215
kan worden met de loop van de IJssel. (Zie
plattegrond bij 9a) De I7de-eeuwse preek
stoel is afkomstig uit de Nieuwe Kerk te
Dordrecht en overgebracht tijdens de laatste
restauratie. De mooie eenvoudige kerkban
ken, waarvan vele nieuw gemaakt zijn naar
voorbeeld van de nog bestaande, harmonië
ren met de omgeving. De nieuwe koperen
kronen ontlenen hun model aan de 17de-
eeuwse kronen uit de Oude Kerk in Alk
maar. Het grote kleed, met symbolische
voorstelling in het midden van de kerk, is
tijdens de restauratie-periode geknoopt door
leden van de kerkelijke gemeente.
GERFKAMER
Rechts in het koor vinden wij de toegang tot
de genoemde gerfkamer. Deze kamer is
overkluisd met vier gotische stergewelven.
De ribben steunen op een kraagsteen in de
muur, een soort halfkapiteelDeze kraag
stenen tonen alle tien een gebeeldhouwde
voorstelling. Eén ervan, die nieuw gemaakt
is, toont een man, gezeten op een stoel, die
Binnenzijde van de deur van de kast van het
avondmaalservies met zgn. 'gebiljoeneerde'
klampen
het vuur in de haard aanblaast. Dit beeld
kan passen bij de maand februari. In ro-
maanse en gotische kerkportalen ziet men
vaak de jaarcyclus afgebeeld in de vorm van
de tekens van de dierenriem, afgewisseld
met deze plastische voorstellingen die be
trekking hebben op wat er in een bepaalde
De zo typerende accoladevensters van de
Noorderkapel
Interieur van de St. Michaëlskerk naar het zuidwesten; in het koor zijn de zuilen rond, in het schip
achtkantig. Foto: Rijksdienst van de Monumentenzorg, Zeist
maand gebeurt. De overige afbeeldingen op
deze kraagstenen zijn niet goed te duiden.
Twee ronde gehavende muurschilderingen
zijn tijdens de laatste restauratie te voor
schijn gekomen, voorstellende Marcus en
Mattheus. Zij vallen direct bij binnenkomst
op, ter rechterzijde. Men neemt aan dat aan
de overzijde van het gewelf voorstellingen
en Lucas en Johannes geweest moeten zijn.
Er zijn aanwijzingen dat de I2de-eeuwse
kapel, nu dus gerfkamer, een houten gewelf
heeft gehad. Het is daarom aannemelijk dat
de muurschilderingen gemaakt zijn in aan
sluiting op de bouw van de ster-gewelven,
dus vroeg in de 16de eeuw.
Onder de afbeelding van Marcus zien wij
een ingebouwde kast met vier deuren, voor
het avondmaalservies. De klampen van de
ze deuren laten aan de binnenzijde, iets bui
ten het midden, vierkante ruimten vrij,
waarvan de randen rond gestoken (gebiljoe-
neerd) zijn, een bekend versieringsmotief
uit het eind van de 15de begin 16de eeuw.
De binnenzijde van de westdeur van de kerk
geeft eveneens dit versieringsmotief te zien.
De huidige consistoriekamer, destijds sa
cristie, die dwars op de gerfkamer staat,
heeft eenzelfde stergewelf als de gerfkamer
maar dan enkelvoudig. Ook de noorder ka
pel, die wij betreden via een trapje vanuit de
kerk, toont eveneens twee van dit type ge
welven.
Bij bezoek aan de kerk kunt u een handlei
ding in de vorm van een boekje en een
stencil kopen met o.a. een uitvoerige be
schrijving van het orgel. Tegen de west-
wand van de kerk heeft het huidige orgel in
1840 zijn plaats gekregen.
Tot slot de vraag waarom de kerk aan de
aartsengel Michaël is gewijd. Op één van de
vroeg 16de-eeuwse luidklokken komt de
naam Willibrordus voor. Men neenit op
grond hiervan wel aan dat de kerk vroeger
aan hem gewijd was. Vanuit Engeland
kwam Willibrordus in 690 naar Nederland
als brenger van het geloof. In 695 werd hij
bisschop van Utrecht. Onlogisch is dus ge
noemde veronderstelling niet.
Mocht dit zo zijn dan is het onbegrijpelijk
waarom later de kerk genoemd is naar Mi
chaël. Meestal wordt Michaël op een hoogte
vereerd, bijv. de Mont St. Michël voor de
normandische kust of de Michaëlskapel in
de Utrechtse domtoren: Wat doet nu Mi
chaël zo laag in de polder?
JF. Saliet
Foto's: F. P. Brink en J. F. Saltet
Geraadpleegd werk:
Hervormde Kerk - Oudewater van W. A. van Wijn
gaarden
Korte samenvatting van de geschiedenis van de Gro
te of St. Michaëlskerk te Oudewater. Drs. C. Blenk
(beide te verkrijgen in de kerk).
Symboliek en Iconographie der Christelijke kunst,
1947. Prof. dr. J. J. M. Timmers. uitgeverij Ro
men, Roermond.
Documentatierapport Hervormde Kerk Oudewater
van 14-4-1962 van de Rijksdienst voor Monumen
tenzorg-Zeist.
Kraagsteen van heit gewelf in de gerfkamer,
voorstellende de maand februari.
