Heemschut en
heemkennis
242 hun oude spceltrommel, ware staaltjes
van vakmanschap. Maar hun grootste
waarde ontlenen de genoemde volwaar
dige instrumenten aan de bespelingen
door de beiaardier, meestal in dienst van
de gemeente en dan dus „stads-
beiaardicr". In de regel één of meerdere
malen per week beklimt hij öf zij de toren
op weg naar zijn resp. haar instrument.
Bij deze zogenaamde „marktbespeling"
zal veelal gemakkelijk aanspreekbare
muziek ten gehore worden gebracht en
niet in de laatste plaats bewerkingen van
en improvisaties over volksliedjes, want
improviseren is een essentieel onderdeel
van de beiaardkunst. Daarnaast organi
seert men in tientallen gemeenten in de
zomermaanden de zg. „zomcravondbe-
spelingen", waarbij meestal ook gastbei-
aardiers worden uitgenodigd. Deze be
spelingen hebben veel meer dan het
door-de-weekse karakter van concerten:
de vaak fraai uitgevoerde programma
boekjes noemen de namen van vele be
kende en minder bekende, oude en he
dendaagse componisten. Juist op die zo
meravonden, wanneer het rond de torens
wat rustiger is dan overdag, kan men zich
op de hoogte stellen van het huidige peil
van klokkenspel en beiaardier en genie
ten van hele oude tot zeer moderne mu
ziek. Gratis, want het klokkenspel is een
instrument van en voor de hele burgerij.
Is de beiaard typisch Nederlands, vroe
gen we ons aan het begin van dit artikel
af. Neen, natuurlijk kent ook België zijn
oude beiaardcultuur. In België begon
zelfs de herleving rond de eeuwwisse
ling, België bezit thans 86 met de hand
bespeelbare instrumenten. In Frankrijk
vinden we carillons en met name in de
V.S. schaft men zich steeds meer beiaar
den aan. We vinden er enkele in Duits
land, Engeland, de Scandinavische lan
den, ja tot in Australië en Nieuw-
Zecland. Maar de bakermat van de
tegenwoordige bloeiende beiaardcultuur
ligt toch in de Lage Landen en Nederland
telt het grootste aantal beiaarden ter we
reld, kent een honderdtal vakbekwame
beiaardiers, een officieel erkende
Beiaardschool in Amersfoort en een aan
tal voortreffelijke klokkengieters.
Beiaarden in onze oude en nieuwere to
rens van kerken en raadhuizen, monu
menten in monumenten: klokkenklan-
ken over onze steden en dorpen. Typisch
Nederlands? In elk geval typerend voor
Nederland.
Loek Boogert
Voor wie meer wil weten: Heieen van
der Weel: Alle klokken luiden. Den
Haag 1979.
Een zojuist verschenen boek, dat u in
4(X) pentekeningen al kijkend en le
zend op de hoogte brengt van alles
wat met klokken en het spelen op
klokken te maken heeft.
André Lehr: Van paardebel tot speel
klok. Zaltbommel 1971.
Hèt handboek, wetenschappelijk ver
antwoord en zeer leesbaar.
Nationaal Bciaardmuseum, Ostader-
straat23, Asten.
Een overzicht van de prehistorie tot
heden, waar u zelf o.a. een klok mag
luiden en op een beiaard spelen!
Nederlandse Klokkenspel-vereni
ging, sccr. Versterplcin 8, Vught.
In veel plaatsen bestaat een plaatselijke
klokkenspelvereniging of beiaard
commissie. Deze en/of uw stads-
beiaardier stelt u bijna altijd in de gele
genheid om, wanneer u daar om ver
zoekt, mee „de toren op te gaan" en
van nabij de klokken te bekijken en
een bespeling mee te maken.
Heemschut komt voort uit de behoefte
om het karakteristieke van de eigen om
geving te behouden. Dat kan enerzijds
door conservering van waardevolle za
ken uit het verleden, anderzijds door goe
de aansluiting van nieuwe elementen aan
dat verleden.
Gedachtig het feit dat men alleen kan be
schermen wat men liefheeft en alleen kan
liefhebben wat men kent, is heemkennis
de basis voor heemschut.
Volgens een hardnekkig misverstand zou
heemkennis niet meer zijn dan plaatse
lijke geschiedenis. Niets is minder waar:
al naar gelang de aard van ons heem die
nen zich de meest uiteenlopende onder
werpen aan als topografie, architectuur,
molens, standbeelden, verkeer, persona
lia, volksgebruiken, flora en fauna etc.
Gelukkig groeit de belangstelling voor
die veelzijdige heemkennis nog steeds.
Juist in deze tijd van nieuwsbombarde-
menten uit de gehele wereld blijkt het
opgaan in de dagelijkse omgeving voor
velen een levensverrijking. Een stad als
Amsterdam biedt daartoe ontelbare mo
gelijkheden. Sedert meer dan dertig jaar
verschijnt dan ook het maandblad „Ons
Amsterdam" voor de velen die heem
kennis beoefenen als bron van levens
vreugde, niet als wetenschap. Menig arti
kel voor dit blad vloeit uit de pen van
medewerkers die zich al tientallen jaren
verdiepen in één onderwerp. Deze del
vers weten hun lezers in woord en beeld
telkens weer te verrassen met nieuwe bij
dragen over verleden, heden en toekomst
van Amsterdam en omstreken. Nu om
vangrijke streekreportages in de dagbla
den schaarse verschijningen dreigen te
worden, heeft „Ons Amsterdam" een
dubbele taak.
Dat de abonnees het maandblad - een
uitgave van de Stadsdrukkerij onder re
dactionele verantwoordelijkheid van het
Amsterdams Historisch Museum - naar
waarde schatten, blijkt onder meer uit het
teit dat duizenden aan het einde van ieder
jaar de afleveringen laten verenigen in de
daartoe verkrijgbare banden.
Wij weten dat vele leden van de Bond
Heemschut reeds lang behoren tot de
grote kring van de ongeveer 25.000
abonnees van „Ons Amsterdam". Maar
stellig zullen er ook nog zijn voor wie het
nuttig is de advertentie in dit maandblad
op te zoeken!
