Grafmonument
in verval
Het is hoognodig dat de toenemende belangstelling voor bijzondere jonge monumenten wordt
omgezet in daden. De hierbij afgedrukte illustraties van het steeds verder vervallende unieke
neogotische grafmonument op de Noorderbegraafplaats in Assen illustreren dat.
Onder de titel 'Monumenten voor de
schroot' besteedde Meindert Stokroos*) in
het juninummer 1981 van ons orgaan al aan
dacht aan gietijzeren grafmonumenten. Deze
pleitte daarin voor een grotere zorgvuldig
heid ten aanzien van deze monumenten, die
door snel voortschrijdend verval van onze
kerkhoven en begraafplaatsen dreigen te ver
dwijnen. Ook het hier afgebeelde grafmonu
ment in Assen noemde schrijver in dat
verband.
Het is uniek omdat het het enige overgeble
ven neogotische grafmonument in gietijzer in
ons land is. Zeldzamer dus dan onze hune
bedden, die natuurlijk wel alle rijksbescher
ming genieten.
'Ons' monument dateert van rond 1880 en
werd gefabriceerd door de Asser Ijzergieterij
die van 1866 tot 1895 in de Drentse hoofd
stad in bedrijf was. Tot voort kort was het,
zoals de foto's laten zien, hoewel vervallen,
nog wel intact. Thans is echter het hekwerk
rondom het monument deerlijk gehavend,
waardoor de herkenbaarheid van het geheel
sterk is afgenomen. Men kan zich voorstel
len dat de beheerder het geheel vandaag of
morgen rijp acht voor de schroot en zolang
zelfs een dergelijk uniek exemplaar niet be
schermd is door de monumentenwet, kan het
van de ene dag op de andere weggehaald
worden.
Amovering .zou echter betekenen, dat deze
begraafplaats, waar nog een aantal andere
grafplaten en hekwerken - naast hun eigen
lijke doel - de herinnering aan de Asser
Ijzergieterij in stand houden, beroofd zou
worden van een van de topstukken. Een be
graafplaats van een dergelijke cultuurhisto
risch belang zou eigenlijk in zijn geheel be
schermd dienen te worden.
Inmiddels heèft het Bureau Monumenten
zorg van de provincie Drenthe bij het ge
meentebestuur van Assen zijn verontrusting
uitgesproken over de toestand waarin dit
grafmonument en vele andere op deze be
graafplaats verkeren.
Dit grafmonument in Assen is niet het enige
dat er zo slecht bij staat. Rijksbescherming is
ook voor deze monumenten geen garantie
voor goed onderhoud. Het wèl beschermde,
bekende monument (in Goor) van Ainsworth
- die een belangrijke rol speelde in de ont
wikkeling van de textielindustrie - een werk
stuk van de firma Nering Bögel, is er niet
veel beter aan toe. Voor deze en andere giet
ijzeren grafmonumenten is het echter vijf
voor twaalf. Ze kunnen nu nog hersteld wor
den, maar dat moet, gezien de snelle achter
uitgang van hun toestand, wel op korte ter
mijn gebeuren.
39
Neogotisch grafmonument op de
Noorderbegraafplaats te Assen nog intact.
Drs. M. L. Stokroos is kenner van 19de-eeuwse
bouwmaterialen. Hij schreef het boekje 'Zink in Ne
derland', dat werd uitgegeven door het Gemeentelijk
Bureau Monumentenzorg in Amsterdam, waar hij
werkzaam is.
Recente foto van hetzelfde grafmonument; over
niet ai te lange tijd is het hekwerk niet meer te
herstellen.
Foto's: M. L. Stokroos
