beeld Amsterdam de stad uitbreidde met
trieste woonwijken als De Pijp (sinds 1862),
later gevolgd door de Kankerbuurt, de
Staatsliedenbuurt en de Dapperbuurt. Mis
schien heeft zij wel gedacht dat het ook
anders kon, zeker als het toch eerzaam le
vende arbeidersgezinnen betreft. Wie zal
het zeggen?
EEN HEUSE VILLAWIJK
Op 18 juni 1895, ruim negen jaar na het
overlijden van Margaretha Snouck van
Loosen, kon pas worden begonnen met de
bouw van de vijftig 'arbeiderswoningen' in
Enkhuizen. Voor 310.000,- werden de
vijftig woningen plus de behuizing van de
opzichter neergezet. Architect prof. C. B.
Posthumus Meyes situeerde de 51 woningen
in een parkachtige omgeving, aangekleed
met een rustieke vijver en een schitterende
gemeenschappelijke tuin. Het geheel be
slaat ruim 2 hectare grond. Posthumus Mey
es bouwde zijn woonpark volgens principes
die in die jaren waren overgewaaid uit En
geland, waar het idee tuinstad opgeld ging
doen: ruime woningen langs brede straten
temidden van veel groen. Hij ontwierp zes
typen woningen met veel variatiemogelijk
heden: vrijstaande woningen, woningen van
twee onder één kap, vier onder één kap rug
aan rug in twee typen en ook nog rijtjeshui
zen in twee typen. Elk blokje woningen
omgaf hij met veel groen en paden, zodat de
bewoners geen last van elkaar konden heb
ben. Leuke doorkijkjes ontstonden met na
me door de aanleg van de vijver. Posthumus
Meyes enthousiasmeerde de tuinarchitect
Hans Copijn, die naam had gemaakt met de
aanleg van het park rond Kasteel De Haar in
Haarzuilens. Architect P. J. H. Cuypers
had de bouwval herschapen in een pronk
stuk en Copijn had er een schitterende park
tuin aangelegd.
FINANCIËLE PERIKELEN
De woningen deden aanvankelijk enkele
kwartjes per maand, later 125,-, maar het
Snouck van Loosenfonds kon de bezittingen
steeds moeilijker beheren. Ziekenhuis en
kerkje gingen in het begin van de jaren
zeventig in andere handen over, maar wilde
het fonds de Snouck van Loosenstichting,
het gebouw waar de bejaarde dames woon
den, blijvend kunnen beheren en de pensi
oenrechten van de oud-personeelsleden vei
ligstellen, dan moest het park worden afge
stoten. De bewoners van het woonpark kre
gen het aanbod hun huis te kopen. Sommi
gen voelden daar wel voor, maar de ge
meente Enkhuizen in het geheel niet. Die
wilde de vijftig betaalbare woningen in het
centrum van de stad niet kwijt en kwam met
een tegenvoorstel, dat erop neerkwam dat
het fonds de gemeente twee ton zou betalen
en dan verder niet meer aansprakelijk zou
zijn voor beheer en onderhoud van de wo
ningen.
Het touwtrekken om een echt serieuze over
dracht aan de gemeente begon toen pas
goed. Vijfjaar is er strijd geleverd. Steeds
duidelijker werd het dat een grondige op
knapbeurt dringend nodig werd. Gemeente,
BStSÉÊSMSSSttÊÊSSSSSMBBSBB
Gerenoveerde dakkappel.
bewoners, rijksoverheid en monumenten
zorg delibereerden over de kosten van de
renovatie, want vaststond dat alles betaal
baar moest blijven. De bewoners vreesden
na een renovatie een veel te hoge huur te
moeten betalen; anderen hadden erop gere
kend hun huis te kunnen kopen en eisten een
vergoeding voor alles wat zijzelf hadden
opgeknapt. Van de bewoners was een kwart
boven de 65 jaar en die mensen voelden
niets meer voor een renovatie. Zij hoefden
geen centrale verwarming, geen geïsoleerde
woning. Kranteberichten uit die dagen ma
ken melding van de onrust.
In september 1977 kocht de gemeente Enk
huizen het woonpark voor 3 miljoen gulden,
waarvan 2 miljoen voor de woningen.
Staatssecretaris Jan Schaefer wilde die toe
stemming geven omdat ook het Rijk vond
dat renovatie broodnodig was. Het Rijk
kwam wel met de voorwaarde dat nu ook
het hele park moest worden gerenoveerd in
samenspraak met de bewoners.
Het werd 1981 voordat de plannen goedkeu
ring van het Rijk kregen. Het ministerie van
WVC ging aanvankelijk uit van een bijdra
ge van 84.000,- per woning aan renova-
tiekosten, hetgeen zou neerkomen op een
huurverhoging van 350,- per maand. De
bewoners protesteerden heftig. Niet veel la
ter bleek zelfs 138.000,- per woning no
dig, maar WVC kwam tevens met het voor
stel dat een huurverhoging moest worden
gebaseerd op 2,5% van de verbeteringskos-
ten, ongeacht hoeveel er voor renovatie
moest worden neergeteld. Er kwamen nog
nadere voorstellen van het Rijk, namelijk
om de eerste 30.000,- per woning na re
novatie buiten de huurvaststelling te hou
den. Ten slotte viel de beslissing: de ge
meente mocht als eigenaar van de woningen
slechts over 80.000,- van de renovatie-
kosten per woning een huurverhoging bere
kenen. Dit akkoord leidde tot het besluit van
het Rijk een bijdrage ineens van
4.125.000,- te verstrekken, waardoor de
huren kwamen te liggen tussen 305,- en
350,- per maand en er een vergoeding
werd gegeven voor de vernieuwingen die de
bewoners zelf hadden aangebracht.
Volgens al deze berekeningen werden de
stichtingskosten voor de gehele renovatie
van het Snouck van Loosenpark ruim 7
miljoen. De huurverhoging kwam toch nog
uit op zo'n 150% en steeg van gemiddeld
126,48 naar gemiddeld 316,42, een be
drag waarvoor de bewoners wel een goede
woning in moderne staat kregen.
De uitvoering van de renovatie werd opge
dragen aan Aannemingsmaatschappij Konst
Van Polen b.v. in Westwoud, die dit
sociale woningbouwproject aannam voor
ruim 5,2 miljoen. De planvorming en de
procesbegeleiding lag in handen van N.V.
Bouwfonds Stadsvernieuwing en Bijzonde
re Huisvesting te Hoevelaken.
DE GROTE OPKNAPBEURT
In goede samenspraak tussen alle betrokke
nen werd met de renovatie begonnen op 17
januari 1983 en staatssecretaris Brockx kon
op 20 november 1984 het hele renovatiepro
ject aan de gemeente Enkhuizen over
dragen.
Konst Van Polen hebben de woningen
vakbekwaam in oude stijl hersteld. Soms
moesten ook funderingen worden ver
nieuwd. Alle woningen kregen een nieuwe
berging in de tuin. Overal werd centrale
verwarming aangelegd, werd een nieuwe
keuken geïnstalleerd, is raamisolatie aange
bracht en kwam er een douchecel en een
toilet volgens de huidige normen van woon
genot. Bedsteden werden waar nodig uitge
broken en de slaapverdieping kreeg een
nieuwe indeling. De bewerkte deuren zijn in
de oude staat hersteld. Marmeren schoor
steenmantels zijn in goede staat gebracht,
waar de bewoners geen afbraak daarvan
wensten. De dakpannen moesten speciaal
voor dit project in produktie worden
genomen.
Wie nu door het park wandelt, kan zich
vergapen aan de ambachtelijke klus die de
aannemer heeft verricht. Opmerkelijk zijn
de beeldbepalende renaissance-achtige dak
kapellen en de schoorstenen, die de wonin
gen een rijk aanzien geven.
De plantsoenendienst van de gemeente heeft
zoveel mogelijk de oude bomen weten te
bewaren. Soms was dat een moeilijk kar
wei, zeker waar rioleringen moesten wor
den vernieuwd, maar toch is tachtig procent
van de oorspronkelijke beplanting in tact
gebleven.
Het Snouck van Loosenpark ligt er nu weer
prachtig bij. De bewoners die wij spraken
waren vol lof over hun vemieuwe behui
zing, vooral met in de herinnering de twee
strenge winters - die winters met Elfsteden
tochten - die door de isolatie en goede ver
warming beter waren door te komen dan
anders mogelijk zou zijn geweest.
Dat er niet bij het huis mag worden gepar
keerd, wordt wel als hinderlijk ervaren, te
meer omdat buiten het park een gering aan
tal vaste parkeerplaatsen aanwezig is. Maar
de binnenstad van Enkhuizen is voor ieder
een een probleem als het parkeren betreft.
Vandaar dat de bezoeker er beter aan doet
de trein te nemen, die zijn eindpunt heeft
vlak bij de haven en pal naast het Snouck
van Loosenpark.
Rutger Dinger
