t
stelde zware eisen aan de klokkengieters.
Het gieten van een beiaard is overigens
wel wat anders dan het gieten van luid-
klokken. Niet alleen moeten de klokken
een zuivere toonreeks over meerdere oc
taven vormen, maar ook de onderlinge
klankkleur moet zo weinig mogelijk ver
schillen vertonen. De zestiende- en ze-
ventiendeeeuwse klokkengieters moes
ten een lange weg van vallen en opstaan
gaan, waarbij vooral een zuivere onder
linge stemming van zo'n hele reeks klok
ken aanvankelijk grote problemen ople
verde. Aan onze oudste beiaarden is dat
wel te horen. Het oudste spel van Neder
land-en België - hangt nu als voorslag in
de Zuidhavenpoort te Zierikzee. De
twaalf klokken waaruit het bestaat, wer
den voor de Stadhuistoren gegoten door
de beroemde Peter van den Ghein in
1550-1554. Historisch uitermate interes
sant, boeiend en ook wel charmant om te
horen, maar muzikaal bevredigend? Ook
andere spellen van de familie Van den
Ghein en hun tijdgenoten vertonen te
kortkomingen. Een grote stap voor
waarts zou pas worden gedaan in de tijd
van de Hemony's (1644-1678), het eerste
bloeitijdperk van de Nederlandse bei
aard. Afkomstig uit Lotharingen goten
zij hun eerste klokkenspel in de Repu
bliek in 1644 voor de Wijnhuistoren in
Zutphen. Dit spel, dat in 1920 door brand
verloren ging, leverde de gebroeders
Framjois en Pieter een klinkend getuig
schrift op. In 1655 vestigden zij zich op
uitnodiging van het stadsbestuur in Am-
bonden werd met een klavier, bestaande
uit stokken, voor elke klok één.
De oudste betrouwbare aanduiding van
het bestaan van zo'n klavier stamt uit
1510 uit Oudenaarde. In de daarop vol
gende decennia zien we hetzelfde op vele
andere plaatsen. De alleen automatisch
spelende voorslag werd veelal veranderd
in een met de hand bespeelbare beiaard,
tot groot genoegen van de burgers, die
allerlei bekende wijsjes over de stad hoor
den klinken. Niet alleen de beiaardiers,
maar ook de burgers wensten nu meer.
Meer klokken, zodat voor de zwaardere
basklokken het klavier moest worden
uitgebreid met pedaaltoetsen. Zuiverder
klokken ook en - stedelijk particularisme
had ook zijn goede kanten - liefst meer en
mooiere klokken dan de nabuurstad. Dat
i
DE VR1JHE1DSKLOK IN PHILADELPHIA (1770):
..LET HER BANG. YE HEROES! VICTORY IS
OURS!"
DE PETER VAN DEN GHEIN-KLOKKEN IN DE
ZUIDHAVENPOORT TE ZIERIKZEE
DE STADHUIS BEIAARD VAN SCHOONHOVEN
OMVAT 511 KLOKKEN UIT 1775-1003
