1
196 maar mensen uit de bovenste lagen van
de bevolking in de benedenstad zouden
kunnen vestigen. In een tijd van wo
ningnood is het daarom alleszins aksepta-
bel, dat de gemeente de grote, te bebou
wen vlaktes als één geheel beschouwt,
daarvoor door telkens één architekt een
ontwerp laat maken en dat vervolgens
door één grote bouwonderneming laat
uitvoeren. Deze werkwijze heeft echter
tot gevolg, dat grote delen van de her
bouwde benedenstad het stempel zullen
gaan dragen van slechts één architekt. Dit
gegeven zal men moeten aksepteren,
omdat het inherent is aan de sociale en
ekonomische verhoudingen van onze
tijd.
Wat betreft de zogenaamde 'fase één' van
begonnen projekt rond de Vinkengas.
Daar wordt het ritme van de bestaande
historische architektuur voortgezet door
de nieuw ontworpen bebouwing. De
kenmerken van het oude stadswoonhuis,
een smalle perceelsbreedte bij een relatief
grote hoogte, vindt men erin terug. Een
ander karakteristiek van stedelijke bebou
wing is de grote geslotenheid. Dat de ar
chitekt ook dezë een belangrijk bestand
deel van de echte stad acht, blijkt uit zijn
poging bouwblokken op de hoeken van
straten door middel van een hoekoplos
sing op elkaar te laten aansluiten. Waar
dat niet mogelijk is, past hij hoge muren
toe om de leemten in de straatwand te
dichten. De dakvormen zijn duidelijk
geïnspireerd op de verder in de beneden-
Het enige karakteristieke en zeer aparte
aspekt aan de gevels zijn de smalle en
vaak hoge erkers. Men treft ze niet alleen
in het Vinkengas-, maar ook in het Grote
Straat-Korenmarkt-projekt aan. Ze be
nadrukken de vertikaliteit van de gevels
en geven, samen met de tamelijk diep
liggende deur- en vensteropeningen, dat
reliëf aan de straatwand terug, dat vroe
ger door aan- en uitbouwsels, zoals win
kelpuien, luiken en bouwdekoratie opge
roepen werd. Op zichzelf zijn ze een goe
de vondst, maar door hun veelvuldig
voorkomen in alle straten van het projekt
lijken ze het handelsmerk van de archi
tekt te gaan vormen en kunnen ze ge
makkelijk indruk van gemaniëreerdheid
wekken.
jrfftssiil
het vijfjarenplan, die nog dit jaar van start
gaat en die het gehele middendeel van de
benedenstad bestrijkt, zijn de ontwerpen
van de hand van architekt Pouderoyen
inmiddels in de openbaarheid gebracht.
De architektuur, die hij laat zien, wordt
in belangrijke mate medebepaald door de
voorwaarden, die sociale woningbouw
en de daaruit voortvloeiende beperkte
skala van mogelijkheden en materialen,
evenals de eisen van het 'beschermd
stadsgezicht' hem stellen. Toch weet hij
met een minimum aan elementen een
grote variatierijkdom te bewerkstelligen.
Tegelijkertijd probeert hij het stads
woonhuis, een in de hedendaagse archi
tektuur bijna vergeten kategorie, op een
nieuwe manier te interpreteren. Dat
blijkt het duidelijkst uit een reeds
stad veel voorkomende negentiende-eeuw-
se daken met dakbordboeing. In het projekt
rond Grote Straat en Korenmarkt komen
ook afgeknotte puntgevels voor, die ont
staan, doordat de gevel boven de goot als een
soort dakkapel tot aan de nok doorgetrok
ken wordt.
De natuurlijke helling in het terrein alsmede
het verschil in woningtypen komen de ar
chitekt daar te hulp, waar het gaat om het
aanbrengen van zinvolle variatie binnen het
kader van een zoveel mogelijk gestandaardi
seerde bouw. De levendigheid, die ontstaat
door het verspringen van daken en venstero
peningen, is er één, diehaaroorsprong vindt
in natuurlijkeen verklaarbare omstandighe
den en niet één, die voortspmit uit de wil tot
variatie, kenmerkend voor de zogenaamde
'nieuwe kneuterigheid'.
Ondanks de veel toegepaste variaties
vormt Pouderoyens benedenstadspro-
jekt één geheel. Dat kan men tenminste
konkluderen uit de eenheid van gebruik
te materialen - baksteen en beton- en
vormen. Daarmee verloochent de archi
tekt zichzelf niet: te doen alsof de huizen
van één projekt door verschillende han
den ontworpen zijn, is een ontkenning
van de feiten en heeft daarom geen enkele
zin. Dat heeft echter wel verregaande
konsekwenties voor een lange, rechte
straat als de Grote Straat, die aan beide
zijden volgens Pouderoyens ontwerp be
bouwd gaat worden. Hier kan zich ge
makkelijk het idee van een schier eindelo
ze herhaling van variaties uit een perkt
assortiment opdringen.
Deze straat, die vroeger, toen de veer-
