Heemschuf
ut
akfie
Reactie Minister
Brinkman
Assen
Nijmegen
Haarlem
Gemert
Limburg
Ohé en Laak
224
Naar aanleiding van de brief die Heemschut
over de ontwerp-rijkssubsidieregeling res
tauratie monumenten aan de Minister zond
(zie ook het introducerend stukje in ons ok
tobernummer p. 187) bericht deze laatste
ons, dat hij geen reden ziet dwang in deze
regeling in te bouwen ten aanzien van de
meerjarenprogramma's die de gemeenten
dienen op te stellen om in aanmerking te
komen voor rijksmiddelen. Heemschut is
bang, dat er gemeenten zullen zijn die op dit
punt structureel in gebreke blijven, waar
door in die gemeenten schade aan monu
menten zal ontstaan en eigenaren van monu
menten in hun belang zullen worden ge
troffen.
De minister echter zegt geen reden te heb
ben, gezien zijn ervaringen, dat er gemeen
ten zullen zijn die na zullen laten de nodige
meerjarenprogramma's voor monumenten
herstel te maken. Zou een gemeente op dit
punt nalatig of laks blijken, dan is het vol
gens hem aan de lokale democratie, zo no
dig met steun van plaatselijke of landelijke
monumentenorganisaties, zoals onze Bond,
om het lokale bestuur ertoe te bewegen wel
een programma op te stellen.
Heemschut maakte op grond van artikel 19
Wet R.O. bij B. en W. bezwaar tegen een
bouwplan voor 10 woningen aan de Gymna
siumstraat. Wij brachten naar voren, dat de
Gymnasiumstraatbebouwing overwegend
uit woonhuizen bestaat, bevattende begane
grond en kap, alsook woonhuizen bevatten
de begane grond, verdieping en kap. Alle
huizen zijn gebouwd in de rooilijn langs een
smal trottoirtje en een smalle' rijweg. De
afstand tussen tegenoverliggende voorge
vels bedraagt derhalve slechts 7.50 m.
Kleinschaligheid is derhalve kenmerkend
voor het stadsbeeld ter plaatse.
De voorgenomen bouw draagt duidelijk de
kenmerken van vrij grootschalige flatbebou
wing. Voorts ligt de ingang aan de achter
zijde, alwaar in plaats van tuinen een par
keerplaats is geprojecteerd, welke doorloopt
onder de te bouwen woningen, waarvan de
begane grond vloer 1.20 m. boven het
straatniveau is gelegen. Ook de behandeling
der gevels, waaraan gekoppelde erkers
voorkomen ter hoogte van 10 m., met on
middellijk daarnaast gelegen inspringende
balkons ter diepte van 1.30 m., zal bijdra-
gen tot het vervreemdend effect van derge
lijke bebouwing in zijn omgeving. De voor
genomen bebouwing past dus in het geheel
niet in het kader van de Gymnasiumstraat,
en omgeving - welke deel uitmaken van een
Beschermd Stadsgezicht.
Heemschut reageerde telegrafisch op de on
verwacht begonnen sloop van het kapitale
pand 'Stella Maris' aan de Van Schaeck
Mathonsingel dat begin oktober getroffen
werd door een felle, waarschijnlijk aange
stoken, brand. In dit telegram werd aange
drongen op stopzetting van de sloop en op
een onderzoek naar mogelijke herbouw,
waarbij in ieder geval de markante voor- en
zijgevel zoveel mogelijk intact zouden moe
ten blijven. Daartoe moeten de waardevolle
bouwfragmenten verzameld worden. Het
gebouw komt voor op de ontwerplijst van
gemeentelijke monumenten en is een bij
zonder beeldbepalend onderdeel van de
19de-eeuwse singelbebouwing en de moeite
van een dergelijk herstel zeker waard.
De Bond verzocht B. en W. geen bouwver
gunning te willen verlenen voor een plan
van een gebouw met 21 appartementen aan
de Hildebrandlaan, hoek Kleine Houtweg,
omdat dit gebouw een uitermate storende
invloed op de omgeving zal hebben.
Als argumenten werden naar voren ge
bracht:
- het plan is slechts schematisch en zelfs
als schetsontwerp onvolledig - dus nog niet
rijp voor beoordeling waardoor het een
ongeldige aanvraag betreft;
- het bestaande gebouw op deze plek heeft
een aanvaardbare grootte en vorm; het ont
worpen gebouw (46 m lengte i.p.v. de hui
dige 23!) niet;
- het betreffende stadsdeel - een villawijk -
wordt gekenmerkt door een open bebou
wing;
- de situatie aan de rand van het bescherm
de gezicht, dat hier gevormd wordt door de
Haarlemmer Hout, vraagt om een gevoelige
aanpak;
- 21 appartementen zullen een onaanvaard
bare parkeerdruk betekenen voor dit waar
devolle gebied.
Wij berichtten de gemeenteraad ons ernstig
zorgen te maken over de nadelige gevolgen
van de voorgenomen uitvoering van de
Westelijke ontsluitingsweg voor de nog zo
gaaf bewaard gebleven historische struc
tuur. Een zo omvattende ingreep zou o.i.
dienen te berusten op een totaal-verkeers
plan, waarin ook alternatieven zijn onder
zocht in samenhang met de gevolgschade.
De voorgenomen weg doorsnijdt de verbin
ding tussen kasteel en kerk en de qua struc
tuur en bebouwing het best bewaard geble
ven oude bestuurlijke kern van Gemert in de
omgeving van het huidige gemeentearchief.
In de hele provincie hebben slechts vier
gemeenten (Venray, Venlo, Stein en Heer
len) een eigen monumentenverordening.
Onbegrijpelijk, omdat zonder deze de ge
meenten geen wapen hebben, om sloop en
misvorming van hun bezit aan monumenten
te keren, voorzover deze niet op de rijkslijst
staan.
De provinciale commissie Limburg van de
Bond Heemschut vinden dat deze situatie
niet langer mag voortduren. In een brief aan
de gemeenteraden aan alle Limburgse ge
meenten wordt aangedrongen om snel over
te gaan tot de invoering van een plaatselijke
verordening. Bovendien pleit de commissie
voor de invoering van lokale monumenten
lijsten.
Ter toelichting van dit verzoek werd verwe
zen naar een bijgesloten artikel van Mr. W.
Silfhout in het blad van onze bond en naar
de aangepaste Model-verordening 1982 van
de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Als verontschuldiging voor het niet-invoe-
ren van een gemeentelijke monumentenver
ordening wordt wel eens aangevoerd, dat de
financiële consequenties daarvan onaan
vaardbaar zouden zijn. Het enkele feit van
plaatsing op de gemeentelijke monumenten
lijst levert echter volgens genoemd artikel
nauwelijks grond voor schadevergoeding
op; daarvan is slechts sprake als concrete
verbouw- of sloopactiviteiten aan de orde
zijn. En dan kan telkens incidenteel bezien
worden, óf en in hoeverre de gemeente in
haar beurs kan tasten. Zonder de verorde
ning heeft zij echter geen stok achter de
deur.
De eigenaresse van de Walburgruïne werd
onlangs veroordeeld tot een geldboete van
wege het verwijderen van natuurstenen
vloertegels. Ook vloertegels behoren tot een
monument, zelfs als ze - zoals in dit geval -
los zijn komen te liggen, omdat ze er door
hun bestemming een deel van vormen.
Heemschut en de plaatselijke heemkunde-
vereniging Echter Land hadden aangifte ge
daan van deze schending van de monumen
tenwet, omdat een dergelijke actie het be
houd van deze bijzondere ruïne zou kunnen
schaden. Hoewel daar plannen voor zijn, is
het zeer de vraag of de ruïne en haar directe
omgeving door ontgrinding zullen verdwij
nen. Over deze desastreuze plannen en de
waarde van de ruïne publiceerden wij in het
januarinummer van 1984 van ons orgaan
(pp. 2, 3, 4 en 5).
