tl
f
r,
q 5
staat waarin het gebouw verkeerde een ge
volg was van de drie eeuwen durende bloot
stelling aan stormen en overstromingen: im
mers, het gebouw staat op het voormalige
eiland Wittenburg en stond dientengevolge
onder invloed van de eb- en vloedwerking
van de Zuiderzee. Bovendien werd het in de
loop der tijd ook getroffen door brand en
zelfs een aardbeving.
Het boek geeft verder een gedetailleerd ver
slag van de restauratie zelf: alle technische
problemen die zich voordeden worden in
woord en beeld weergegeven. Het boek
wordt afgesloten met een plattegrond en
verklaring van het 'inbouwpakket' ten be
hoeve van de nieuwe funktie, door architect
Sier van Rhijn.
J.K.A.
Uitg.: Fa. Thijssen en Co. Keizersgracht
637 Amsterdam. Tel: 249720, Prijs: 25,-
(zeer beperkte oplage).
'N MOMENT VOOR EEN
MONUMENT
Beeldbepalende bouwwerken in Doetin
chem en omgeving.
De Oudheidkundige Kring Deutekom gaf
eind 1984 dit boek uit, waarvan nu reeds
een tweede oplage verschijnt. Een bewijs
dus hoezeer dit boek bij de inwoners van
Doetinchem is aangeslagen en terecht, want
'Doetinchem is niet al te rijk bedeeld met
monumenten. Eerst kwam de oorlog, daar
na de bulldozer. Veel van het weinige dat
het oorlogsgeweld doorstond werd nadien
met de grond gelijk gemaakt. De opstuwing
121
van een dromerig stadje in de vaart der
volkeren kende een nadrukkelijke rol toe
aan de sloper. 'Vernieuwing' stond gelijk
aan 'vooruitgang'; naar het verleden keek
(bijna) niemand meer om. Gasthuiskapel en
Catharinakerk mochten zich nog verheugen
in restauratie, en de toren in herbouw, maar
daar bleef het dan ook bij. Schilderachtige
boerderijtjes verdwenen, stadsmuurtjes
werden gesloopt, evenals een veelvuldig ge
schilderd stadspoortje en een oude synago
ge. Bijna waren 't Gevang en de Walmolen
eenzelfde lot beschoren.
De sloopijver is voorbij. Treuren heeft geen
zin. Belangrijker is of het verleden een les
kan zijn voor heden en toekomst. De bedoe
ling van dit boek is tweeledig:, enerzijds
legt het de nadruk op de noodzaak zuinig te
zijn op het weinige dat Doetinchem uit
vroeger nog rest, anderzijds wil het belang
hebbenden en bevolking trachten te overtui
gen van de waarde van het historisch en
stedebouwkundig erfgoed; ook wat betreft
de jongere bouwkunst. In dat opzicht sluit
deze uitgave heel bewust aan op een in 1980
onder dezelfde titel gehouden expositie (ge
organiseerd door van Deutekom en fotoclub
De Oude IJssel in museum 't Gevang).
In "n Moment voor een Monument' wordt
de lezer geleid van het beschermde erfgoed
naar het onbeschermde deelgebied. Van
Rijksmonument naar beeldbepalend, maar
vogelvrij object. Van een tijdperk van sloop
naar een periode van herstel.
Uit het vorenstaande kan worden afgeleid
dat het zwaartepunt ligt bij de onbescherm
de monumenten. Juist omdat zij het kwets
baarst zijn. De momentopnames in sloop-
dreigende gevallen passen, ondanks hun be
trekkelijkheid in de boodschap van dit
boek.'
Villa 'De Ooiman'. Rond 1928 gebouwd in de Duitse/Beierse villastijl uit de 20er jaren. Kenmerkend
zijn de geknikte kap en de fraai gebogen onderste dakvlakken. Het huis heeft vele functies gekend, o.a.
verpleeghuis en opvangcentrum voor Surinamers.
In 1984 verkreeg de eigenaar, een projectontwikkelaar, een sloopvergunning, maar daar kon hij
wegens financiële problemen - gelukkig - geen gebruik van maken. Eigenaresse is thans een
dochtermaatschappij van de Nederlandse Middenstandsbank.
Aan het woord zijn de drie samenstellers
van het boek in een 'ten geleide': Rob Lure-
man, Jan Steijntjes en Gon Boekkooi, die
hun opdracht beëindigen met 'Ook hopen
we dat er, als toch weer sloop dreigt, vaker
en beter wordt nagedacht dan vroeger. Wat
eenmaal weg is komt nooit terug.
De oudheidkundige kring Deutekom heeft
jaren van actie en activiteiten achter de rug,
die tenslotte mochten resulteren in dit boek,
dat begint met drie pagina's vol met data en
gegevens over 'Wat verdween of bedreigd
werd' vanaf 1862 tot 1984.
De kracht van het boek is echter gelegen in
de 100 pagina's van 'wat hersteld werd' en
behouden bleef, voornamelijk door particu
lier initiatief. Opvallend is daarbij dat vanaf
het begin der jaren tachtig de Gemeente een
positieve rol gaat spelen. Dank zij een over
vloed van illustraties krijgt men een uitste
kend beeld van verleden en heden, zodat
een wandeling door Doetinchem, gewapend
met dit boek en aangevuld met de platte
grond, die in de herdruk zal worden toege
voegd, zeer boeiend zal zijn.
Tijdens de wandeling kan men o.a. van de
Walmolen genieten, waarvan in 1961 reeds
met 14 stemmen tegen 6, door de Raad het
besluit tot sloop was genomen. Dat dit niet
doorging is het werk van een drietal mannen
die binnen 12 uur een actiecomité opricht
ten. Een van hen, de heer P. Engelman, zei
'ik ben een Heemschutter... en er is in
Doetinchem al zoveel afgebroken...' Ge
lukkig dat hij er was! Daaraan danken wij
nu dat die Walmolen weer zo fier aan de
IJsseloever staat.
Van de Oudheidkundige Kring Deutekom
zijn nog veel meer initiatieven te melden:
Behalve het gestaag ijveren voor het samen
stellen van een gemeentelijke monumenten
lijst, het aannemen van een monumenten
verordening en voorstellen doen tot plaat
sing van meer panden op de Rijksmonu
mentenlijst, heeft men bemoeienissen met
de nieuwe bestemming van het gerestau
reerde 'Huis van Pol' als museum.
Niet alleen pleegt het bestuur van de Oud
heidkundige Kring particulieren publieke
lijk te prijzen voor verrichte restauraties, er
is ook een klein monumentenfonds in voor
bereiding ter aanmoediging van eigenaren
met restauratieplannen.
Dit alles opdat meer mensen het voorbeeld
zullen volgen van twee eigenaren van een
winkelpand aan de Varsseveldseweg, de he
ren A. en G. Jansen, die tot de overtuiging
kwamen dat ze dit al 10 jaar eerder hadden
moeten doen, zó bedolven als zij werden
onder loftuitingen van klanten en voorbij
gangers:
'In Doetinchem, waar al zoveel ouds is ver
dwenen wordt ook weer eens iets gerestau-
