P3'
*3
33
3
1*"
311
Bovendien handelde het bedrijf in kunst
meststoffen en landbouwwerktuigen.
HAVERMOUT
In 1916 werd het pakhuis van 1912 met
twee verdiepingen verhoogd van 16 tot 22
meter. De twee hoektorentjes werden even
eens opgetrokken, maar nu zonder spitsen.
In 1921 tenslotte werd ook het aangrenzen
de magazijn met twee verdiepingen ver
hoogd. In deze gebouwen werd in 1927
begonnen met de produktie van havermout.
Havermout werd aanvankelijk geprodu
ceerd als veevoer, maar na de Eerste We
reldoorlog werd het populair als menselijk
consumptiemiddel. De havermout van
Hooghiemstra was volgens de verpakking
vlugkokend. Deze eigenschap werd verkre
gen door de haverkorrels na het sorteren en
het pellen voor te koken in stoom. Wanneer
dan vervolgens de dnik van de ketel werd
genomen, ploften de verzadigde korrels uit
elkaar. Daarna werden de korrels gedroogd
en tot havermout geplet.
Het is niet volkomen duidelijk waarom het
na de Tweede Wereldoorlog bergafwaarts
ging met Hooghiemstra, maar in ieder geval
was het sterk teruggelopen verbruik van ha
vermout daarop van invloed.
In 1955 werd het bedrijf gesloten. Het ter
rein werd verkocht aan VRG Papier. Het
etikettenbedrijf Avery, dat er zich enkele
jaren later vestigde, was een dochteronder
neming van VRG Papier. Na de overname
werden de gebouwen op het achterterrein
gesloopt en vervangen door een modem
gebouw.
BEHOUD
Met Hooghiemstra verdween ook de inboe
del uit de gebouwen. Industrieel-archeolo-
gisch gesproken gaat het nu dus niet meer
om de instandhouding van het machinepark
of de conservering van produktieprocessen,
maar uitsluitend om het behoud van de om
hulsels, de bedrijfsgebouwen. In construc
tief opzicht verkeren de gebouwen van
Hooghiemstra nog in goede staat. Maar wat
is er nog over van de oorspronkelijke staat?
De villa 'Welgelegen', die destijds door het
bedrijf met de omliggende grond werd aan
gekocht, dateert van 1834. Bij de verbou
wing van 1911 werd het interieur ingrijpend
gewijzigd. Na de overname in 1955 werden
bovendien de kap en het dakkapel verwij
derd. Als villa is het gebouw nu alleen nog
aan de voorsprong en de spitsbogen van de
vensters herkenbaar. Maar juist vanwege de
verbouwing tot paardenstal is het als be
drijfsgebouw een bijzonder en behoudens-
waardig object.
Het voormalig magazijn voor de fourage-
artikelen, rechts op het voorterrein, verkeert
nog geheel in oorspronkelijke staat en wordt
momenteel zelfs opgeknapt. Van de maga
zijnen aan de linkerzijde, de vroegste be
drijfsgebouwen van Hooghiemstra, zijn
eveneens de kappen en dakkapellen ver
dwenen.
Het pakhuis is het meest markante gebouw.
95
Bij het ontwerpen heeft de architect, M. E.
Kuiler, zich ongetwijfeld laten inspireren
door de 'chateaux de 1'industrie', zoals die
aan het begin van deze eeuw in Noord-
Frankrijk werden gebouwd. Van dit soort
fabrieksgebouwen zijn er in Nederland nog
slechts een vijftal over. Aangezien de ande
re in de Zaanstreek staan, kan met recht
gesteld worden dat het gebouw voor Mid
den-Nederland uniek is.
Het pakhuis is sinds de ophoging van 1916
ongewijzigd gebleven. Datzelfde geldt voor
het aangrenzende magazijn, dat in 1921
werd opgehoogd.
HERBESTEMMING
In 1972 werd het terrein door de gemeente
Utrecht aangekocht in verband met de aan
leg van een rondweg. Toen die uiteindelijk
niet doorging, was leegstand het gevolg.
De ervaring heeft geleerd dat in onbruik
geraakte en leegstaande 'monumenten van
bedrijf en techniek' slechts behouden kun
nen worden door er een andere bestemming
aan te geven. Wat dat betreft is er voor de
gebouwen van Hooghiemstra weinig te vre
zen. De voormalige magazijnen zijn sinds
enkele jaren in gebruik als atelierruimte.
Het pakhuis en het aangrenzende magazijn
zijn eind 1985 gekraakt. De krakers willen
er een woon- en werkfunctie aan geven.
BEDRIJFSVERZAMELGEBOUW
Inmiddels is ook voor het nieuwe gebouw
op het achterterrein een andere bestemming
gevonden. Het zou in de nabije toekomst
een bedrijfsverzamelgebouw moeten wor
den. Het plan is afkomstig van de Stichting
KOM ofwel Kollektieven Ontwikkelings
Maatschappij, die al enkele jaren op zoek
was naar betaalbare ruimten voor startende
ondernemers en kleinschalige bedrijven.
Voor de uitvoering van het plan werd een
afzonderlijke stichting opgericht, de Stich
ting Wittevrouwenbolwerk. Vervolgens
werd een architectenbureau opgedragen ont
werpen te maken voor een ingrijpende inter
ne verbouwing. En er werden financiers
aangetrokken.
Aanvankelijk werd ook gezocht naar een
andere functie voor het pakhuis. Maar spoe
dig bleek dat daarvoor geen geld beschik
baar zou komen. Bovendien waren buurtbe
woners bevreesd voor overlast als ook het
pakhuis in gebruik zou worden genomen.
SLOOP OUDE GEDEELTE DREIGT
Het is dan ook met deze situatie voor ogen
dat enkele maanden geleden door het colle
ge van B&W het principebesluit werd geno
men om het oude gedeelte van het complex
te slopen. Twee van de zeven wethouders
Het pakhuis uit 1912, dat in 1916 met twee verdiepingen werd verhoogd. Toen werden ook de
hoektorentjes verhoogd, waarbij de spitsen verdwenen. Naast het pakhuis een olietank met reclame
voor 'Hooghiemstra's vlugkokende havermout' (Foto Gemeentelijke archiefdienst Utrecht TA U
2.47).
