Meesterwerk
teruggebracht
120
HERENGRACHT
Bij navraag bleek het doek afkomstig uit het
pand Herengracht 440. Dit pand, gebouwd
omstreeks 1670 door mr. lacobde Vogelaer,
werd in 1748 op een veiling aangekocht door
de toenmalige burgemeester mr. Pieter van
de Poll, die het huis betrok na een grondige
verbouwing. Na deze verbouwing liet hij in
1750 door Jacob de Wit het bewuste plafond
doek schilderen, evenals een deurstuk, voor
stellende drie kinderen bij het water. Van het
plafonddoek bestaat nog een ontwerp-teke-
ning met de tekst: 'Blaffon geschildert voor
d'Heer Burgemeester Pieter van de Pol op
zijn Edl. Zael tot Amsterdam 1750' (verz. F.
Lugt, Parijs). Links op het doek troont Apol-
lo, omringd door allegorische vrouwenfigu
ren die hem de oogst van de seizoenen aan
bieden, zoals een kruik wijn, trossen drui
ven, graanprodukten enz.
De hoge kunsthistorische waarde van het
doek werd in de Tweede Wereldoorlog ook
door de bezetters onderkend; zij trans
porteerden het namelijk naar Duitsland, van
waar het na de oorlog gelukkig onbeschadigd
naar de Herengracht terugkeerde.
Het doek werd omstreeks 1958 weer afgeno
men om te worden gerestaureerd. Bij een
totale renovatie van het pand omstreeks die
tijd werd de grootte van de kamer echter
(12 x 7 m.) als onpraktisch ervaren. Plan
nen om de zaal te halveren hadden tot gevolg
dat het doek 'tijdelijk' werd opgeslagen.
18-eeuws plafonddoek van Jacob de Wit voor het
eerst na tientallen jaren opslag uitgerold.
Ieder hoopt, rondspeurend op een vlooien
markt, nog eens een 'Rembrandt' op de kop
te tikken. Helaas is een dergelijke ontdek
king slechts voor weinigen weggelegd.
Onlangs werd door de HBU, resp. ABN aan
de Amsterdamse Maatschappij tot Stadsher
stel de vraag voorgelegd of een in hun bezit
zijnd doekplafond te gebruiken zou zijn in
één van zijn restauraties. Het doek was ver
pakt in een houten krat van 1 X 1 x 5 m.
Toen de krat na een bijzonder spectaculair
verlopen verhuizing, waarbij ramen en wan
den moesten wijken, was aangeland in een
pand van Stadsherstel, was de nieuwsgierig
heid uiteraard groot, wat voor doek de kist
nu zou bevatten.
Op vrijdag 18 februari jl. was het zover.
Onder het toeziend oog van vele belangstel
lenden werd het doek van 4,5 x 7,5 m. uit
gerold en wie schetst ieders verbazing, toen
bleek dat het doek was gesigneerd door nie
mand minder dan Jacob de Wit, de beste
18de-eeuwse Nederlandse schilder in de de
coratieve traditie (volgens Rosenberg, Slive
en Ter Kuile in 'Dutch Art en Architecture',
1966). Het doek bevat een voorstelling van
Apollo en de vier seizoenen. Het verkeerde,
ondanks het feit dat het reeds zo'n vijftig jaar
in een kist was opgeslagen, in verrassend
goede toestand.
Close-up van Apollo omringd door
vrouwenfiguren.
