•cfn.-"
1
kTiiu. ,s v' hl\;.
v i. V.
A
den of in het oosten van een katholieke
begraafplaats en de kerkhofmuur, die
vroeger de scheiding aangaf tussen we
reldlijk en geestelijk territorium, vaak
met een fraai ingangshek of poort.
Op deze plaats moet Broekhuizenvorst
in Noord-Limburg genoemd worden,
waar de kerk met het kerkhof verhoogd
ten opzichte van het dorp ligt en waar
smalle stegen van verschillende kanten
tussen de huizen door met trappen naar
boogvormige poortjes in de kerkhof
muur leiden. Een merkwaardig ver
schijnsel is ook dat van de kerkhofroos-
ters, die nu alleen nog in Havelte (Dr.),
Borger (Dr.), Delden (Ov.) en Dene
kamp (Ov.) te zien zijn, maar die vroeger
algemener verbreiding kenden. Ze zijn
oorspronkelijk ontstaan om honden, ko
nijnen en loslopende varkens van het
kerkhof te weren, om te voorkomen dat
ze de lijken, die aanvankelijk zonder kist
sé'-D f'-K-v'- v*-
Ni
"Sk*
met grafkruizen te dekken en de protes
tanten met smalle, rechthoekige stenen,
die aan de bovenzijde recht, gebogen of
als een fronton zijn afgesloten. De voor
namere graven, vaak grafkelders, maar
nog vaker slecht geïmiteerde kelders, zijn
bij beide godsdiensten van een liggende
zerk voorzien. Zij zijn ontstaan sinds de
vorige eeuw, toen het begraven in de
kerk onmogelijk werd, maar herinneren
in hun vormgeving nog aan de vroegere
zerken in de kerkvloer. Pas de laatste tien
Git AFKItUIS UIT l)E ACHTTIEN DE EEUW (1727)
TE WELL
a twintig jaar komen bij de stenen fanta-
sievormen voor, die het beeld vertroebe
len.
Behalve stenen en zerken zijn er nog an
dere zaken, die onverbrekelijk met een
kerkhof verbonden zijn, zoals het kerk-
hofkruis of de Kalvaricgrocp in het mid-
GIETIJZEItEN GltAFKHUIS UIT DE l'JDE EEUW
IN NEOGOTISCHE VOIIMEN (WELL)
begraven werden, zouden opgraven.
Men kan ze vergelijken met de nu nog
bekende wildroosters, die bestaan uit een
ondiepte, waarover een rooster is gelegd,
waarvan de spijlen zo wijd uit elkaar zijn,
dat dieren er met hun poten doorheen
zouden zakken en er dus niet passeren
