119
complex ter verkoop aan en hoewel er door
verschillende bouwkundige en volkshuisves
tingsinstellingen al positieve geluiden over
een herinrichting tot wooncomplex hadden
laten horen, durfde de gemeente Leeuwarden
het niet aan. Een volkshuisvestings-stichting
bood anderhalf miljoen voor de Frederik-
kazerne, maar de gemeente kreeg het com
plex voor een kwart miljoen minder in han
den. De Koöperatieve Architekten Werk
plaats te Groningen kreeg de planopdracht en
Woningbouwvereniging Beter Wonen zou
de nieuwe eigenaresse en dus opdrachtgeef
ster worden. Niet alleen allerlei instellingen
op het gebied van de volkshuisvesting wer
den ingeschakeld, maar ook die op het ter
rein van de monumentenzorg.
Zonder slag of stoot is het niet gegaan en er
zijn buitengewoon veel besprekingen en ver-
gaderingen aan vooraf gegaan vóór de ver
bouw van de kazerne tot een complex van
197 wooneenheden begin 1982 kon starten.
Twee jaar later, in februari j.1., kon het kar
wei opgeleverd worden. Het gedisciplineerd
huisvesten van zo'n 1000 mannen heeft
plaats gemaakt voor het vrije, maar gecon
centreerde wonen van ongeveer 250 perso
nen. Zelfstandige wooneenheden voor een-
en tweepersoonshuishoudens, enkele woon
groepen met gezamenlijke voorzieningen en
eenheden met bijzondere voorzieningen voor
gehandicapten kregen plaats in het grote ge
bouw. Er is grote variatie in de appartemen
ten en er is een verkeersstructuur in het ge
bouw gebracht waardoor niet iedereen elkaar
voor de voeten loopt.
NIEUWE VRIJHEID VOOR OUDE DISCI
PLINE
De financiering is zowel geschied vanuit de
volkshuisvestingshoek als uit die van de cul
tuur, de monumentenzorg. Vooral dankzij
dit laatste kregen allerlei berekeningen be
vredigende uitkomsten. Zo zijn de huren
heel schappelijk geworden. Monumenten
zorg vroeg natuurlijk wel het monument zo
veel mogelijk te respecteren. Het heeft de
ontwerper beperkt in de mogelijkheden. Er
had een groter contrast tussen de oude disci
pline en de nieuwe vrijheid aangebracht kun
nen worden dan de vier glaspuien bij de
trappenhallen die nu alleen moeten vertellen
dat het gebouw een nieuwe functie kreeg.
Het binnenplein van het carré kreeg met bal-
cons, trappenvluchten en liftkokers wel op
vallende toevoegingen, maar van buiten oogt
het gebouw op het oude bastion van de Ame
landdwinger bijna nog even streng als voor
heen.
Hergebruik, er wordt steeds vaker aandacht
voor gevraagd. In Leeuwarden kan men bij
alle moeite die het gekost heeft nu toch laten
zien dat een actieve stadsvernieuwing juist
met hergebruik van historische bouwwerken
in gevoelige stedelijke structuren tot goede
resultaten kan komen.
De stichting M.A.F. (Nieuweburen 111 te
Leeuwarden) gaf ter gelegenheid van de ope
ning van de kazerne een boekje uit met een
goede analyse van de geschiedenis van het
gebouw en een verantwoording van de herin
richting.
Vervolg van pagina 117
Herkomst gegevens:
Vogelvluchtperspectief van de Prins
Frederikkazerne na de verbouwing. Het
binnenplein kreeg opvallende toevoegingen, van
buiten oogt het gebouw nog als voorheen.
De zelfde ingang nu. Door de noodzaak het
monument zo veel mogelijk te respecteren heeft de
restauratiearchitect geen groter contrast tussen de
'oude discipline en de nieuwe vrijheid' kunnen
aanbrengen dan de vier glaspuien bij de
trappenhallen, die nu alleen moeten vertellen dat
het gebouw een nieuwe functie kreeg.
Gemeentelijk Museum 'Hendrik Luyten-Dr. Cuy-
pers', Conservator H. Ph. A. Tillie Andersonweg 8,
6041 JE Roermond (0475Ö-33496).
Cuypers Genootschap, Secretaris dra B. C. M. van
Hellenberg Hubar, Burgm. Minkenbergl. II, 6109
AL Ohé en Laak (04755-1794).
Literatuur:
G. C. P. Linssen, De jonge jaren van bouwmeester
Cuypers, in: Economisch en sociaal-historisch jaar
boek, 37 (1974), 248-268.
G. Brom, Herleving van de kerkelijke kunst in katho
liek Nederland, Leiden 1933, 143-207, i.h.b. 189.
Thijm: 156 (St.-Martinus); 184-185 (bouwloodse).
J. Th. J. Cuypers, Dr. P. J. H. Cuypers, in: Dr.
Cuypers Gedenkboek 1827-1927, uitgegeven door
'Limburg' Provinciaal Genootschap voor Geschied
kundige Wetenschappen, Taal en Kunst, 9-17, i.h.b.
II.
Th. J. van Rensch, De Sint-Martinuskerk van Wyck,
Maastricht 1983.
1) Titel van een artikel van J. A. Alberdingk Thijm
in: Dietsche Warande I (1855), 276-279.
