Mole
234
Jan Adriaens,
strijdbaar en filosofisch
SECRETARIS:
'MOLENS ECONOMISCH HERWAARDEREN'
De vermoedelijk jongste vereniging op het vaderlandse erf van oude ambachten, is de ruim
drie jaar oude Nederlandse Vereniging van Molenmakers. Ze telt 25 leden, kleinschalige
bedrijven die samen aan ongeveer 100 personen een bestaansmogelijkheid bieden in de
traditionele molenbouw. Het behoud van de ambachtelijke molenmakerij - dat ten nauwste
samenhangt met molenbehoud - hebben zij hoog in hun historische vaandel geschreven.
De molen, vaak oprijzend in een wijds en oer Nederlands landschap, is bij uitstek kwetsbaar
voor de elementen. Wil zij behouden blijven, dan is onderhoud en restauratie een blijvende
noodzaak. De leden van deze kleine vereniging staan bij voorkeur in de frontlinie als het gaat
om het bouwen, restaureren en onderhouden van wind- en watermolens.
Waarom deze nieuwe groepering in de toch
al lange en rijk geschakeerde rij van van
verenigingen, die zich voor molenbehoud in
spannen?
Deze vraag is voor de heer Jan Adriaens
(62), secretaris van genoemde driejarige.
GEVAREN...
'De Nederlandse Vereniging van Molenma
kers is niet op initiatief van de molenmakers
opgericht. Dat werd door anderen genomen
en wel in een tijd dat'wij ons steeds grotere
zorg maakten om ons voortbestaan. Het bou
wen, restaureren en onderhouden van mo
lens was sinds mensenheugenis vrijwel uit
sluitend een taak voor het traditionele molen-
makersbedrijf. Daarin kwam verandering.
Met het verslechteren van de situatie in de
normale bouw, werd ook de aannemerij ak-
tief op de molenmakersmarkt. Daarbij kwam
dat subsidies moeilijker beschikbaar kwa
men. In de nieuwe ontwikkeling zagen wij
gevaren, niet alleen voor het uitsterven van
kort zou ik erover willen zeggen dat mijn
standpunten en uitlatingen niet in alle geval
len van realiteitszin getuigden. Soms hadden
die zelfs een aanmatigend karakter dat niet
past bij het molenmakersbedrijf, waarvan
juist eenvoud en bescheidenheid kenmerken
de eigenschappen zijn. Hoe juist ik destijds
ook meende te handelen, achteraf gezien is
er toch het nodige geweest dat beter niet of
anders gezegd had kunnen worden. Terug
blikkend op die periode zijn er een aantal
dagen die ik graag zou willen overdoen. In je
leven beleef je iedere dag en ieder moment
echter slechts éénmaal, en daarom is elk mo
ment ook zo belangrijk.
KARAKTERISTIEK
Wat is een molenmaker?
Herstel van de wieken van de Grote Molen te
Zoeterwoude, het zg. ophekken.
De spreuk uit het provinciewapen van Zuid Holland, aangebracht in het plooistuk van het bovenwiel
van de in herbouw zijnde molen no. 2 van de Overwaard te Kinderdijk
Foto: J. de Vries, Kinderdijk
een hoog gekwalificeerd vakmanschap, maar
ook voor het behoud van ons molenbestand.
Het oprichten van een vereniging is een vrij
eenvoudige zaak. Veel moeilijker is het
daaraan zinvolle inhoud te geven.'
We zijn op bezoek bij de heer Adriaens in
het Limburgse Weert. Samen met zijn broer
stamt hij uit een fervent molenmakersge
slacht. Nadrukkelijk wijst hij erop dat hij
zelf geen molenmaker is. Ruim 36 jaar was
hij werkzaam bij Philips, waar hij gestalte
gaf aan een commerciële functie waarover
hij op boeiende wijze spreekt en waaraan hij
met genoegen terugdenkt. Gedurende de tijd
die overbleef was hij echter zeer betrokken
bij het familiebedrijf, dat in de molenbouw
al zo lang een bestaan vond. Een kenner bij
uitstek, ook al glimlacht hij om deze kwalifi
catie.
'Als ik werkelijk een kenner was' - zo gaat
hij verder - 'dan zou ik bij de oprichting van
deze vereniging en gedurende de eerste jaren
van haar bestaan een aantal zaken beter heb
ben beoordeeld. Het zou te ver voeren daar
op in dit bestek uitvoerig in te gaan. In het
In zijn Weerter woning, waar hij de vele
documentatie over molens en molenbehoud
voor het grijpen heeft, geeft hij het volgende
toelichting: 'Een betere karakterstiek dan A.
Sipman in zijn boek 'Molenbouw' over de
molenmaker geeft, is nauwelijks denkbaar:
'Molenbouw was een hard bedrijf, bedreven
door mensen met zeer speciale gerichtheid.
Die speciale gerichtheid bleek bij vergelij
king van de molenmaker met de meer alge
mene houtbewerker, de timmerman uit de
burgerbouw: terwijl de molenmaker dacht en
soms timmerde, timmerde de timmerman en
dacht hij soms. Beulend met het zware hand
gereedschap werkte de molenmaker in zwaar
balkwerk, vanaf ontoegankelijke plaatsen
met en tussen onderdelen waarin met dat
gereedschap alleen maar met grote inspan
ning iets viel te bereiken. Aan deze woorden
zou ik willen toevoegen dat van een molen
maker zoals ik die ken een zekere mate van
rust uitgaat, ondanks het feit dat het een
gedreven mens is die steeds opnieuw gefa
scineerd is door het werk dat zijn grote pas
sie heeft. Hij is evenwichtig en een man van
