Molens van
Natuurmonumenten
223
DOOR IR. A. COOPS*)
Het is niet iedereen bekend dat de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten op haar
uitgebreid terreinbezit een groot aantal gebouwen in eigendom heeft en beheert, her en der
over het land verspreid. Het zijn er meer dan 700, en daaronder bevinden zich tal van
monumenten.
Het spreekt dan vanzelf, dat landschapsbehoud, zoals Natuurmonumenten dat voorstaat, zich
niet beperkt tot het beschermen van flora en fauna, van vrijstaande bomen en imposante
bossen, van historisch gevormde perceelindelingen en landschapsstructuren, maar zich ook
uitstrekt over daarin thuishorende gebouwde elementen.
Ook molens behoren tot de inventaris van de door Natuurmonumenten beschermde land-'
schappen. Daaronder zijn tal van molentjes, die dienst doen bij het reservaatsbeheer, meestal
om het waterpeil van terreinen plaatselijk op peil te houden.
Zulke molentjes zijn zelfs in deze tijd zeer functioneel. Maar ook de monumentale molens van
Natuurmonumenten vervullen een rol bij het reservaatsbeheer of hebben weer een taak bij het
malen van graan. Hoewel enkele helaas niet meer kunnen malen, zijn de meeste toch
functionele sieraden in ons landschap, gevoed door milieuvriendelijke wind- en waterkrach
tenergie! Een tiental molens wordt hier kort beschreven.
Achtkante grondzeiler 'De Onrust' uit 1809 bij het Naardermeer.
De waterstand van het Naardermeer wordt
op peil gehouden door de in 1809 gebouwde
achtkante grondzeiler 'De Onrust'.
Door de lage waterstanden in het Naarder
meer (door de drinkwaterwinning in het
Gooi vloeit geen kwelwater meer toe!) slaat
de molen vrijwel nooit meer water uit.
Het water uit de Vecht was daartegenover zo
verontreinigd, dat dit tot eind 1984 ook niet
werd ingelaten. Nu is er echter dicht bij de
molen een waterzuiveringsinstallatie ge
bouwd: nieuwe hoop voor het natuurmonu
ment Naardermeer!
De molen is de laatste jaren gerestaureerd
met inzet van enkele doortastende vrijwilli
gers!
Nieuwe paaltjasker in het natuurmonument de
Wieden.
In het Natuurmonument De Wieden is,
prachtig gelegen in de overlanden van het
Beulakerwijde, in 1968 weereen paaltjasker
verrezen. Hij wordt gebruikt voor de be
vloeiing van rietland. Verder is het een inte
ressant demonstratieobject in de directe na
bijheid van het bezoekerscentrum 'De Foe-
ke' aan het Beulakerpad te St Jansklooster.
Hier werden in de zomer van 1984 in het
kader van een Heemschutwerkplaats restau
ratie-werkzaamheden verricht aan een in
1985 in gebruik te nemen informatie-boerde
rij 'De Holken'.
De in 1973-gerestaureerde watermolen 'De
Volmolen' op de Geul bij Epe (Limburg)
werd door Natuurmonumenten verworven
Ir. C. Coops is inspecteur van Natuurmonumen
ten.
-/u. Ac..
