Veel bijval voor open
monumentendag
Mo
210
BERT FRANSSEN
Een Open Monumentendag. Op 12 september volgend jaar zullen talrijke monumenten gratis
voor het publiek opengesteld worden. Ook monumenten die normaal gesloten zijn, waar je
slechts bij uitzondering in mag of waarvoor drempelvrees bestaat.
In Frankrijk werd dit jaar al voor de derde
keer een Open Monumentendag georgani
seerd. De bekende cultuurminister Lang van
het vorige, socialistische kabinet had het in
1984 ingesteld, een jaarlijkse Journée Por-
tes Ouvertes. Dat was het voormalige hoofd
voorlichting van WVC Westendorp niet ont
gaan. De heer Westendorp woont tegen
woordig in Frankrijk. Hij stelde vast dat de
dag een succes was, dat de opengestelde mo
numenten vijf keer zo veel bezoekers als
normaal kregen, al ging het in Frankrijk
vooral om monumenten die op andere dagen
ook opengesteld zijn.
Is dat niet iets voor Nederland, vroeg hij aan
zijn oud-collega's van WVC. Minister
Brinkman vond van wel. En zo komt het
ministerie van WVC de eer toe een suggestie
te hebben gedaan voor een activiteit, die al
les vóór heeft en weinig tegen en waar
schijnlijk een succes zal worden. De Stich
ting Nationale Contactcommissie Monu
mentenbescherming werkte de gedachte ver
volgens uit tot een initiatief.
Het monumentenbeleid zal van zo'n Open
Dag de vruchten plukken, voorspelt NCM-
directeur E. R. van Brederode, tevens voor
zitter van de Stichting Open Monumenten
dag. 'Een aantal taken van de rijksoverheid
wordt verschoven naar de gemeenten. Het
monumentenbeleid wordt dus dichter bij de
burgers gebracht. Maar dan is het ook erg
belangrijk dat die burgers weten over wat
voor monumenten het gaat en dat je probeert
hen intensief ermee in contact te brengen,
niet alleen met de buitenkant, maar ook met
het interieur.'
Er is volgens Van Brederode al veel enthou
siaste bijval. Sterker, een reeks van organi
saties hebben hun actieve medewerking toe
gezegd. ANWB en Nederlands Bureau van
Toerisme, zullen publiciteit maken. De
AVRO komt met radio- en televisieprogram
ma's. De Rijksdienst voor de Monumenten
zorg heeft een startsubsidie gegeven. En de
Stichting Nationale Contactcommissie Mo
numentenbescherming, waarin ook Heem
schut participeert, heeft zich met de projekt-
leiding belast. Genoemde organisaties, plus
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
en WVC, zitten in het bestuur van de Stich
ting Open Monumentendag.
DREMPELS
Vele monumenten zijn vaak al geopend, hoe
bijzonder is een Open Monumentendag wel?
Door de grote publiciteit zullen tallozen op
die dag naar monumenten gelokt worden,
dat is één. Ten tweede zijn alle monumenten
dan gratis, dat is althans het streven, toegan
kelijk. Ten derde zullen naar verwachting
ook vele monumenten bezocht gaan worden,
waar men normaal gesproken niet in mag of
waarvoor drempelvrees bestaat.
'Er zijn gebouwen,' zegt Van Brederode,
'die nooit of alleen bij bijzondere gelegenhe
den voor een beperkt publiek toegankelijk
zijn of waar je niet zo makkelijk inloopt.
Bijvoorbeeld stadhuizen, provinciehuizen,
gerechtsgebouwenuniversiteitsgebouwen
Als je je paspoort moet verlengen kom je aan
de balie van het stadhuis, maar je hebt niet
de gelegenheid de rest van het gebouw te
bekijken, tenzij een familielid gaat trouwen
zodat je de trouwzaal in kan. Nou, het is
leuk dat zulk soort gebouwen op de open dag
toegankelijk zijn, dat er ook een rondleiding
gegeven wordt en een foldertje beschikbaar
is.'
In zekere zin is de toegankelijkheid van mo
numenten vaak groter dan je denkt. Je kunt
op de publieke tribune van een gemeente- of
provinciehuis plaatsnemen. Rechtszittingen
zijn meestal openbaar. Maar niet iedereen
weet dat en niet iedereen passeert drempels
alsof ze niet bestaan.
'Dat geldt ook voor kerkgebouwen,' zegt
Van Brederode. 'Er zijn veel kerken in ons
land waar op zondag een dienst is, maar als
ze niet tot jouw kerk behoren of je bent niet
van religieuze komaf, dan heb je daar niets
te zoeken, er zijn een hoop mensen die zo'n
kerk dan niet binnenstappen. Dat is ook het
succes van Kerkepad van de NCRV geweest:
iedereen kan een kerk binnengaan.'
Nu is het openstellen van monumenten, die
toch al soms of vaak voor het publiek toe
gankelijk zijn, waarschijnlijk geen pro
bleem. Maar de Stichting Open Monumen
tendag hoopt, dat ook monumenten, die hun
deuren normaal gesloten houden, zullen
meedoen. Aan woonhuizen wordt echter niet
direkt gedacht. Van Brederode: 'We ver
bieden de openstelling van een particulier
woonhuis niet, maar het zou wel wat proble
men kunnen geven. Je weet niet hoeveel
mensen er op zo'n dag komen. Maar stel dat
er vijfhonderd mensen over de vloer komen,
dan heb je een hoop overlast, particuliere
woonhuizen zijn vaak veel te klein om een
groot publiek te trekken. Plus dat de verze
kering wel eens wat problemen daarmee
heeft. Er zijn vervelende ervaringen geweest
met kastelen en dergelijke, die particulier
bewoond waren en wel eens door publiek
bezocht werden: een aantal maanden na een
openstelling verdween dan een mooi schil
derij of een antieke klok. Dus we willen dat
niet echt propageren. Maar we doen er geen
uitspraak over, het moet op locaal nivo be
slist worden.'
DORDRECHT
De Open Monumentendag vergt nogal wat
organisatie. Wat de Stichting Open Monu
mentendag vooral als haar taak ziet is het
benaderen van de Nederlandse gemeenten
met het verzoek gemeentelijke comité's op
te richten, in samenwerking met particuliere
organisaties. Van deze plaatselijke comité's
wordt gehoopt, dat zij initiatieven nemen:
selecteren van monumenten, benaderen van
monumenteneigenaren, ontwikkelen van al
lerlei activiteiten rondom de openstelling.
De stichting meent dat gemeenten daartoe
het initiatief moeten nemen en niet particu
liere organisaties (die overigens ook alle
maal om medewerking verzocht zijn): je
hebt in alle plaatsen een gemeentebestuur,
maar niet overal een particuliere organisatie.
Deze maand (november) vinden ter informa
tie aan betrokken instanties vier bijeenkom
sten plaats: in Groningen, Amsterdam, Nij
megen en Dordrecht. Voorjaar '87 volgen er
meer.
Deze laatste stad, Dordrecht, heeft trouwens
enige ervaring met het openstellen van mo
numenten. In augustus had daar de manifes
tatie Dordt Monumenteel plaats ter gelegen
heid van de opening van de Munt aldaar.
Tientallen gebouwen waren opengesteld. En
dat was niet alles. In de Munt was bijvoor
beeld een tentoonstelling van een munten-
wasser, in een ander gebouw een postzegel
ruilbeurs, elders een gitaarmuziekfestival,
overal was wat te beleven.
Van Brederode: 'Er waren rondwandelingen
uitgezet, er was een hoop documentatie. Ge
woon een hele vrolijke boel om de mensen te
