De watertoren van Heerenveen
,Hoe schoon verheft zich Heerenveen met
zijn hoge gebouwen, torens, molens en ge
boomte boven riet en waterspiegel, els en
berk", schreef in het laatst van de vorige
eeuw de schrijver-uitgever Jacob Hepkema
op zijn rondwandelingen door en om Hee
renveen. Hepkema heeft de vlecke, ont
staan in de zestiende eeuw uit de turfgraverij
en nu een levendige stad met meer dan
25.000 inwoners, meer van dergelijk cu
rieuze waarnemingen nagelaten. Zijn be
schrijvingen van de schoonheid van plaats
en omgeving zijn meesterlijk. Van zijn
wandelingen is later een boekje verschenen,
waarin de schrijver-journalist vooral oog
toont voor het schilderachtige. In de meestal
dichterlijke ontboezemingen wordt ook het
silhouet van de plaats geroemd, versierd
naar Heerenveen in deze pastorale tijd nog
was, met talloze molens. Ook Potter kwam
op zijn rondwandelingen door Nederland tot
de conclusie dat Heerenveen uitzonderlijk
fraai was en met recht draagster van de
bijnaam „Friesche Haagje", een pseudo
niem overigens, dat de plaats niet zozeer
ontleende aan voorname deftigheid, maar
wel aan het feit dat de Oranjes onder rook
van de vlecke - in Oranjewoud - hun zo
merresidentie hadden.
Meer dan 80 jaar later is het beeld wel ver
anderd en spreken liefhebbers van het oude
stedeschoon al van een rijk sloopverleden.
De geringe zorg, die men Heerenveen ver
wijt voor zijn architectuur-historische mo
numenten, kreeg onlangs nieuw voedsel
met het besluit om de watertoren af te bre
ken. In de argumenten tegen de sloop van
dit uit 1915 stammende bouwwerk, werd
ook het toch wel boeiende silhouet ge
noemd, door Hepkema al geprezen, maar
later in niet geringe mate vervuild door drie
hoge woontorens. De onmenselijke maat
van de plompe flats geeft Heerenveen het
54
In de discussie rond de Heerenveense
watertoren is ook de silhouetfunctie
sterk benadrukt als één van de argumen
ten voor behoud van het markante
bouwwerk. De foto werd genomen van
uit de richting Oranjewoud. Rechts op
de foto de beide spitsen van de rooms
katholieke kerk, links vallen drie, hoge
woontorens op door hun lelijkheid,
foto: Leeuwarder Courant
De oude watertoren van Heerenveen,
ingevolge een met algemene stemmen
genomen raadsbesluit, voorbestemd om
te worden gesloopt,
foto: Leeuwarder Courant
schijn-effect van grootstedigheid. Niemand
overigens, die daaraan nog het motief ont
leent om te zeggen dan de beslissing uit de
jaren zestig een goeie is geweest. Het be
sluit tot de bouw is sociaal misschien te
verdedigen (de plaats kende een sterke wo
ningnood en kreeg op de bouw van de voor-
gefabriceerde woningen een extra contin
gent) landschappelijk is er veel verknoeid.
Over het behoud van de watertoren is de
laatste jaren in bestuurlijke kring nogal ge
tobd. Lang bleef de illusie bestaan dat Hee
renveen zijn oude, vertrouwde blikvanger
niet kwijt hoefde. Een valse indruk overi
gens, gevoed door incidentele uitspraken
van leden van het college van B. W. Zij
bleken hun liefdesverklaringen later finan
cieel niet hard te kunnen maken. In deze
periode van bestuurlijke twijfel hebben
B. W. een sterk appél vanuit de gemeen
schap erg gemist. Het college heeft dat ook
wel uitgésproken. Steun van de inwoners
bleef uit, er ontstonden geen spontane acties
en zelfs in de ingezonden-stukken-rubrie
ken van de provinciale dagbladen bleef het
opmerkelijk stil.
Op een trieste namiddag afgelopen herfst
nam de raad het onthutsende besluit om het
markante bouwwerk te slopen. Erg lang is
er niet over gediscussieerd. Het werd een
„contre coeur"-beslissing - de stille sym
pathie, die er voor het zo typerende herken
ningsymbool bestond, verloor het in de fi
nanciële afweging. Veel andere facetten
zijn die middag ongenoemd gebleven. In de
discussie overheerste het financiële argu
ment, naar B. W. hadden berekend drie
