m
170
erop vliegend of kruipend). Na deze behan
deling blijft er echter niets van het gif achter,
zodat een hernieuwde aantasting tot de mo
gelijkheden blijft behoren. Hier komt overi
gens nogmaals het belang van de aanvullen
de bouwkundige maatregelen om de hoek
kijken, teneinde een herhaling te voor
komen.
Er zijn preventief werkende fungiciden die
zwamaantasting wel kunnen voorkomen,
maar bestaande aantastingen niet kunnen be
strijden. In de praktijk blijkt men vaak de
voorkeur te geven aan een mengsel van pro-
dukten, bijvoorbeeld lindaan met penta-
chloorfenol, om als universeel middel te
worden gebruikt. Men bespuit dan het liefst
de hele houtconstructie, zonder na te gaan of
men alleen met een houtworm of ook met de
gevaarlijke huisboktor te maken heeft, of
mën met een gedeeltelijke aantasting (alleen
het spint van eikehout bijvoorbeeld) of met
een algehele aantasting te maken heeft. Hier
door kan men in het ene geval een mug met
een kanon aanpakken, terwijl in het andere
geval het middel niet voldoende resultaten
oplevert.
Voor het bestrijden van de zwam die zich
ook door het metselwerk voortplant, wordt
vanwege de betere indringing vaak gebruik
gemaakt van natriumpentachloorfenolaat,
een in water oplosbaar zout van de alom
bekende PCP (pentachloorfenol). Anders
zou het nieuwe hout via de besmette muur
geïnfecteerd kunnen worden.
Ook hier geldt de beperking die voor alle
PCP-houdende produkten opgaat: het is wet
telijk verboden deze toe te passen in ruimten
die in open verbinding staan met woon- en
verblijfsruimten! Een oplossing voor dit laat
ste probleem kan worden gevonden door de
ze behandelde muren te isoleren (af te slui
ten) van de ruimte door middel van een spe
ciaal daartoe ontwikkelde kunsthars, die
Een lekkende goot verraadt zich door zoutuitslag
op de gevel.
daarna afgepleisterd kan worden. De midde
len op basis van Polyboraat zijn wel toegela
ten als fungicide in woon- en verblijfsruim
ten, maar zijn minder effectief dan die op
basis van PCP.
Een ander onderschat probleem is dat veel
vroeger toegepaste middelen op het houtop
pervlak uitkristalliseren en daar als een witte
sluier op blijft liggen. Wanneer men in deze
omgeving werkt, kan men gemakkelijk als
nog vergiftigd worden. Deze ruimten zouden
door middel van permanent aangebrachte
waarschuwingsborden moeten worden be
veiligd en slechts met behulp van een specia
le uitrusting (masker, handschoenen enzo
voort) betreden mogen worden om werk
zaamheden te verrichten.
Uit het bovenstaande kan men wel opmaken,
dat bijvoorbeeld het nemen van houtverduur-
zamende maatregelen met behulp van mid
delen, die pentachloorfenol en lindaan bevat
ten niet zonder meer is toegestaan. De toela
tingsprocedure is niet zomaar één van de
vele formaliteiten waaraan voldaan moet
worden; het toelatingsbesluit bevat waarde
volle opmerkingen en wettelijk voorgeschre
ven gebruiksvoorschriften, die men op moet
volgen. Het is bijvoorbeeld van het grootste
belang vóór een bespuiting de ruimte stofvrij
te maken, omdat stof veel gif vasthoudt,
zodat een gedeelte niet in het hout terecht
komt. Als men de ruimte betreedt, gaat het
giftige stof dwarrelen!
Een triest bijverschijnsel is, dat er op dit
gebied allerlei verhalen de ronde doen, die
de verwarring alleen maar vergroten. Er
wordt verwezen naar onderzoeken in het bui
tenland, waarbij zou zijn aangetoond dat een
bepaald produkt in het geheel niet zo schade
lijk is als wel wordt beweerd, terwijl men
wel vindt dat het produkt van de concurent
verboden zou moeten worden. Voor de be
wijsvoering worden soms zelfs kilo's papier
aangesleept met allerlei losse beweringen,
zonder dat de contekst erbij vermeld wordt.
Wanneer men van dergelijke informatie uit
gaat kan een zeer gevaarlijke situatie ont
staan, hetzij voor de verwerker, hetzij voor
de toekomstige gebruiker van het pand.
Wanneer men zich echter voornamelijk richt
op hetgeen vermeld staat in het eerder ge
noemde Besluit van de minister, en de pro
testerende leverancier duidelijk maakt dat hij
zijn argumenten aan deze minister moet
Uitbundige zwamgroei in een kelder.
Niet alleen de houten balken maar ook het
pleisterwerk wordt begroeid.
voorleggen, dan zullen de meeste problemen
zich vanzelf oplossen.
VOORKOMEN BETER DAN GENEZEN
Veel momenteel haast onoplosbare proble
men kunnen worden voorkomen door een
aantal simpele maatregelen zoals:
- Regelmatig onderhoud (tegen vocht).
- Toepassen van voldoende droog hout.
- Selectief toepassen van vooraf verduur
zaamd hout.
Regelmatig onderhoud is de belangrijkste
preventieve maatregel die men kan nemen.
Elk brandje begint zó klein dat deze met één
emmer water geblust kan worden. Hoewel
onder bepaalde omstandigheden een' nodige
ingreep op dat moment relatief prijzig lijkt,
zal dit in vergelijking met de kosten van een
omvangrijker restauratie, bij voorbeeld ver
oorzaakt door die eerste kleine lekkage, in
het niet vallen.
Hoewel het logisch lijkt dat hout voldoende
droog moet zijn alvorens het verwerkt
wordt, blijkt dit voor velen nauwelijks het
geval te zijn. Doordat het vocht op een gege
ven moment toch wil verdampen krimpt het
hout. De scheurtjes en openingen die hier
door ontstaan zullen door afwisselende
vochtbelastingen een eerste begin voor hou
taantasting vormen.
Vochtig hout, dat niet de kans krijgt te dro
gen, vertoont weliswaar geen krimpver-
schijnselen maar vormt door de hoge voch
tigheidsgraad weer een gevaar voor zichzelf.
Wanneer in een monument, dat is aangetast
door zwammen, het aangetaste hout is ver
wijderd zullen er nog resten van de zwam-
vlok in het gebouw achter gebleven zijn.
Hout, dat niet vooraf verduurzaamd is, zal
dan een gemakkelijke prooi zijn voor hout-
aantastende organismen.
Kortom: we kunnen helaas niet buiten de
chemische bestrijdingsmiddelen, maar we
moeten ons steeds weer realiseren dat re
gelmatig onderhoud en weloverwogen
bouwkundige maatregelen daardoor niet
achterwege gelaten kunnen worden. Inte
gendeel!
