m
4
149
--V
HET GEHEIM VAN DE OUDE STAD
Een speurtocht naar de symboliek in de
structuur van 's-Hertogenbosch
door Jan van der Eerden.
Wij geven weer, een door plaatsgebrek wat
verkorte bespreking hierover van prof. Ir.
H.M. Goudappel om het in dit 's Hertogen
bosch nummer te kunnen plaatsen.
De Hertogstad vormt het decor en de inspi
ratiebron van deze studie maar de benade
ringswijze heeft een algemene strekking.
Het zal in de A.M. onderzoek-reeks ver
schijnen in het najaar van 1985 in verband
met onderzoekprojecten op dit gebied van
de T.H. te Eindhoven. Het boek appelleert
aan een grote betrokkenheid van de lezer
betreffende dit onderwerp.
Onvte beginnen is men bezig zich te Eind
hoven een beeld te vormen van de verschil
lende drijfveren die onze kennis omtrent ur
banisatie kunnen verdiepen.
Wij kennen de inductieve methode, de min
of meer wetenschappelijke benadering,
stoelend op feiten en de deductieve welke
z.g. 'hogere' wetten onderzoekt.
Anders gezegd de rationele en meer emotio
nele kant van de zaak, scherpe afbakening is
moeilijk. Vanuit deze gezichtspunten be
werkt Van der Eerden zijn onderwerp.
Hoe is de merkwaardige Bossche drieboek
ontstaan?
De eerste omwalling is min of meer recht
hoekig geweest met 3 poorten voor de vroe
gere uitvalswegen. De latere driehoek zou
een bewuste opzet zijn geweest, hoewel de
ze 'onhandiger' was.
De mogelijke relaties in de 13de eeuw die
de stichter van de stad Jan van Brabant zou
hebben gehad met de ontwikkelaars van de
Zuid-Franse 'bastides' blijven onduidelijk,
deze bastides waren immers rechthoekig.
Ook de bouwkosten van een driehoek zou
den hoger zijn, maar toch heeft men ervoor
gekozen.
Van der Eerden op zoek naar achtergronden
draagt hier opmerkelijke overwegingen aan.
Het kan de lezer soms wat te gekunsteld
voorkomen maar toch is de 'geest' die hier
achter zit een inspiratiebron hoe na te den
ken en om te gaan over en met ons stedelijk
erfgoed, ook al kan men het met de schrij
ver niet altijd eens zijn.
Van der Eerden veronderstelt een totaalplan
van de stad dat ooit zou zijn ontworpen. Het
uiteindelijke resultaat echter hangt mede af
van een zich over lange tijd ontwikkelende
stad als 'organisme'. Prof. Goudappel
spreekt van een Mandala, een vorm die uit
nodigt tot bezinning over het wezen van
onszelf en de aarde die wij bewonen in de
vorm van steden.
Het is duidelijk dat de lezer zich zelf moet
laten inspireren.
Het boek zal zijn te verkrijgen bij T.H.
Eindhoven, Afd. Bouwkunde Postvak 4,
Postbus 513, 5600 MB Eindhoven.
J.F.S.
Stedengids Deventer
Hierin beschrijft de auteur, Ronald Steu-
vert, architectuurhistoricus, op boeiende
wijze de historie van de IJsselstad: vanaf de
14de-eeuwse Hanze, Geert Groote en zijn
Broeders des Gemeenen Levens, de stagna
tie in de 17de eeuw, tot de industriële ont
wikkeling en de stadsuitbreidingen in de
19de en 20ste eeuw.
Hij stelde drie wandelingen samen, waarin
men een beeld krijgt van de diverse bouw
periodes: middeleeuwse, renaissance, ba
rokke en !9de-eeuwse gevels wisselen el
kaar af en spreken over het imposante verle
den van een van de oudste en mooiste ste
den van ons land.
Al dwalend leert men de monumenten ken
nen: de oude kerken, het machtige 17de-
eeuwse stadhuis, het landshuis, waar de
Overijsselse Staten hebben vergaderd; ver
der loopt de lezer langs het oudste woonhuis
van Nederland, de laat-gotische Waag, De
Brink en langs vele andere bijzondere
plekjes.
In één wandeling behandelt de auteur recen
te restauraties die in de stad zijn uitgevoerd,
bijvoorbeeld in het Bergkwartier. Een ande
re wandeling voert langs wel heel bijzonde
re monumenten: oude fabrieksgebouwen en
arbeiderswoninkjes. Onder andere de res
tanten van de oude ijzergieterij Nering Bö-
gel, langs wat nu nog rest van de textielfa
briek Ankersmit en andere z.g.n. monu
menten van bedrijf en techniek. Het boek is
rijk geïllustreerd en de speciaal voor dit
boek gemaakte kaartjes en plattegronden
verduidelijken de tekst. Het boek wordt af
gesloten met een korte index op monumen
ten en een lijst met historische verenigingen
en musea. Een onmisbare gids voor wie
Deventer beter wil leren kennen: zowel voor
de toerist als voor de Deventenaar zelf. Uit
gever: Stichting Matrijs, Utrecht.
Voor leden van Heemschut geldt de reduc-
tieprijs van 18,50 (incl. porto). Winkel
waarde ƒ21,75. Overmaken op giro
124326 t'.n.v. Heemschut, Amsterdam.
Het Penninckshuis te Deventer
