Fabriekscomplex in
Utrecht met sloop
bedreigq
93
JAC. HUYSMANS*
Sinds de Industriële Archeologie in Nederland haar intrede heeft gedaan, zijn op verschil
lende plaatsen in onbruik geraakte 'monumenten van bedrijf en techniek' behouden doordat
er een andere bestemming voor werd gevonden. Zo werd nog onlangs in een voormalige
textielfabriek in Tilburg het Nederlands Textielmuseum geopend. Maar nog niet overal is
het besef voldoende doorgedrongen dat ook bedrijfsgebouwen deel uitmaken van het
cultuurhistorisch erfgoed en daarom behoudenswaardig zijn.
Eind 1985 werd in Utrecht het fabrieksgebouw van de Verenigde Melkbedrijven afgebro
ken. Nu dreigt binnen een jaar een tweede Utrechts 'monument van bedrijf en techniek'
door sloop verloren te gaan. Het gaat in dit geval om het fabriekscomplex op de hoek van
de Wittevrouwensingel en de Biltse Grift, dat naar het laatste bedrijf dat er was gevestigd
het Avery-complex wordt genoemd. Maar Hooghiemstra-complex zou een betere benaming
zijn, want de meeste en tevens de meest bijzondere gebouwen op het terrein dateren nog uit
de periode dat hier de N.V. Utrechtsche Fouragehandel en Voederkoekenfabriek v/h J. S.
Hooghiemstra was gevestigd.
JS. ofwel Jurjen Sjoerd Hooghiemstra
(1833-1887), een schipper uit Kampen, be
gon omstreeks 1860 te handelen in hooi en
lijnkoeken. Hij verkocht zijn waar onder
meer aan klanten langs de Vecht en in
Utrecht. Daar huurde hij in 1865 ergens aan
de Wittevrouwensingel een schuur om de
handel plaatselijk voort te zetten. Hij ver
kocht zijn schip en vestigde zich met zijn
gezin aan de Wittevrouwensingel. Klaar
blijkelijk ging het Hooghiemstra vanaf het
begin voor de wind, want al in 1870 kocht
hij een deel van het huidigeterrein aan.
Daarop bouwde hij een woonhuis en vier
pakhuizen.
Omstreeks 1880 nam Hooghiemstra een be
sluit dat belangrijk zou blijken te zijn voor
de toekomst van het bedrijf. Hij besloot
namelijk om niet langer alleen te handelen
in fourage-artikelen (hooi en stro), maar om
bovendien zelf te gaan produceren. Daartoe
werd in een van de magazijnen op het ach
terterrein een maalderij ingericht. Na een
mislukt experiment met een rosmolen dien
de Hooghiemstra in 1884 bij de gemeente
Luchtfoto van het complex na 1955 (Foto KLM Aerocarto NV). Links van het hoge pakhuis is de van zijn pannendak beroofde voormalige villa 'Welgelegen'
te zien.
