84
5. De 'Venusfontein'
(gravure C. Allard).
t 'Konifys Jduis van, de 'dum-zydemet de dPontetn, mn, Venus
Court bij Londen deze halfgod telkens in de
decoraties terug. Het beeldje in genoemde
fontein stelt Hercules als baby voor, die
twee, door Juno gestuurde, slangen dood-
knijpt.
Voeg bij al deze beelden en fonteinen in de
verzonken tuin nog eens de tientallen goud
en koperkleurige beschilderde tuinvazen en
nog wat beeldengroepen en dan wordt duide
lijk hoe enorm rijk dit tuingedeelte was inge
richt. En dan hebben we niet eens de beelden
en fonteinen in het nieuw aangelegde tuinge
deelte, in de twee zijtuinen, in de twee laby
rinthen en in de orangerietuin besproken.
Bovendien lag achter de tuin nóg een groot
park dat gedeeltelijk met dezelfde zorg was
aangelegd, zoals het gedeelte met de voliè
res, het sterrebos en het gedeelte bij het wa
terreservoir (afb. 7). Bij dit laatstgenoemde
gedeelte waren in het plaveisel de bekroonde
initialen van Willem III en Mary uitgespaard
en er waren 'bedriegertjes' in verwerkt, zo
als die op het landgoed Rosendael bij Arn
hem. Een schitterende trap naar het waterre
servoir, de keizerbustes langs de hoge, half
ronde heg en de cascade met beelden van
spelende putti vormden de laatste decoraties
vóór het park dat zich daarachter uitstrekte.
TUIN VOL BETEKENIS
Zoals aangegeven bij de bespreking van de
'Narcissuscascade' en de 'Herculesfontein'
hadden de meeste beeldhouwwerken een be
tekenis die verwees naar bijvoorbeeld de
stadhouder zelf, of naar thema's, verband
houdende met tuinen of water. Zo verwezen
de waterspuwende globes in de breedte-as
van de verzonken tuin naar de macht van de
stadhouder-koning op aarde (aardglobe), ja
zelfs over het heelal (hemelglobe). Veel
speelse watergoden en zeedieren waren in
verband met de waterwerken opgesteld, zo
als Arion, meerdere Tritons en dolfijnen. Op
de vier grasparterres in de verzonken tuin
stonden beelden van goden die met groei en
bloei te maken hadden: Flora, de godin van
de bloemen, Pomona, de godin van de
vruchten, en Bacchus, de god van de wijn.
Het vierde beeld, dat van Apollo, is moeilij
ker te verklaren, al was hij als zonnegod
onmisbaar voor de natuur. Daarnaast was
Apollo god over de Musen en in die hoeda
nigheid beschermer van de kunsten en we
tenschappen, die op Het Loo in de ontwer
pen en decoraties zo'n belangrijke rol spe
len. Bovendien zou je aan Apollo's voeten
een perk met hyacinthen kunnen verwach
ten, daar de hyacinth, volgens de Metamor-
phosen van Ovidius, de gedaanteverwisse
ling was van de door Apollo innig geliefde,
Spartaanse prins Hyacinthus. Hieruit blijkt
wel dat ook bloemen vaak een speciale bete
kenis hadden en zeer doordacht werden ge
plant. De vier binnenste parterres van de
verzonken tuin waren met bloemen beplant,
elk seizoen weer andere, behalve in de
winter.
ONTWERP EN UITVOERING
De vraag doet zich voor wie nu de ideeën en
het ontwerp van de tuin leverde en wie de
leiding van de uiteindelijke aanleg in handen
had. In een onderzoek dat met twee mede
scribenten is gedaan naar de buitenhuizen
van Willem III en zijn kring en waarvan
waarschijnlijk binnenkort de resultaten wor
den gepubliceerd, is getracht onder andere
antwoord te geven op deze vraag. Onze me
ning is dat een ontwikkeld man als Willem
III, die, zoals gezegd, veel belangstelling
aan de dag legde voor tuinen, zelf grote
invloed had op het ontwerp van de tuin.
Wanneer hij zijn boezemvriend Hans-Wil
lem Bentinck op een diplomatieke missie^
naar Frankrijk stuurt, geeft hij hem daarbij
de opdracht zijn ogen goed de kost te geven
als hij tuinen bezoekt. Hans-Willem Ben
tinck had overigens zelf de prachtige tuin
van zijn buiten Sorghvliet (nu Catshuis) in
Den Haag aangelegd en was ook een zeer
groot kenner van tuinen, hetgeen uitmondde
in zijn benoeming tot opperintendant van de
buitenhuizen en tuinen van Willem III en
opzichter van de parken van de stadhouder
koning in de Nederlanden en in Engeland.
Mogelijk hebben ook andere 'dilettanten' uit
turn iBrtvtfeMn
