Behoud karakter
gebouwde omgevingen
welstand
Jaargang 61, no. 2 - februari 1984
Heemschut verschijnt 9x per jaar
Tijdschrift van de Bond Heemschut
i opgericht in 1911
I Beschermvrouwe:
I H.M. Koningin Beatrix
Uit de inhoud:
Bedreiging van het
welstandstoezicht.
Zeist, groei en bouw.
Heemschutbestuurder en Zaankanter.
Steun Molenviergang
Aarlanderveen!
Studiedag Amsterdamse Stadsrand.
Grafmonument in verval.
Foto omslag:
Molen nr. 1 (op de achtergrond nr.2)
van de Aarlanderveense
molen viergang.
Zie ook het desbetreffende artikel
Foto: J. den Hengst, Aarlanderveen.
Redactie:
I Drs. J. H. Bierenbroodspot-Rudolph
J. Roelfs Sr.
Redactiesecretaris:
i Mevr. P. A. Hengeveld-Brand
j Medewerkenden:
J. Th. Balk, Amsterdam
Drs. P. Karstkarel, Leeuwarden
D. van der Meulen, Assen
i R. Lureman, Doetinchem
j Drs. W. J. Pantus, Nijmegen
i J. E. van der Wielen, 's-Gravenhage
Correspondentie voor de redactie
aan:
Secretariaat Bond Heemschut,
Nieuwezijds Kolk 28,
1012 PV Amsterdam
tel.020-22 52 92
of 020 - 23 09 94 (ledenadministratie)
postgiro 124326
Lidmaatschap 45,- per jaar
S Reductie voor 65 en 30"
Correspondentie voor advertenties:
Bosch Keuning nv
Postbus 13740 AA Baarn
tel. 02154- 1 82 41
gironummer 4988
i Vormgeving Druk
j Bosch Keuning nv, Baarn
In het januarinummer van ons blad (pag. 16) namen wij een weergave op van een brief die
Heemschut schreef aan de bijzondere kamercommissie, die de dereguleringsplannen van
de regering beoordeelt.
Hierin pleitten we voor het behoud van het zg. welstandstoezicht, dat de gemeentebesturen
adviseert over bouwen en verbouwen.
Deze zorg is altijd een essentieel aspect van
het Heemschutwerk geweest; onze vereni
ging heeft dan ook aan de wieg gestaan van
het Nederlandse welstandstoezicht, ook wel
- ouderwets - schoonheidscommissie ge
noemd. Vervolgens hebben we bijgedragen
aan de vorming van dit geesteskind.
RIJKSSUBSIDIE
In 1919 kreeg Heemschut zelfs rijkssubsidie
voor het inrichten van een adviesbureau, dat
gemeentebesturen raad gaf bij het toepassen
van de welstandsbepalingen. Vooral de klei
nere gemeenten die zelf zo'n adviescollege
niet konden bemannen bewezen we daarmee
goede diensten.
Het streven van Heemschuts adviesbureau
om één gebouw per dag te behandelen en dus
het land dagelijks voor één misbaksel te be
hoeden, werd glansrijk gehaald. Op den duur
haalde het bureau 500 beoordelingen per
jaar.
Toen dit bureau in 1937 werd opgeheven,
waren ruim 5000 bouwplannen behandeld!
DOELSTELLING BEREIKT
Ons adviesbureau was langzamerhand echter
overbodig geworden, omdat de provincies en
gemeenten toen zelf over schoonheids- en
welstandscommissies gingen beschikken.
Eén van Heemschuts doelstellingen was be
reikt; Heemschuts ideaal om overbodig te
worden nog niet (en nog altijd niet).
BELANG WELSTANDSTOEZICHT
We kunnen nu eenmaal - letterlijk - gebou
wen niet ontlopen: ze maken een vast onder
deel van onze dagelijkse omgeving uit, zijn
daarvoor mede bepalend, kortom vertegen
woordigen een niet te onderschatten belang.
De komende tijd zal de besluitvorming
plaatsvinden rond dit onzalige voornemen
om de noodzakelijke toetsing bij bouwen en
verbouwen af te schaffen.
Hierna volgen twee artikelen van schrijvers,
die vanuit verschillende invalshoeken hun
eigen ervaringen met en hun mening over het
belang van het welstandstoezicht belichten.
Ing. L. de Visser is directeur van gewestelijk
georganiseerd welstandstoezicht. Hij is
voorts lid van onze provinciale commissie-
Brabant en behandelt in zijn artikel de mate
rie dus van 'binnen uit'.
Drs. R. K. M. Blijdenstein is kunsthistori
cus en verrichtte onlangs de inventarisatie
van bouwkundige, stedebouwkundige en
hiervoor relevante cultuurhistorische waar
den in de gemeente Zeist.
Deze laatste belicht in zijn stuk de werkwijze
en de achtergronden daarvan en geeft vervol
gens met verschillende voorbeelden aan hoe
zo'n inventarisatie gebruikt kan worden bij
de beoordeling van nieuwbouw- en ver
bouwplannen.
Beide artikelen rechtvaardigen de conclusie,
dat het afschaffen van het welstandstoezicht
zeer betreurenswaardig zou zijn.
J.B.-R.
'Wanneer in Nederland de zin voor schoon
heid zo algemeen ontwikkeld zou zijn dat
gaaf en harmonieus ontworpen en gebouwd
zou worden, dat nieuw en oud zowel stede
bouwkundig als landschappelijk ineen zou
den vloeien, dan is er aan Heemschutacties
niet langer behoefte,' schreef Ton Koot in
'Strijd om Schoonheid', het boek dat bij het
50-jarig bestaan van de Bond verscheen.
Ook de gemeentelijke welstandscommissies
zijn dus nog lang niet overbodig.
Dat er uit ons overgeorganiseerde bestel wel
een aantal voorschriften en regels mag ver
dwijnen willen we niet ontkennen. De kans -
dat de dereguleringsplannen die de regering
momenteel heeft op het gebied van het bou
wen tot regelrechte ontregeling leiden, ach
ten wij echter te groot.
ALGEMENE VERGADERING
1984
De jaarlijkse algemene vergadering
van onze vereniging zal in Zwolle
worden gehouden op
Zaterdag 12 mei a.s.
Nadere mededelingen volgen in het
maart/april nummer 'Amsterdam mo-
numentenstad' dat omstreeks 15 april
zal verschijnen.
