-63449.
Stichting tot Behoud van Authentieke
Stoomvaartuigen en Motorsleepboten,
Postbus 150,1530 AD Wormer.
Vereniging van Booteigenaren 'Oude Glo
rie', J. Dekinga, Van Brederodestraat 43,
8423 TV Makkinga, tel. 05163-608.
Tjalken en andere 'varende monumenten'in het Buitenmuseum van het Zuiderzeemuseum
tijdens de jaarlijkse vaardag. (Foto Sieuwert Ruiter).
Heemschut, oktober 1987
17
