Herstelde syn
'leerhuis'
anti-semitisme
99
AALTENSE STICHTING NOG NIET HELEMAAL UIT PROBLEMEN
Al drie jaar is de stichting 'Vrienden van de
Aaltense synagoge' bezig om het financiële
plaatje rond te krijgen voor restauratie en
hergebruik van de uit 1857 daterende sjoel
in de Stationsstraat. In Aalten is men er
bijna, maar - door enkele tegenvallers - nog
niet helemaal... Er ontbreekt nog een kleine
25.000 voor herstel en herinrichting van
het interieur in de oorspronkelijke staat.
De inzamelingsactie wordt gevoerd onder
de titel 'Meer dan een monument'. Dat
'meer' slaat op het toekomstig gebruik. Als
de synagoge hersteld is zal in dit gebedshuis
een permanente expositie worden ingericht
over Joods leven in Aalten en over Joodse
gebruiken. Dat kan omdat een aantal cere
moniële voorwerpen bijtijds gered kon wor
den toen het gebouw in de oorlog werd
ingericht als munitieopslagplaats. Tot die
voorwerpen behoren kostbare met de hand
geschreven tora-rollen (waarin de eerste vijf
bijbelboeken zijn opgenomen), een ramsho
ren en het kerkzilver voor de sjabbat-vie-
ring.
'Bij de toekomstige functie denken we,' al
dus stichtings-secretaris G. J. Timmer,
'vooral aan een soort leerhuis.'
VOORLICHTING
Door begrip te kweken voor het Joodse den
ken en de Joodse cultuur hoopt de stichting
een bijdrage te leveren in de strijd tegen het
anti-semitisme. Om die reden zal ook de
herinnering aan de oorlog, en wat er toen
met de Joden gebeurde, op de tentoonstel
ling nadrukkelijk worden belicht. Secretaris
Timmer: 'Met onze voorlichting hopen we
vooral de jongeren te bereiken. Zij zijn onze
toekomst. We vinden dat we moeten waar
schuwen nu overal om ons heen weer spo
ren van herlevend fascisme en anti-semitis
me zijn waar te nemen.' De nagedachtenis
aan de 38 Joden, die in het verzetsdorp
Aalten het slachtoffer werden van de nazi-
terreur, zal voortleven op een gedenkplaat
met hun namen.
Ook is het de bedoeling in de gerestaureerde
sjoel weer erediensten te houden. Deze
diensten zullen overigens een sporadisch
karakter hebben, omdat (krachtens de zoge
naamde 'Minjan') minstens 10 Joodse man
nen aanwezig moeten zijn. In de praktijk zal
dit aantal, vooral als gevolg van de joden
vervolging, in Aalten moeilijk bijeen zijn te
krijgen.
De Aaltense synagoge is een sober, vier
kant, in rode baksteen opgetrokken ge
bouw. Het heeft een uitgemetselde Davids
ster in de topgevel en (gietijzeren) spits
boogvensters aan weerszijden van het uit
springende portaal aan de straatzijde. De
tekst op de omlopende kroonlijst van de
ingangspartij verwijst (in het Hebreeuws)
naar Psalm 118:20: 'Dit is de poort des
eeuwigen, alleen rechtvaardigen zullen bin
nentreden'. Ook aan de (gepleisterde) ach
terkant en de zuidzijde van het gebouw be
vinden zich spitsboogvensters, terwijl de
Davidsster herhaald wordt in de raamroeden
van de verhoging boven de uitbouw.
Tot aan de Tweede Wereldoorlog was de
synagoge in Aalten het centrum van het
Joods godsdienstig leven. Omstreeks 1926
vond een verbouwing plaats omdat het ge
bouw nauwelijks groot genoeg bleek voor
de toen meer dan 80 leden tellende Joodse
gemeente. Na de oorlog werd de synagoge
opnieuw ingewijd na een inwendige verbou
wing, waarbij de vrouwengalerij aan de
westkant kwam te vervallen. De Joodse ge-
Foto onderschrift:
De synagoge aan de Stationsstraat in Aalten. (Foto: Stichting 'Vrienden van de Aaltense synagoge')
