Den Haag op z'n smalst
Heemschut
ƒ40,—
20,—
55,—
3,70
Jaargang 57
no. 1 januari 1980
Maandblad van de
Bond Heemschut
Opgericht in 1911
Beschermvrouwe:
H.M. Koningin Juliana
Eindredacteur:
J.E. van der Wielen
HEEMSCHUT verschijnt 10 keer
per jaar
Alle correspondentie betreffende
de redactie van het tijdschrift:
Secretariaat van de Bond
Heemschut
Korenmetershuis
Nieuwezijds Kolk 28
1012 PV Amsterdam
Postbus 10525
1001 EM Amsterdam
Postgiro 124326
Tel. (020) 22 52 92
Ledenadministratie
Tel. (020) 23 09 94
Alle correspondentie betreffende
advertenties: B.V. 't Koggeschip
Postbus 1198
1000 BD Amsterdam
Tel. (020) 22 97 21
BOND HEEMSCHUT
Lidmaatschap per jaar:
individuele leden
mogelijkheid van reductie
voor 65+ en 25-
donateurs niet-indiv. leden
losse nummers (incl.
porto)
Uit de inhoud:
3 Burgerweeshuis werd
Historisch Museum
8 Nationale
Monumentenstudiedag 1980
10 Leids Pesthuis en Delfts
Arsenaal in verval
12 Geldersch landschap vijftig jaar
14 Restaureren en verder
17 Heemschut in actie
Foto omslag:
Reliëf in de gevel van het Pesthuis
in Leiden
(leger- en wapenmuseum)
Foto: Gemeentewerken Leiden
Het bovenstaande opschrift is niet origi
neel. Het diende als titel van een reeks
artikelen die de afgelopen maanden in de
Haagsche Courant verscheen. Maar ook
die titel was niet helemaal oorspronke
lijk, het herinnert immers aan het nog
vaak aangehaalde artikel van Victor de
Stuers: 'Holland op zijn smalst' in De
Gids.
We hebben enige tijd geaarzeld om op
deze pagina, die meestal aan onderwer
pen van meer landelijke aard op het ge
bied van de monumentenzorg is gewijd,
aandacht aan één stad, t.w. Den Haag, te
schenken. Maar door verschillende goe
de vrienden van Heemschut is ons ge
vraagd nog eens over de situatie in Den
Haag te schrijven. We deden dat al eer
der, doch nu blijkt er onder brede lagen
van de burgerij toenemende bezorgdheid
te bestaan over de wijze waarop het ge
meentebestuur zijn beleid met betrek
king tot monumenten en stadsgezichten
voert. We overdrijven niet: het regent
klachten. Bij herhaling hebben de ge
schiedkundige vereniging 'Die Haghe' en
de Vereniging van Vrienden van Den
Haag gewezen op het onvoldoende ge
meentelijk beleid ten opzichte van het
nog zo rijkelijk aanwezige architectoni
sche erfgoed. Ook 'Stadsherstel', een
nog jonge instelling staat niet te juichen
en last but not least slaat ook de Bond
Heemschut de ontwikkelingen in Den
Haag met toenemende zorg gade. Het
zijn veelal negatieve ontwikkelingen.
Van de allerlaatste tijd noemen we de
sloop van een aantal karakteristieke pan
den aan de Koninginnegracht-Houtweg,
het woud van verkeerslichten op het Lan
ge Voorhout (nog altijd een van de mooi
ste stadsgezichten in ons land), de nieuw
bouw langs de Oude Scheveningsc Weg
(waarvoor tal van karakteristieke villa's
moesten worden gesloopt) en de aansla
gen op het stadsbeeld in het Statenkwar
tier.
Tegenover al deze negatieve ontwikke
lingen van de laatste jaren - er zijn er veel
meer dan hiervoor opgesomd - staan ook
positieve.
Toen staatssecretaris Wallis de Vries nog
wethouder in Den Haag was, heeft hij de
stoot gegeven tot de oprichting van een
gemeentelijk monumentenbureau.
Maar, om met de eigen woorden van B.
en W. te spreken, dat bureau heeft een
'kleine bezetting'. We hebben er alle be
grip voor dat drs. Rosenberg en de zijnen
voor een zware taak staan: er moet im
mers zoveel achterstand worden inge
haald. Tegenover deze positieve daad (de
oprichting van het monumentenbureau)
staat dat het Den Haag ontbreekt aan een
gemeentelijke monumenten verorde
ning. Die heeft wél bestaan, van 1920 tot
1969, maar veel heeft die niet uitgericht.
Ruim twee jaar geleden verscheen er een
beleidsnota 'Zicht op stadsgezicht en mo
nument'. Daarin stond o.a. te lezen dat
een eigen monumentenbeleid 'een finan
ciële onmogelijkheid' is. Een merkwaar
dig argument, want de gemeente heeft
een eigen verantwoordelijkheid. De Mo
numentenwet kent de gemeenten uit
drukkelijk het recht toe een gemeentelij
ke verordening te hanteren. Met het ont
breken van een monumentenverorde
ning gaat het Haagse gemeentebestuur
dus zijn eigen verantwoordelijkheid uit
de weg. Er is - na zeven jaar - ook nog
steeds geen bestemmingsplan voor het
door het Rijk aangewezen beschermd
stadsgebied. Toch schrijft de wet zulks
voor.
Ook de stadsontwikkeling, al dan niet in
het kader van stadsvernieuwing, baart
grote zorgen.
Na de publicatie van de serie artikelen in
de Haagsche Courant verscheen in dat
blad nog een verslag van een discussie
met een aantal vooraanstaande personen.
Tot besluit willen we daaruit enkele uit
spraken citeren. Eerst echter nog een op
merking die we een jaar geleden in NRC/
Handelsblad aantroffen: "Een mooie
buurt (bedoeld wordt het Statenkwartier;
v.d.W) wordt hapje voor hapje opgege
ten door projectontwikkelaars terwijl de
gemeente verstrikt in procedures, ge
doemd is te 'rommelen in de marge'."
In de hiervoorgenoemde discussie wees
drs. Rosenberg (Gemeentelijk Monu
mentenbureau) er terecht op: 'Het is niet
alleen maar afbraak. Er is ook veel geres
taureerd. Ik denk aan de grote gebou
wen, kerken, huizen en het stadhuis aan
de Groenmarkt. Kijk wat er met de palei
zen gebeurt.' Hij heeft hierin gelijk, maar
als hij de paleizen noemt, had hij er wel
aan dienen toe te voegen dat de restaura
tie daarvan een rijksaangelegenheid is.
De heer L. Molhuysen (directeur bv
Stadsherstel)'In Den Haag dreigt het ge
vaar dat we nog een aantal geïsoleerde
