Laatste behoudskans
Hervormde Kerk Hengelo?
'De ramen in de nissen zorgen voor mooi,
zacht getemperd licht'
'Het kerkgebouw is een architektonische
schoonheid'.
Zo enthousiast als men in 1938 over het
kerkinterieur was, zo slecht was men er in
de zeventigerjaren over te spreken.
'Men heeft er in de jaren dertig een grote
sfeerloze stationswachtkamer van ge
maakt' was de mening toen.
De langste afstand van kansel tot achterste
zitplaats was 30 meter en dit werd als zeer
hinderlijk ervaren.
De lineaire opstelling langs de lengje-as
droeg niet bij tot het gevoel van het samen-
gemeente-zijn en de oude foto's met de ban
ken in gebogen vorm rond de kansel werden
met heimwee bekeken.
Hoe heeft men het interieur in 's hemels
naam zo kunnen verknoeien en dat nog
maar zo kort geleden, vroeg men zich af.
Ook waren er geluiden in de kerkelijke ge
meente in de trant van: 'Breek de tent maar
af' of 'maak er maar een parkeergarage
van'. Daaruit blijkt, dat sommigen deze
kerk niet op z'n waarde hebben geschat.
Gelukkig waren de mensen die pleitten voor
het behoud van deze kerk in de meerder
heid.
Toen de restauratie van het exterieur van de
kerk in 1980 mogelijk werd door overheids
subsidies, besloot de hervormde gemeente
ook het interieur weer aan te passen aan de
huidige opvattingen van kerk-zijn.
Het liturgisch centrum met kansel staat weer
op de oorspronkelijke plaats tegenover de
hoofdingang.
De beide boogramen aan de westzijde (Col-
lardslaan) worden weer aangebracht en de 4
ramen aan de noordzijde boven het dak van
de bijgebouwen weer dichtgemetseld.
Het derde raam aan de oostzijde (Kerk
straat) is gebleven.
Ook de 12 gemetselde pijlers met het ver
laagde houten gewelf zijn gehandhaafd.
Verwijdering van de pijlers met het houten
gewelf zou tè grote kosten met zich mee
brengen. Bovendien is de bouwgeschiede
nis nu meer afleesbaar, dan wanneer alles in
de oorspronkelijke staat van 1846 was te
ruggebracht.
De bestaande eikenhouten banken en stoe
len worden weer gebruikt in een zodanige
opstelling, dat het liturgisch centrum weer
in het midden van de gemeente een plaats
krijgt.
De kansel is verplaatsbaar, zodat deze podi
umruimte ook geschikt is voor concerten,
muziekuitvoeringen, e.d.
Ook zijn de kerkelijke bijruimten vergroot
en verbeterd; een belangrijke wens was het
maken van een ontmoetingshal en een goe
de toegankelijkheid voor lichamelijk gehan
dicapten.
Ook nu is de kerkelijke gemeente weer en
thousiast over het resultaat van de verbou
wing en restauratie; maar wellicht zal een
rondvraag op een kerkeraadsvergadering
van een volgende generatie weer een om
bouw van het kerkinterieur teweegbrengen,
wie zal het zeggen.
177
Op de plaats, waar nu de 'Algemeene Be
graafplaats' in Hengelo (O.) ligt, stond tot
in het jaar 1839 een kleine gotische kapel,
die behoorde bij het huis Hengelo. In dit
bedehuis kerkten de inwoners van het dorp.
Verschillende missives uit 1819 bevatten
klachten over de zeer slechte staat, waarin
de kapel verkeert, over haar veel te kleine
capaciteit, haar moeilijk te vergroten con
structie, haar ligging buiten het dorp en over
het ontbreken van een eigen kerkgebouw
van de Hervormden; gevraagd wordt om
een nieuwe, grotere en aan de Hervormde
gemeente toebehorende kerk binnen de kom
van Hengelo. Deze kerk verrijst echter pas
in de jaren 1837-1840, en wel aan de Delde-
nerstraat, pal tegenover de Pastoriestraat.
Na anderhalve eeuw is het gebouw voor de
eredienst overbodig geworden: het staat
sinds 1976 leeg. De eigenaar wil de kerk uit
functionele, maar vooral uit zakelijke over
wegingen laten slopen.* Een aantal buiten
staanders probeert voor het bouwwerk een
andere bestemming te vinden. Er is een plan
gemaakt waarbij kerk en kosterswoning
worden gerestaureerd en op het terrein ach
ter de kerk een nieuwe musiekschool en
nieuwe woningen zullen worden gebouwd.
Onlangs is een aanvraag verzonden om dit
project te mogen realiseren binnen het kader
Ontwerptekening van de Ned. Herv. Kerk te Hengelo (O), getekend tussen 1819 - 1837. De portiek
wordt niet, zoals gebruikelijk, bekroond door een tympaan, maar afgesloten door een attiek. De
portalen aan de zijkanten hebben wel een tympaan. (foto: G. Th. Delamarre, Kunsthist. Inst. R.U.
Utrecht).
