Het Nieuwe Bouwen,
ook onderwerp van
Monumentenzorg
i
1
Jaargang 60, no. 1 - januari 1983
Heemschut verschijn tl Ox per jaar
Tijdschrift van de Bond Heemschut
opgericht in 1911
Beschermvrouwe:
H.M. Koningin Beatrix
Uit de inhoud:
Pionieren voor behoud historische
N.S.-stations
Het driemanschap van Buren
'Doesburg staat rood'
Foto omslag:
Tijdseinen in de loop der eeuwen.
Klokken en uurwerken in het Slot te
Zeist, tentoongesteld t/m 27/2.
Redactie:
Drs. J. H. Bierenbroodspot-Rudolph
J. Roelfs Sr.
Redactiesecretaris:
P. A. Hengeveld-Brand
Vaste medewerkenden:
A. J. Bartelds-Boshuizen,
Ter Apel (Noord Nederland)
D. van der Meulen, Assen
(Oost Nederland)
R. Lureman, Doetinchem
(Oost Nederland)
Drs. W. J. Pantus, Nijmegen
(Zuid Nederland)
G. Le Belle, Schoorl
(Noord West Nederland)
J. E. van der Wielen, 's-Gravenhage
(Zuid West Nederland)
Correspondentie voor de redactie
aan:
Secretariaat Bond Heemschut,
Nieuwezijds Kolk 28,
1012 PV Amsterdam
tel.020-22 52 92
óf 020 - 23 09 94 (ledenadministratie)
postgiro 124326
Correspondentie voor advertenties:
Bosch Keuning nv
Postbus 13740 AA Baarn
tel. 02154- 1 82 41
gironummer 4988
Vormgeving Druk
Bosch Keuning nv, Baarn
De belangstelling voor 'jonge en jongere'
bouwkunst is groeiende, gelukkig niet alleen
bij vakmensen.
Zo bleken de vier in 1975 gehouden architec
tuurtentoonstellingen - Architectura, Ameri-
cana, Amsterdamse School en Berlage - die
globaal de periode van vóór 1900 tot 1930
bestreken, het publiek bijzonder aan te spre
ken.
Momenteel kan het publiek via een reeks ten
toonstellingen in verschillende musea uitge
breid kennis maken met het zg. Nieuwe Bou
wen, een stroming die in de twintiger jaren
opbloeide. Een ontwikkeling in het bouwen,
die een breuk met de bestaande bouwtraditie
betekende en waarbij opvattingen over maat
schappijvernieuwing een belangrijke rol
speelden. Ook integratie met de beeldende
kunst was één van de uitgangspunten. Zoals
echter meestal met een bepaalde stroming het
geval is, onderging ook deze zeer verschil
lende invloeden en laat dan ook een vrij grote
verscheidenheid aan voortbrengselen zien.
Wel zijn alle produkten van deze bouwkunst
gebaseerd op het fundamentele principe dat
de vorm uit de functie moet voortkomen,
waarbij bij voorkeur niet-conventionele, in
dustriële materialen zoals staal en beton wer
den toegepast.
Het is te hopen dat voor deze richting in de
architectuur - ook wel Nieuwe Zakelijkheid
en Functionalisme genoemd - de publieke
belangstelling, en daarmee waardering, zal
toenemen.
Nederland bezit van deze architectuurrich
ting vele, ook internationaal, zeer bekende
gebouwen zoals het sanatorium Zonnestraal
in Hilversum (1926/28) en de Van Nelle-fa-
briek in Rotterdam (1926/30) uit de beginpe
riode. Deze twee gebouwen zijn het zeker
waard om behouden te blijven voor het nage
slacht en inmiddels op de voorlopige monu
mentenlijst geplaatst. De officiële leeftijd
voor bescherming op grond van de monu
mentenwet - 50 jaar - zijn ze inmiddels al
gepasseerd, maar om ze als 'levende' monu
menten te behouden zullen wel de problemen
die samenhangen met het herstel en het be
houd van de (functionele) vorm dienen te
worden opgelost. Anders dan met meer tradi
tioneel geconstrueerde gebouwen, stelt het
feit dat bij het Nieuwe Bouwen gebruik werd
gemaakt van toentertijd nieuwe materialen en
nieuwe constructiemethoden het repareren en
zeker het 'stijl'zuiver restaureren ons voor
grote -technische - problemen.
Ook het feit dat hun vorm zo specifiek voort
komt uit hun oorspronkelijke functie kan hun
behoud als dit een andere of veranderde func
tie met zich meebrengt tot een discutabele
zaak maken, omdat mèt die verandering van
functie ook iets wezenlijks verloren is ge
gaan.
Het vanzelfsprekende, eenvoudige, functio
nele, kortom het 'moderne' dat een kenmerk
is van het Nieuwe Bouwen spreekt zeker mog
niet iedereen aan. Dezelfde mensen, die hun
liefde voor oude gebouwen vrij gemakkelijk
hebben uitgebreid tot die voor meer recente,
De Van Nelle-fabriek in Rotterdam (1926/30) die
ontworpen werd door
J. A. Brinkman en L. C. van der Vlugt.
