Natuurmonumenten:
voor behoud van de groene ruimte
Ter gelegenheid van haar 75-jarig bestaan
heeft de Vereniging tot Behoud van Na
tuurmonumenten, dank zij een aanzien
lijke financiële steun van het Rijk, het
landgoed Blanken Wambuis op de Zuid-
Veluwe in haar bezit gekregen. Een
prachtig jubileumgeschenk, waarmee
het bezit van de vereniging weer aanzien
lijk in omvang is toegenomen. Dat be
droeg reeds 33.000 ha, terwijl men
bovendien 36.000 ha in beheer had. Na
tuurmonumenten had het Blanken Wam
buis samen met Staatsbosbeheer al in be
heer. Het ca. 2000 ha grote landgoed,
gelegen nabij de Hoge Veluwe, is voor
een bedrag van 9 miljoen verworven
van de in 1974 opgerichte BV 'Unitas-
landgoedcren'. De aandelen daarvan wa
ren in het bezit van de Stichting Beheer
Landbouwgronden èn Natuurmonu
menten. Thans is het landgoed, dank zij
de bijdrage van het Rijk ten bedrage van
ca. 7 miljoen in eigendom van Natuur
monumenten overgegaan. Een geluk
wens waard.
Aanleiding tot de oprichting van de vere
niging was het voornemen van de ge
meente Amsterdam het Naardermeer te
bestemmen tot vuilstortplaats! Dat
schoot bij een aantal Nederlanders onder
wie Jac. B. Thijsse en E. Heimans in het
verkeerde keelgat. Barticulieren maakten
het financieel mogelijk het Naardermeer
voor dit lot te behoeden en tot aan de
Tweede Wereldoorlog zijn het dank zij
Natuurmonumenten vrijwel steeds par
ticulieren geweest, die het aankoopbeleid
van duizenden hectaren natuurschoon
door de vereniging bepaalde. Bas na 1945
is het Rijk met geld over de brug geko
men om de ondergang van een groot aan
tal landgoederen te voorkomen.
Ging het in 1905 om het behoud van
'natuurmonumenten' om hun 'weten
schappelijke waarde', van het begin af
had de vereniging ook het 'volksbelang'
op het oog. In 1930 werd gepleit voor het
stichten van een 'Nationaal Bark in het
midden van ons land, ten behoeve van
alle Nederlanders'. Ook zag het bestuur
van Natuurmonumenten meer en meer
in dat vooral grote gebieden moesten
worden gekocht als 'wandeloorden', die
men tegenwoordig recreatiegebieden
pleegt te noemen.
Langzamerhand zijn de doelstellingen
verruimd. Intussen nam de bedreiging
van de natuur in aard en omvang toe. En
hoewel Natuurmonumenten als doel het
behoud en beheer van natuur en land
schap bovenaan heeft staan, zijn in de
huidige doelstellingen verschillende aan
knopingspunten naar een breder belan-
gengebied te vinden. Zo heeft de vereni
ging thans ten doel het behoud en beheer
van in natuurwetenschappelijk en land
schappelijk opzicht belangrijke terreinen
in Nederland met de zich daarop bevin
dende monumenten van geschiedenis en
kunstin het bijzonder bedoeld in art. 1
van de Monumentenwet. Hier ligt dui
delijk de nauwe verwevenheid van Na
tuurmonumenten met onze Bond Heem-
GEZICHT OP HET NAAR DER MEER, WAAR VAN
DE BEDREIGING IN HET BEGIN VAN DEZE
EEUW DE STOOT GAF TOT OPRICHTING VAN
DE VER. TOT BEHOUD VAN
NATUURMONUMENTEN
FOTO: EVERTBOEVE, ANKEVEEN.
IN 'S GRAVEL AND BEVINDT ZICH DE
HOOFDZETEL VAN DE 75-JARIGE
VERENIGING TOT BEHOUD VAN
NATUURMONUMENTEN, HET PRACHTIGE
LANDHUIS SCHA EP EN BURGH'
FOTO: EVERT BOEVE. ANKEVEEN
schut. De ruimere doelstelling van Na
tuurmonumenten heeft er toe bijgedra
gen dat de thans 75-jarige vereniging -
slechts enkele jaren ouder dan Heem
schut een grote aanhang in den lande
heeft gekregen. Met ca. 250.000 leden is
Natuurmonumenten een 'instelling' die
er mag wezen en die zich met het behoud
van natuurschoon en landschap grote
verdiensten heeft verworven voor ons
land en zijn bewoners. Alleen wat aan
vankelijk particulieren vermochten te
doen is in deze tijd niet meer mogelijk.
Ook Natuurmonumenten kan geen be
leid voeren, d.w.z. aankopen doen, zon
der een beroep te doen op rijksmiddelen.
Maar nog steeds wordt ook nu nog een
deel van de middelen van Natuurmonu
menten uit particuliere bron gefman-