Booltink: vergeten
monument
van sloop gered
140
Het Booltinkcomplex in Keijenborg (gem. Hengelo - Gld.) is gered van de sloop. Het uit
1752 daterende hoofdgebouw wordt gerestaureerd, terwijl op de plaats van de aanliggende
schuren twee nieuwbouw-woningen zullen verrijzen in 'aangepaste stijl'.
Booltink is letterlijk onder de slopershamer
vandaan gehaald. Het raadsbesluit tot af
braak was reeds genomen en iedereen had
zich al met de bulldozer verzoend toen een
laatste reddingspoging nog succes bracht.
Dat gebeurde allemaal in de maanden mei en
juni. Enkele weken nadat de Hengelose ge
meenteraad instemde met de sloopvoorne-
mens voor het tot een ruïne vervallen Bool
tinkcomplex kwam de raad opnieuw bijeen.
Dit keer om de verkoop met restauratie
plicht goed te keuren aan het Doetinchemse
bouwbedrijf EBU: de enige van een serie
adspirantkopers die niet voortijdig afhaakte.
Voor het behoud van het 'Erve Booltink',
ook wel 'Huize Booltink' genoemd, is vier
jaar lang actie gevoerd door een reeks perso
nen en instanties, waartoe ook Bond Heem
schut en ondergetekende behoren, (zie hier
voor de Heemschut-nummers sept. 1980/nr.:
9, april/mei 1981/nr.: 4-5 en febr. 1982/nr.:
2).
ONDERSCHAT
Het historische belang van Booltink is in
vroeger jaren altijd onderschat geweest. Het
complex moet dan ook op de monumenten
lijst vergeefs worden gezocht. 'Booltink was
Booltink' en verder keek niemand er naar
Plaatje uit grootmoeders tijd: café-boerderij KI.
(Karei) Booltink rond de eeuwwisseling.
om, ondanks interessante aanknopingspun
ten in de plaatselijke verhalenvorming over
een havezathe en het nog steeds niet thuis te
brengen geslacht Van de Keijenburg of Keij
enborg.
Pas in de actiejaren kwam het besef boven
dat het hier gaat om een object met een
interessante bouwgeschiedenis, die aanwijs
baar teruggaat tot 1752. Bepaalde delen zijn
zelfs 16de-eeuws. De huidige naam is afge
leid van de familie die er midden-19de-eeuw
kwam wonen en het tot mei 1976 in gebruik
had als boerderij annex café met grutterswin-
kel. Sinds december 1978 is Booltink eigen
dom van de gemeente Hengelo - Gld.
Het complex is schilderachtig gelegen op een
flauwe hoogte in het hart van het dorp Keij
enborg. Aan de achterzijde zijn weilanden,
aan de voorzijde gaat het gedeeltelijk schuil
achter twee fors uitdijende linden. Aan de
overkant van de straat staat een massief ge
bouwde parochiekerk, die aan St. Jan is
gewijd.
Bouwkundig gaat het bij Booltink om een
witgepleisterd rechthoekig hoofdgebouw,
met aanbouwsels ter linker- en rechterzijde.
Dat hoofdgebouw is in de 16de eeuw in een
eikehouten vakwerkconstructie opgetrokken
op een stenen voet, zo blijkt uit een opme
ting in 1980 verricht door Klaas Boeder (van
de Gelderse Monumenten Commissie) en ar
chitect Wim Ros uit Maartensdijk. Blijkens
de muurankers is dit gebouw in 1752 ver
steend. Het hoofdgebouw wordt aan de rech
terzijde ontsierd door een in 1952 aange
bouwde serre, die bij de restauratie gelukkig
verdwijnt. Interessant is nog een in de serre
muur aangebrachte gevelsteen met het jaartal
1537, die vermoedelijk authentiek is, maar
in elk geval niet afkomstig kan zijn uit het
huidige hoofdgebouw. Als de restauratie,
onder leiding van de Hengelose architect
Heijink, volgens plan verloopt krijgt die
steen een plaatsje naast de entree.
ERFGOED
Booltink is het historisch erfgoed van Keij
enborg. Zonder Booltink zou dit Oostgelders
kerkdorp, aan de oude weg van Zutphen naar
Doetinchem, nooit geweest zijn wat het nu
is: een katholieke enclave van ruim 1100
inwoners in een overwegend protestantse
omgeving.
Volgens de overlevering heeft de kelder van
het huidige hoofdgebouw of van een aan
grenzende, inmiddels verdwenen 'sterkte' in
de 17de eeuw dienst gedaan als schuilkerk
voor de uitoefening van de katholieke ere
dienst. De 'sterkte' zou een verklaring kun
nen zijn voor de steeds weer opduikende
verhalen over een havezathe en 'ridders' die
optraden als beschermheer voor de katholie
ken die hun geloof niet openlijk mochten
belijden. Of die 'ridders' als voorvaderen
moeten worden beschouwd van het Zeeuwse
geslacht Steengracht van Oostcapelle, dat
Booltink omstreeks 1830 in bezit'had, is
onbekend. Een daartoe strekkend onderzoek
is de moeite van het overwegen waard.
Omstreeks 1710, toen in de Republiek spra
ke was van meer godsdienstvrijheid, had
Booltink zelf in elk geval geen religieuze
functie meer. De parochie kreeg toen een
schuurkerk, die gestaan heeft op de plaats
van het schip van de huidige St. Janskerk. In
1785 is deze schuurkerk, blijkens een ver
bouwingsplan in het Rijksarchief in Arnhem,
belangrijk uitgebreid. In 1843 komt er tussen
Booltink en de schuurkerk een Waterstaats
kerk, die in 1930 vervangen wordt door het
huidige kerkgebouw.
COMPROMIS
De redding van Booltink was behalve een
dubbeltje op zijn kant ook een compromis.
De aanleunende schuren, waaronder een
door zijn gebinten zeer waardevol gedeelte,
kunnen niet behouden blijven. In verband
met een servituut dient de woningbouw,
waaruit een deel van de restauratie bekostigd
moet worden, zich te voltrekken binnen het
huidig bebouwde gedeelte. Een andere, voor
de aannemer interessante oplossing was er
niet.
Van kiezen is dus geen sprake geweest. Het
was of het 'compromis' of 'de sloop' van het
hele complex. Pleister op de wonde is dat de
gemeente Hengelo heeft bedongen dat de
twee nieuwbouw-woningen in 'aangepaste'
stijl worden opgetrokken. In het te restaure-
