103
r-r
ym. -4
-H' w* i'.
met elkaar iedere fase goed door te kunnen
spreken en eventueel nog wijzigingen aan te
kunnen brengen, waarbij echter de hoofdop-
zet niet zou worden aangetast.
BESTRATING
Van ouds her werden drie materialen (voor
de bestrating) toegepast. Ten eerste grind,
dat dikwijls voor oprijlanen en grindpaden
werd gebruikt. Ten tweede klinkers, die
rondom de gebouwen worden toegepast voor
terrassen en voor paden. In de landschappe
lijke tuinen werd grind ook vaak voor de
terrassen gebruikt om een effect te bereiken
alsof een stroom zich de tuin in zou slinge
ren: een stroom van grind zonder onderbre
king van een stenen terras om juist het con
trast tussen huis en tuin te optimaliseren. In
de 'Franse' tuinstijl hoort geen grind voor
een terras bij het huis gebruikt te worden en
er werden dan ook weer paden en zitplaatsen
van oude paarse klinkers aangebracht. Wel is
grind gebruikt voor de rondwandeling rond
om het grote grasveld en voor de oprijlaan.
Een derde, veel in oude tuinen gebruikt ma
teriaal is aangestampte aarde als verharding
van loopgedeelten in moestuinen, achteraf-
gedeelten en tussen bloeiende planten. Deze
aarden paden werden gestabiliseerd door wat
cement door de bovenlaag van de grond te
mengen waardoor een wat harde laag ont
staat. Hier voor moet een zanderige toplaag
gebruikt worden, omdat klei- of leempaden
nauwelijks begaanbaar zijn, als men er ce
ment doormengt en tot een slijkachtige sub
stantie zullen verworden als het wat langer
achtereen geregend heeft.
Een verhard aarden tuinpad, één van de
mogelijkheden van 'bestrating' die veelal in oude
tuinen werd toegepast,
foto Harry Meijer, Amsterdam.
EEN TWEEDE VOORBEELD: POORT
ZUYLENSTEIN
Een interessante benadering vormt de tuin
aanleg, aansluitend bij de historische bebou
wing van Poort Zuylenstein. Architect van
der Linden en naaldkunstenares Ernée van
der Linden-'t Hooft hebben daar een boeien
de tuin aangelegd in een klein stuk van de
eens glorieuze tuinen van het verloren gega-
ne kasteel Zuylenstein.
De functie van het poortgebouw, het voor
malige koetshuis, dat voor privébewoning
geschikt is gemaakt, is ook in de tuin terug te
vinden: geschikt voor koetsen en voor paar
den, wat inhoudt, dat er een hoge poort in
het gebouw toegang verschaft voor koetsen
en paarden.
Een groot plein van gele klinkers was hier
aanwezig om het rondrijden mogelijk te ma
ken zonder diepe sporen in de aarde achter te
laten. Dit plein is door de huidige gebruikers
gehandhaafd met uitzondering van vier vak
ken, die, oorspronkelijk keurig aangeharkt,
nu werden beplant met een begroeiing van
Cotoneaster en enkele Prunusbomen. Een
imposante vaas staat tussen deze plantvak-
ken op het voormalige rijtuigenplein opge
steld. De gele klinkers zijn het fraaie materi
aal, dat verder bleef bestaan.
Voorts zijn nog vele zichtlijnen, wandelpa
den en bospaadjes aangelegd, die echter
geen echte verharding hebben. Door gebrek
aan geld of omdat het mooier werd bevon
den, is gekozen voor een verharding van
aarden paden, die heel goed functioneren in
de tuingedeelten, waar veel bijzondere oude
rozen, bijzondere coniferen of vasteplanten
alle aandacht opeisen en die ook krijgen door
de neutrale ondergrond van de wat paarsig-
bruine aarde.
Men moet er niet aan denken, dat een hove
nier hier keurige grindtegelpaden zou hebben
aangelegd tussen de verfijnde rozen met na
men als Cardinal de Richelieu, Madame
Plantier en Madame Recamier. Te vaak ziet
men, dat er weinig besef is voor bescheiden
heid in kleur en materiaal: in vele tuinen bij
historische panden zag ik tot mijn afgrijzen
zelfs de onstuitbare opkomst van de grindte-
gel in de vorm van lelijke terrassen, paden en
stapstenen. En dat, terwijl er momenteel ook
goede betonverhardingen te verkrijgen zijn,
goedkoop en wel acceptabel, als men geen
geld heeft voor dure, oude klinkers. Met
name de nu gemaakte betonklinkers in antiek
smal en kort formaat, net als de oude ijssel-
steentjes. Ze zijn er in de neutrale kleuren
paarsig, bruinig en ook donkergrijs.
Voor wie weinig geld heeft, zijn er vele
manieren om een tuin met nieuwe materialen
te bestraten, maar.is het niet beter om wat
te sparen en dan toch naar die oude klinkers,
naar die fraaie granietkeien of natuursteente
gels te zoeken, in plaats van vele jaren met
toch iets van spijt tegen die goedkope bestra
ting aan te kijken. Sparen is goed, ook voor
de tuin, en jaren zal men dan genieten van
een mosrand tussen het oude bestratingsma
teriaal, vertederd een hardnekkige paarde
bloem wegsnijden tussen de kieren der pa
den, die zo passen bij de historie van de tuin.
Het uiteindelijk gekozen ontwerp voor de tuin van
Huis Ten Bosch in Maarssen. In de vier cirkels
behoren beelden van de vier seizoenen te worden
geplaatst. Tips om deze beelden te verwerven
worden gaarne door de auteur ontvangen.
BBtsl
0 Q
j- oA '«"Vi yV5*~"
-• Tfc. S,l
- l*> -*v v -. v
