Noord-Holland
Uit het Korenmetershuis
Amsterdam: Tentoonstelling:
Drie eeuwen Amsterdamse bouwkunst;
Hoogtepunten uit de verzameling
A. A. Kok
Deze tentoonstelling wordt gehouden in het
Gemeentearchief, Amsteldijk 67, Amster
dam van 15 maart t/m 28 april a.s.;
maandag t/m zaterdag van 10 tot 16 uur.
Bij de aankondiging in 'Heemschut' van een
tentoonstelling die o.a. het werk en de verza
meling van A. A. Kok als thema heeft, ligt
het voor de hand dat van de gelegenheid
gebruik gemaakt wordt de grote verdienste
die hij heeft gehad voor onze vereniging te
onderstrepen.
STUWENDE KRACHT
Abel Antoon Kok was tot zijn dood in 1951
bestuurslid van de Bond Heemschut, waar
van hij reeds in 1913 lid werd. In 1923
volgde hij A. A. Weissman op als secretaris.
Hij werd in 1881 geboren in Dordrecht, waar
hij later de ter ziele gegane vereniging Oud-
Dordrecht weer oprichtte.
Maar hij werkte in Amsterdam; na vijf jaar
gemeentedienst vanaf 1920 als zelfstandig
architect. Hij bouwde tal van nieuw gebou
wen en deed ook restauratiewerk - ook bui
ten Amsterdam. Hij heeft in de hoofdstad
o.a. de Agnietenkapel en de Militiezaal ge
restaureerd evenals het Wijnkopersgildehuis
in de Koestraat.
Lange tijd leidde hij het adviesbureau van
Heemschut, waar veelal gemeentebesturen
van Heemschut, waar veelal gemeentebestu
ren van kleine plaatsen bouwplannen heen
stuurden. Met behulp van een tekenaar die
Heemschut dankzij een rijkssubsidie in
dienst had genomen, werkte hij één plan per
dag af. Op deze wijze probeerde Heemschut
het 'lelijke bouwen' een halt toe te roepen.
Secretaris Kok nam ook het initiatief tot het
uitgeven van een eigen blad 'Heemschut'
waarvan hij zelf de redactie op zich nam. De
sierkunstenaar Chris Lebeau sneed de fraaie
letters voor de toenamlige kop van het blad.
Zo verscheen in maart 1924 het eerste num
mer van het orgaan, dat acht bladzijden
kunstdrukpapier telde en ook reeds geïllus
treerd was. De eerste stap van de regelmati
ger verschijnende propaganda was hiermee
gezet en het blad groeide uit tot het bekende
verenigingsorgaan
Op de tentoonstelling zullen enkele vroege
edities zeker te bezichtigen zijn, waarvan
o.a. een nummer uit 1935, de 12de jaargang,
met een artikel over Monumentenlijst van
Amsterdam, van de hand van A. A. Kok.
Met het eerste deeltje van de Heemschutserie
'De historische schoonheid van Amsterdam'
dat in 1940 verscheen, verwierf architect
Kok landelijke bekendheid. Ook het idee van
deze zeer bekend geworden serie ging van
hem uit.
VERZAMELAAR
Kok was een verwoed verzamelaar van kaar
ten, tekeningen, prenten en foto's op het
gebied van de topografie en architectuur van
zijn stad. Ofschoon hij de architectuur van
na 1800 als 'voortbrengselen van diepe in
zinking in de bouwkunst' beschouwde, heeft
hij de Amsterdamse bouwkunst en stede-
bouw ook van latere tijd grondig gedocu
menteerd. Deze levenslange verzamelarbeid
resulteerde in een reeks van 34 dikke porte
feuilles met tienduizenden stukken, waaron
der een ontwerp voor de Nieuwekerkstoren
van Jacob van Campen, een groep 17de-
eeuwse manuscriptkaarten van de grote stads
uitleg (o.a. de beroemde Boschkaart, een
minutieus gezicht in vogelvlucht op de
grachtengordel), twee gekleurde plattegron
den van de Plantage uit 18de eeuw, tekenin
gen van de Oosterkerk en de Ronde Lutherse
Kerk, ontwerpen voor poorten en barrières
(waaronder de St. Anthoniespoort van Pieter
de Keyser uit 1636 en de Haarlemmerpoort),
vele zeldzame vroege foto's en een unieke
groep 19de-eeuwse ontwerpen voor woon
huizen en bedrijfsgebouwen door bekende en
onbekende architecten. Onlangs is het Ge
meentearchief erin geslaagd deze kostbare
'Atlas Kok' te verwerven.
De tentoonstelling laat de bovengenoemde
topstukken zien in hun samenhang met min
der spectaculaire documenten. De bezoeker
krijgt zo een idee van de verscheidenheid
van een historisch-topografische verzame
ling: bijvoorbeeld de lotgevallen van één ge
bouw of één buurt zijn vaak eeuwen lang te
volgen op kaarten, tekeningen, foto's, tot
reclameplaten toe.
De expositie schetst ook de persoon en het
werk van de verzamelaar. Zoals Heemschut
weet is architect A. A. Kok immers van
groot belang geweest als propagandist van
het 'zuivere' restaureren. Ontwerpen en stu
dietekeningen, persoonlijke voorwerpen en
talloze geschriften roepen het beeld op van
een originele, voor Heemschut zeer waarde
volle, maar ook zeer lastige Amsterdammer!
P. A. H.-B
Deze tentoonstelling over Amsterdamse-
Bouwkunst, waarin A. A. Kok een grote
plaats inneemt, was aanleiding om een spe
ciale excursie te organiseren voor Heem
schutleden op donderdag 12 april a.s.
waarbij een toelichting over de expositie
en het bekijken ervan wordt voorafgegaan
door een wandeling met deskundige lei
ding langs de in de onmiddellijke nabij
heid van het Gemeentearchief gesitueerde
bebouwing, waaronder zich vele voorbeel
den bevinden.
Verzamelen bij het Gemeentearchief, Am
steldijk 67, te 18.30 uur. Einde excursie
ca. 21.00 uur.
Deelname alleen na telefonische aanmel
ding: Heemschut, tel. 020-225292.
Amsterdam Van 3 tot 18 maart a.s. wordt in
het Vlaams Cultureel Centrum De Brakke
Grond, Nes 45 te Amsterdam, een tentoon
stelling gehouden over 'Aspecten van het
Cultuurpatrimonium in Limburg (Bel
gië)'. Open: 10 - 18 uur (zondags: 13 - 17
uur).
De drie thema's zijn:
Muurschilderingen in kerken en abdijen:
naast enkele originele gepolychromeerde
beelden en edelsmeedwerk, fotografische re
producties van schilderingen van de 12de tot
de 20ste eeuw.
Grafmonumenten met persoonsvoorstellin
gen (grafstenen, koperplaten) uit de 13de tot
de 17de eeuw.
Het Gallo-Romeinse Erfgoed. Deze stand
toont, rond de reconstructie van een opgra
vingssleuf, een grafische voorstelling van
een bodemstratigrafie met de vindplaats van
originele voorwerpen.
Heemschut-bouwplaat van
HET KORENMETERSHUIS
Deze bijzonder mooie bouwplaat, natuurge
trouw, in kleurendruk en origineel van uit
voering afmetingen: 24 1. - 10 b. - 15 h. cm
kunt U bestellen door 10,- over te maken
op giro 124326 t.n.v. Heemschut Amster
dam. (Dit nummer kunt U ook gebruiken
voor het bestellen van boeken) Leuk, voor
knutselen in Crocus- of Paasvakantie!
48
Schetsontwerp van de Sint Anthoniespoort te
Amsterdam (1636)
coll. Gemeentearchief
/«few.
