Het \&n Stolkpark
112
DOOR ANNEKE LANDHEER-ROELANTS*)
Een bonte verzameling villa's - waarvan het merendeel gebouwd is in het laatste kwart van
de negentiende eeuw - karakteristiek gelegen in een parkachtige omgeving met veel en hoog
groen langs slingerende lanen - dat is de eerste indruk van het aan de rand van Scheveningen
gelegen Van Stolkpark.
Het Van Stolkpark vormt, samen met de Scheveningse Bosjes, wijk 6 van de gemeentelijke
wijkindeling van 's-Gravenhage. De omgrenzing is als volgt: Scheveningseweg, Kanaalweg,
Duinweg, Haringkade, Koninginnegracht, Algemene Begraafplaats, Kerkhoflaan, Ary van
der Spuyweg.
VOORGESCHIEDENIS
Van de bovengenoemde wegen is de Scheve
ningseweg verreweg de oudste. De Scheve
ningseweg van nu is de voortzetting van de
op initiatief van Constantijn Huygens tussen
1663 en 1665 aangelegde 'zeestraat'.
Toen Thomas van Stolk, de stichter van het
Van Stolkpark, zich in 1860 in Den Haag
vestigde, was het huidige park nog een kaal,
nauwelijks begroeid duinterrein. Er was ook
nauwelijks sprake van 'eene aangename
wandeling', zoals Johan Gram die in 1894
beschreef. Bij de Gemeente 's-Gravenhage
regende het klachten over de kale toestand.
Het gemeenteraadslid Jhr H. C. A. Ver-
Huell - die de bijnaam 'de stille wethouder
van het groen' verwierf - pakte die situatie
aan: aan de zandafgraving werd een eind
gemaakt en hij liet een plantagemeester aan
stellen onder wiens leiding het duinterrein
rond een waterpartij beplant werd. Ter nage
dachtenis van VerHuell werd in 1881 de
VerHuell-bank onthuld.
De in 1826 in Rotterdam geboren Thomas
van Stolk was aanvankelijk koopman en vi-
ce-consul van Portugal in zijn geboorte
plaats. Hij studeerde rechten in Leiden, waar
hij in 1859 promoveerde. In 1860 volgde
zijn vestiging als advocaat en kandidaat-no
taris in Den Haag, aanvankelijk aan de Stati
onsweg, later aan de Anna Paulownastraat.
Van Stolk was niet de enige Rotterdammer
Vervolg van pagina III
decentralisatie van de monumentenzorg
waarvan sprake was - waarbij de gemeenten
vrijwel alle taken en bevoegdheden kregen
toebedeeld - heeft weten om te buigen naar
een opzet met meer realistische uitgangs
punten.
Het aanhaken bij de huidige praktische situa
tie, waardoor die gemeenten die al in hoge
mate een zelfstandig beleid voerden, dat nu
gericht kunnen voortzetten, terwijl die ge
meenten die daar (nog) niet toe in staat zijn
en daar de capaciteit voor ontberen door het
Rijk begeleid blijven, achten wij een goede
zaak.
Voorts dient het Rijk ten aanzien van die
onderdelen van de monumentenzorg waarbij
coördinatie en bundeling van kennis en taken
noodzakelijk zijn, een spilpositie te be
houden.
J.B.-R.
die de gezonde lucht van Den Haag verkoos
boven de vochtige Rotterdamse. Tal van
stadsgenoten hadden zich in Den Haag ge
vestigd, van wie een aantal aan de Scheve
ningseweg. De verbinding van Schevenin
gen naar Rotterdam mag goed genoemd wor
den, niet het minst door de aanleg van de
tramlijn naar Scheveningen in 1864.
Bij bezoeken aan familie en kennissen op de
Scheveningseweg zal Van Stolk op het idee
gekomen zijn aan de noordkant van die weg
een villapark te stichten. De enige bebou
wing ter plaatse was het voormalige jacht
huis van Koning Willem I, Klein Zorgvliet,
sinds 1877 bekend als Hotel de la Promena
de, en enige zomerhuizen.
'HET PARK
STOLK'
VAN DEN HEER VAN
Van Stolk begon met het aankopen van stuk
ken duinterrein, die hij liet beplanten met
o.a. jonge iepe- en beukebomen. Door
grondruil met de gemeente verwierf hij een
aaneengesloten terrein. Een ontwerp voor
een villapark liet hij vervaardigen door de
bekende landschapsarchitect J. D. Zocher Jr
uit Haarlem. In 1874 verleende de gemeente
vergunning voor het stichten van het park.
Het eerste huis, Villa Preciosa, werd in 1875
gebouwd, gevolgd door andere huizen langs
de eerste parkweg, zoals Eletta (rond 1877,
voor Mr Johan Pieter Vaillant, wethouder
van Den Haag, Van Stolkweg no. 3), Duna
(tussen 1876 en 1879, door,rijksbouwmees
ter Rose voor zijn dochter mevrouw Mole-
water, no. 19), Johanna (no. 18, in 1881
voor kunstschilder Blommers) en Duinoord
(no. 6, gebouwd voor Edward van Hobo
ken). In 1881 was Van Stolk verhuisd naar
een nieuw huis aan de Kanaalweg, vanwaar -
uit hij de bouw van een eigen villa kon bege
leiden. Helaas, vlak voor de voltooiing van
Villa Mignon (Van Stolkweg 26) stierf hij,
op 13 februari 1882.
Kort daarop besloot de gemeenteraad 'den
eersten parkweg in het park van den Heer
Van Stolk' de naam Van Stolkweg te geven.
De 'tweede parkweg' kreeg de naam
Parkweg.
De ontwikkeling van het park ging snel ver-
der. In hoog tempo werd gebouwd, niet al
leen langs Van Stolkweg en Parkweg, maar
ook langs Hoge- en Duinweg, Dwarsweg,
lopend ten zuiden van de waterpartij, en Cre-
merweg, van Dwarsweg naar Haringkade.
Het stratenplan werd voltooid door de aanleg
van de Belvédèreweg rond 1900.
Een van de meest pretentieuze villa's werd in
1886 gebouwd voor Edmund van Hoboken:
Villa Olanda (Van Stolkweg 23), met een
grote 'overtuin' lopend tot aan de Ka
naalweg.
Het park telde bekende inwoners, onder wie
het echtpaar Kröller-Müller die op het paleis
achtige Huize Ten Vijver de grondslag leg
den voor hun bekende kunstverzameling, en
kele kunstschilders, zoals Bisschop, Blom
mers, Tholen en ten Kate.
De 'gezonde lucht heilzaam voor een ge
schokt zenuwgestel en een verzwakt li
chaam' bracht genezing voor patiënten in
enkele pensions en sanatoria, waarvan de
bekende Villa Elisabeth in 1935 werd voort
gezet als Emmakliniek (Parkweg 21). Prof.
Eykman paste zijn natuurgeneeswijzen ('Na-
tura Sanat') toe in zijn Psychiatrische Kli
niek (Parkweg 16-18).
De kostschool voor meisjes van mejuffrouw
Van Reyn Snoeck was gerenommeerd. De
handelsschool van Jacob Mackenzie Jr draai
de twee schooljaren (Duinweg 20-22, 1894-
96), waarna het gebouw ingericht werd als
sanatorium voor zenuwlijders.
Behalve het Hotel de la Promenade telde het
park nog twee hotels:. Hotel Alla Bella Vista
of Buwalda (uit 1880, Van Stolkweg 16) en
het Parkhotel (Parkweg 11-13).
Voor vertier zorgden De Bataaf (tennisba
nen, speeltuin) en een uitkijktoren op het
hoogste duin, de Belvédère.
VERORDENING VAN STOLKPARK 1937
De crisis van 1937 drukte ook op het Van
Stolkpark zijn stempel. Tuinen werden als
Mevrouw A. Landheer-Roelants is eindredacteur
van de 'Van Stolkpark koerier' (redactieadres: Prof.
P. S. Gerbrandyweg 3 2584 CA Scheveningen) en
administratief assistente van de Wijkvereniging 'Van
Stolkpark'
Thomas van Stolk (1826-1882), stichter van het
Van Stolkpark. Deze opname dateert uit circa
1874.
