Leidse synagoge gerestaureerd
Nederhof" werd in 1829 een koestalling
ingericht tot openbare school; later kwam er
een bewaarschool in: Het eerder genoemde
badhuis werd verbouwd tot arbeiderswo
ningen. Naar mate de tijd voortschreed ge
raakten de resten van „de Nederhof' meer
en meer in verval. Maar in onze tijd heeft
men toch niet de moed gehad de magere
resten te slopenNee, ze werden op de voor
lopige monumentenlijst geplaatst. In de toe
stand, waarin het complex zich toen be
vond, kon het echter niet blijven. Er werd
naarstig naar een oplossing gezocht en die
werd gevonden toen bleek, dat het, na res
tauratie, kon dienen voor het onderbrengen
van een aantal gehandicapten (stichting Ge
zinsvervangend Tehuis „Westland"). Ar
chitect Jan Walraad werd belast met de res
tauratie van het historische deel, het archi
tectenbureau Van der Gaag kreeg de op
dracht tot de inrichting van het gebouw voor
zijn nieuwe bestemming. Aannemersbedrijf
Woudenberg te Ameide voerde het werk
uit. In de restauratie en verbouwing heeft
uiteraard ook de Rijksdienst voor de Mo
numentenzorg een rol gespeeld. In Honse-
lersdijk is men terecht gelukkig met het her
stel van een deel van dit eens zo roemruchte
lustslot van de Oranje's.
Foto' s: Gem. archiefNaaldwijk.
De Leidse synagoge na de restauratie
In een tijd, waarin er meer godshuizen aan
hun oorspronkelijke bestemming worden
onttrokken of zelfs worden afgebroken, is
het wel het vermelden waard als er ergens in
ons land nog eens een wordt hersteld en z'n
oude bestemming behoudt. Temeer ver
dient zo'n geval de aandacht wanneer het
gaat om een godshuis van de door Wereld
oorlog II zo sterk gedecimeerde Joodse ge
meenschap in ons land. De restauratie van
de synagoge aan het Levendaal in Leiden
heeft die aandacht in brede kring gekregen.
Het was van de beginne af aan duidelijk, dat
de kleine Joodse gemeente van Leiden
nimmer in staat zou zijn de voor restauratie
benodigde gelden bijeen te brengen. Maar
velen in en buiten Leiden bleken geïnteres
seerd in het behoud van het oorspronkelijk
uit de 17e eeuw daterende en op de monu
mentenlijst voorkomende gebouw. Want
niet alleen de overheden droegen in de res
tauratiekosten bij, maar ook vele particulie
ren èn christelijke kerkgenootschappen. Op
deze wijze kwam bijna het gehele bedrag
van de restauratiekosten: 700.000,- bij
een. Wat er nu nog ontbreekt hoopt men
binnen de kortste keren nog in te zamelen.*)
De synagoge werd voor 't eerst in 1762
gerestaureerd en uitgebreid. Bij de buskrui
tramp van 12 januari 1807 werd ook het
joodse godshuis zwaar getroffen. Een in
grijpende restauratie werd in 1857 noodza
kelijk; in de oorlogsjaren 1940-1945 werd
Foto: Jan Holvast, Leiden
de synagoge leeggeroofd en daarna werd
een nieuwe restauratie al betrekkelijk spoe
dig opnieuw nodig. Die is er dan nu onder
leiding van architect P. v.d. Sterre tot stand
gekomen. Het aannemingsbedrijf Holleman
te Santpoort heeft het ingrijpende werk uit
gevoerd. Er moest een betonnen fundering
onder het gebouw komen, waarvoor het no
dig was steen voor steen af te breken en de
balken te verwijderen. Om kosten te bespa
ren maar ook om het karakter van be
schermd monument zoveel mogelijk te be
waren is van het oude materieel op ruime
schaal weer gebruik gemaakt. Voor de he
rinrichting van de synagoge kreeg men de
beschikking over het meubilair en de kope
ren kroonluchters uit de inmiddels gesloten
synagoge aan de Wagenstraat in Den Haag.
De herinwijding geschiedde in aanwezig
heid van vele burgerlijke en kerkelijke auto
riteiten, zoals een vertegenwoordiger van
H.M. de koningin de commissaris der ko
ningin in Zuid-Holland. Leidens' burge
meester, vicaris-generaal dr. W. van Paas-
sen en drs. H. v.d. Ven van het bisdom
Rotterdam en talrijke predikanten.
Bijdragen kunnen worden gestort op
postgirorekening 3970158 ten name van
de Stichting Vrienden van de Leidse sy
nagoge of door overmaking op reknr.
56.66.34.201 bij de ABN Leiden, onder
vermelding: Stichting Vrienden v.d.
Leidse synagoge.
144
