khuizen in nieuwe glorie
jrfjflp
staatssecretaris - worden hersteld, ook
een reden om verheugd over te zijn.
Alom voldoening bij de openings
plechtigheid, verwoord door prof. dr.
A. J. Wiggers, algemeen directeur van
het Rijksinstituut voor Natuurbeheer, de
staatssecretaris en de restauratie-archi
tect, ing. J. W. C. Bezenier van de Rijks
gebouwen Dienst.
Hoewel we in eerder genoemd nummer
van ons tijdschrift al ruimschoots aan
dacht schonken aan de geschiedenis van
Broekhuizen, laten we hier de heer Beze
nier nog graag even aan het woord, om
dat hij in het kader van de restauratie van
de Orangerie een interessant verband leg
de tussen de architect(en) van het kasteel
en de Orangerie. Volgens de heer Bezc-
oni Broekhuizen te bouwen en te vol
tooien. Ongetwijfeld heeft Ziesenis zich
hierbij laten leiden door hetgeen hij bij de
beroemde Engelse architect Robert
Adam tussen 1790 en 1792 had gezien en
geleerd.
De lage, als rustica (muurwerk van deels
bewerkte natuursteen) behandelde
onderbouw van het landhuis, de forse
Balladiaanse peristyle en beide gebogen
trappen ontleende Ziesenis aan voorbeel
den van het Engelse neo-classicisme. De
ligging van de Orangerie als een decor in
het landschapspark, de toepassing van
beeldnissen in de zijrisalieten (voor het
front van een gebouw naar voren sprin
gende gedeelten) en de ordonantie van de
middenrisaliet doen sterk aan het werk
Vervolgens is de tuinaanleg toever
trouwd aan de heren Zocher en zoon,
t.w. Johann David Zocher sr., schoon
zoon en leerling van Michael, en Johann
David Zocher jr. Aangezien Zocher sr.
evenals Ziesenis voor Lodewijk Napo
leon heeft gewerkt, is de relatie vrij dui
delijk. Zocher jr. is in 1809 door Lode
wijk Napoleon als zg. pensionaire in de
bouwkunde aangewezen. Van zijn hand
is het ontwerp van het in 1818 ot 1819
opgetrokken mausoleum van de Van
Ncllesteyn's op de Donderberg, aldus
ing. Bezenier, die niet deze historische
gegevens het een en ander toevoegde aan
de geschiedenis, die men in ons tijdschrift
van nov./dec, 1977 heeft kunnen lezen.
Broekhuizen staat er nu weer pront bij;
Jisf'
nier zijn voor de bouw van het kasteel en
de Orangerie dezelfde architecten ver
antwoordelijk. Hij kwani tot die overtui
ging na kennisneming van een publicatie
over Darthuizen vanj. B. Christenieier
uit 1845.
Het huidige Broekhuizen is in eerste aan
leg in 1794 gebouwd door de architect
Berckman, in opdracht van nir. C. J. van
Nellesteyn die het landgoed (een oude
ridderhofstad) twee jaar voordien in ei
gendom had verkregen. Na het overlij
den van Berckman werd het kasteel vol
tooid door de architect Barthold Ziese
nis, die in 1807 door Lodewijk Napoleon
werd benoemd tot koninklijk bouw
meester. Deze functie vormde geen be
letsel om ook particuliere opdrachten uit
te voeren, zoals die van Van Nellesteyn
van Adam denken, zij het dat diens werk
in het algemeen belangrijk nieer elegantie
en verfijning vertoont. Ongetwijfeld
heeft Ziesenis in Engeland ook kennis
gemaakt met de sedert de eerste helft van
de 18e eeuw aangelegde landschapspar
ken, naar welk voorbeeld Broekhuizen is
aangelegd.
Volgens de eerder genoemde Christe
nieier zou de tuinaanleg van Broekhuizen
in eerste instantie aan de in Duitsland ge
boren tuinarchitectJ. G. Michael zijn toe
vertrouwd. Deze heeft tussen 1760 en
1770 een studiereis naar Engeland ge
maakt en is daarna in Nederland een
grondlegger geworden van de Engelse
landschapsstijl. Zijn werk voor Broek
huizen moet vóór die van Ziesenis zijn
geweest, want hij is in 1800 overleden.
DE GERESTAUREERDE ORANGERIE VAN
BROEKHUIZEN. PRACHTIG GELEGEN IN HET
PARK VAN HET LANDGOED
slechts de herinrichting van het park rest
nog en misschien dat de oude boerderij
ook nog eens een opknapbeurt krijgt.
Het restauratiewerk aan de Orangerie is
uitgevoerd door het aannemingsbedrijf
Hoogevest te Amersfoort.
v.d.W.
