De grenzen van het
restauratieambacht
139
Restanten van gewelfschilderingen.
geclusterd werden óf zo dicht mogelijk bij
de woningen werden geplaatst (afhankelijk
van de situatie). Elke woning of cluster van
woningen met gemeensch. voorzieningen
(max 3) kreeg zo zijn eigen aansluiting gas,
water, licht, C.A.I. en P.T.T., alsmede in
tercom naar de (vaak zeer ver weggelegen)
hoofd-voordeur.
Uiteindelijk werd, in de oudbouw, gekozen
voor lokale gaskachel verwarming niet met
geveldoorvoer), zodat een uitgebreid stelsel
van gasafvoerkanalen aangelegd moest wor
den. Dit gaf veel problemen, maar, in nauw
overleg met het Nutsbedrijf, werden toch
goede oplossingen gevonden. Meestal is de
uitvoering: spiraalgefelste gegalvaniseerde
dubbelwandige buizen door met vermiculi-
the-korrels gevulde gemetselde kokers.
Warmwater wordt verkregen d.m.v. keu-
kengeysers, de douche kan elektrisch ver
warmd worden
De nieuwbouw werd wél voorzien van (in
dividuele) C.V.; riolering en afvoerstelsel
werden voor 100% vernieuwd.
NIEUWBOUW
Deze is sterk bepaald door de wonderlijke
inpassing tussen de oude gebouwen, en
door de opzet (van de architect) om deze
vorm te geven in de stijl van de naastliggen
de gevels van het klooster.
Zo is de voorgevel zelfs 'geknipt' gevoegd,
en voorzien van kroonlijst met attiek (het
gebouw lijkt 2Vi bouwlaag te hebben - pas
send in de smalle Clarastraat maar heeft
er in werkelijkheid 4). Het poortgebouw
werd gepleisterd met blokkenpatroon, als
overgangselement naar de oude, gemetselde
muren én omdat op die plaats een klein,
19de-eeuws aldus gepleisterd woonhuis had
gestaan. Overigens is nog overwogen om
het oorspronkelijk naast dit pandje staande
middeleeuwse woonhuis, dat in de sloop
woede van de zestiger jaren was gevallen,
min of meer terug te bouwen, maar dit werd
te duur en misschien ook wel kitscherig.
Op 28 maart jl. werd in s-Hertogenbosch de Nationale Monumentenstudiedag gehouden
van de Stichting Nationale Contactcommissie Monumentenbescherming (NCM).
Op deze dag kwamen vooral de problemen van het restauratieambacht aan de orde.
Prof. Dr. C. J. A. C. Peeters, hoogleraar kunstgeschiedenis der Middeleeuwen aan de
katholieke Universiteit te Nijmegen en auteur van het zojuist verschenen boek: De St. Jan
Kathedraal van 's-Hertogenbosch (zie recensie elders in dit blad), hield een lezing in de St.
Jans Kathedraal onder de titel de grenzen van het restauratieambacht, waarvan wij hier de
volledige tekst afdrukken.
Dames en heren, vanaf 1860 werd jaarlijks
voor de restauratie van deze kerk een rijks
subsidie verstrekt van 8.000,-. Dat is
heel lang zo gebleven, tot in 1915 dat be
drag verhoogd werd tot 10.000,-, en in
1919 tot f 15.000,-.
Dat kan natuurlijk nooit zomaar een opwel
ling van gulheid van de staat geweest zijn,
want de staat kent geen opwellingen, al
thans handelt daar niet naar.
Die verhogingen hebben dan ook een heel
andere achtergrond. 1919 betekent in ons
land een stille revolutie, zoals door die ver
hoging van restauratiebedragen heimelijk
tot uiting gebracht wordt. U moet daarbij
altijd bedenken, dat die subsidiebedragen
van de staat ongeveer met twee en half ver
menigvuldigd moeten worden om de eigen
lijke aan de restauratie te besteden bedra
gen voor ogen te krijgen.
Dat betekent, dat in die tijd de inspanningen
van het kerkbestuur, toen eigenlijk even
energiek als die van het huidige kerkbe
stuur, met meer geld beloond werden, maar
ook dat de kerk toen zelf meer kon opbren
gen aan restauratiegelden dan nu helaas
mogelijk is.
Maar wat is er dan in 1919 gaande? In dat
jaar wordt, en dat is een zeer memorabel
feit, de wettelijke regeling van de acht-urige
arbeidsdag van kracht, één van de grote
verworvenheven van onze twintigste-eeuwse
beschavingDat heeft echter grote gevolgen
gehad.
Er wordt dus korter gewerkt. En wat voor
de uitgaven van zo'n kerkbestuur en de
daarbij betrokken rijkssubsidies bijna
rampzalig is, is dat in dat zelfde jaar een
enorme stijging van de loonstandaard
plaats vindt, op 1 mei 1919 nog eens ver
hoogd met de premies ingevolge de invalidi
teitswet.
Het lijkt misschien wel of ik hier de geschie
denis van de arbeid ga schetsen, maar ik
Hr. de Bresser, meer dan 40 jaar werkzaam aan
de St. Jan
Foto's van Jan Verhoeff, Den Bosch
