De 'welwillendheid'
van de Spoorwegen
27
Jaargang 63,
no. 2 februari 1986
Heemschut verschijnt 9x per jaar
Tijdschrift van de Bond Heemschut
opgericht in 1911
i I Beschermvrouwe:
H.M. Koningin Beatrix
j In dit nummer o.a.:
1 Studiedag spoorwegmonumenten
Stationsrestauratie CS Amsterdam
blijft
Driekwart eeuw beschutten en
j beschermen
Hoe Heemschut in elkaar zit
Behoud Oude Jacob in Den Haag
Heemschut over het ontwerp
Monumentenwet:
Gedoseerd decentraliseren
Recensies en aankondigingen boeken
Nieuws uit de provincie
1 Heemschut in actie
Haags hofje hersteld
I Foto omslag:
Tussen 1880 en 1920 bouwde
Staatsspoorwegen grote aantallen
houten seinhuizen op stenen
onderbouwen, die in hoogte en
breedte varieerden. In Nieuwe Schans
is nog zo'n seinhuis te vinden. Het is
j gebouwd in 1900 (zie omslagfoto)
Andere staan in Hoogezand-
j Sappemeer, Valkenburg en Wijlre.
Redactie:
Drs. J. Kamerling, eindredacteur
J.Th. Balk, (a.i.)
R. Dinger
Medewerkenden:
Drs. P. Karstkarel, Leeuwarden
D. van der Meulen, Assen
R. Lureman, Doetinchem
I Drs. W. J. Pantus, Nijmegen
j J. Roelfs Sr., Badhoevedorp
i J. E. van der Wielen, 's-Gravenhage
Correspondentie voor de redactie
j aan:
Secretariaat Bond Heemschut,
Nieuwezijds Kolk 28,
1012 PV Amsterdam
i tel.020-22 52 92
öf020 - 23 09 94 (ledenadministratie)
postgiro 124326
j Lidmaatschap 45,-per jaar
Reductie voor 65 en 30"
i Opzegging van een abonnement dient
vóór 1 november plaats te vinden,
j Correspondentie voor advertenties:
Bosch Keuning nv
Postbus 13740 AA Baarn
tel.02154- 1 82 41
gironummer 4988
Grafische verzorging:
Bosch Keuning - Baarn
Dit nummer staat in het teken van de spoorwegmonumenten. Op een studiedag van het
KNOB hierover toonde NS-chef Gebouwen, Stedebouw en Vormgeving ir. C. Douma zich
een warm voorstander van hergebruik van oude stationsgebouwen. Hij meende, dat het
sloopbeleid van de Spoorwegen in de loop der jaren beslist genuanceerder is geworden. In
dit nummer een uitgebreid verslag van deze studiedag.
Gelukkig is er inderdaad wel wat veranderd in de opstelling van NS tegenover met name
stationsgebouwen. Toen in 1972 de Rijksdienst Monumentenzorg NS een lijst van honderd
beschermwaardige stations voorlegde schrok men geweldig in Utrecht maar ging uiteinde
lijk accoord met een compromis. Er kwamen uiteindelijk 20 stations op de lijst. Een mager
resultaat maar toch. Sindsdien heeft NS soms aardig wat souplesse getoond als het om
behoud en hergebruik van stationsgebouwen ging. Denk bijvoorbeeld aan het station van
Winterswijk.
Kortom, het leek erop, dat de Spoorwegen
hun vroegere rücksichtlose houding had
den opgegeven ten gunste van een zekere
welwillendheid. Heemschut is het nieuwe
beleid van NS sindsdien met argusogen blij
ven volgen en is nog steeds niet gerustge
steld. Wat is immers het geval? Ondanks de
behoudsvriendelijke houding van de Lim
burgse gemeente Echt wil NS eigenlijk lie
ver niets liever dan het markante water
staatsstationnetje van deze gemeente slo
pen. Het gaat hier om een sterk beeldbepa
lend monument en een type station waarvan
de cultuurhistorische waarde elders wel
door NS is erkend. Er staan immers een
paar waterstaatsstations op de monumenten
lijst.
Toch vindt dezelfde heer Douma, die graag
prat gaat op zijn beschermende instelling
t.a.v. monumenten, dat het station maar ge
sloopt moet worden. Hij twijfelt aan de
technische haalbaarheid van aanpassing.
Het oude station herbestemmen en een
nieuw ernaast kan niet omdat het verleggen
van het signaleringssysteem enkele tonnen
zou kosten. Ook financieel zet Douma
vraagtekens bij aanpassing en gedeeltelijk
hergebruik van het station. Toch blijven we
een flauwe hoop koesteren. Douma heeft de
gemeente namelijk enkele maanden de tijd
gegeven om een huurder te vinden voor de
leegstaande bovenverdieping van het stati
on. De provinciale commissie Limburg van
Heemschut acht aanpassing en gedeeltelijke
herbestemming zowel technisch als financi
eel haalbaar en doet samen met de gemeente
zijn uiterste best een oplossing te vinden
voor het probleem. De heer K. JC. Merks
van Heemschut Limburg vreest echter dat
Douma alsnog terug zal krabbelen als een
oplossing in zicht zou komen. Het station
van Echt wordt dus een aardige testcace
voor het genuanceerde' beleid van de
Spoorwegen.,
We zijn trouwens ook benieuwd of NS de
komende jaren 'haar genuanceerde visie zal
willen verbreden naar andere spoorwegmo
numenten dan alleen stationsgebouwen zo
als seinhuizen en baanwachtershuisjes.
Het bedreigde Waterstaatsstation
van het Limburgse Echt (v(jfde klas-type).
Foto Jan Paul Kuit.
In dit nummer ook aandacht voor het voor
ontwerp voor een nieuwe monumentenwet.
Ons bestuurslid E. Diênaar geeft hier zijn
visie op. Hij signaleert, dat de regering
vastbesloten lijkt zich te baseren op de mo
dieuze decentralisatie en deregulering. Op
zichzelf aardige beginselen maar het komt
er wel op aan ze op afgewogen wijze te
doseren. Bij lang niet elke gemeente bestaat
immers een duidelijke drang tot decentrali
satie. Juist bij gemeenten met weinig inte
resse voor monumentenzorg bestaat die
drang niet. Je zou dus een duidelijke diffe
rentiatie moeten toepassen bij het overheve
len van bevoegdheden naar gemeenten. An
ders dreigt het levensgrote gevaar, dat het
beleid t.a.v. monumenten per gemeente
sterk uiteen gaat lopen. En wat heb je aan
overheveling als een bepaalde gemeente he
lemaal niet warm loopt voor monumenten
zorg? Voor de overige onderwerpen in dit
nummer verwijzen we naar de colofon,.
Jaap Kamerling
